کوتاهی پشت کوتاهی؛ حکایت نوسازی بافت فرسوده بجنورد
نویسنده : اسدی
بافت فرسوده، معضل غیر قابل حل 154 هکتار از اراضی شهری بجنورد است، این مشکل حرف و حدیث ها و گلایه های بسیاری برای مردم این مناطق به جا گذاشته است. حدود 14 سال قبل بر اساس برنامه سند ملی باز آفرینی شهری، به سازی مناطق فرسوده در دستور کار و بررسی قرار گرفت، از 154 هکتار مورد نظر 11 هکتار برای اجرای طرح فریز شد تا احیا و به سازی بافت های فرسوده شهری آغاز شود. اما مساحت فریز شده در طول زمان کاهش یافت و در نهایت به حدود یک هکتار رسید که آن هم هرگز به مرحله نهایی نرسید و تحت عنوان پروژه «ارمغان» به بن بست رسید. سال گذشته با تصمیم دولت برای رشد سرمایه گذاری و فعال شدن بخش خصوصی جهت به سازی و بازسازی بافت فرسوده، خرید و فروش حاشیه تجاری بافت های فرسوده آزاد اعلام شد، با این که به نظر می رسید ساکنان و کسبه بافت فرسوده باید از این خبر خوشحال باشند اما گفت و گو با کسبه و مالکان واحدهای تجاری واقع در بافت فرسوده مشخص کرد که آن ها اطلاعی از آزاد سازی این واحدهای تجاری ندارند و این امر را غیر مفید و نسخه ای پس از مرگ سهراب می دانند. این کسبه نقدهای بسیاری را به اجرای این طرح وارد کردند. یکی از کسبه خیابان شهید «منصور حصاری» بیان کرد: حدود 95 درصد املاک بافت فرسوده در این منطقه در دست راه و شهرسازی است. اطراف ملک مورد نظر خریداری و تخریب شده و در مجاورت این مغازه یک واحد دیگر را نیز خریداری و واحدهای مسکونی آن را از چند سال قبل رها کرده اند که اکنون به پاتوق معتادان تبدیل شده است.
«اکبری» با بیان این که طرح ابتدایی احیای بافت فرسوده در 5 سال اول شکست خورد، ادامه می دهد: بافت فرسوده این منطقه 8 هکتار بود اما بخش هایی از آن رها سازی و به خود مالکان سپرده شد، اما زمانی که دیگر مالکان توان ساخت ندارند.
وی با بیان این که اوایل اجرای طرح که مالکان رغبت به ساخت داشتند و قیمت میلگرد در هر کیلو 50 ریال بود اجازه به سازی به مالکان به بهانه فریز بودن اراضی داده نشد، اظهارمی کند: اکنون قیمت میلگرد در هر کیلو به 5 هزار تومان رسیده و آزادسازی چاره کار واحدهای فرسوده نیست.
وی با اشاره به این که زمین های رها شده از سوی راه و شهرسازی به بساط خلافکاران تبدیل شده است، اعلام می کند: در ابتدای اجرای طرح احیای بافت فرسوده در این منطقه، قصد راه اندازی یک کارگاه تولیدی را داشتم اما اجازه ساخت داده نمی شد و اکنون ساخت این واحد با این میزان مساحت و وضعیت درآمدی دارای توجیه اقتصادی نیست.
وی با بیان این که آزادسازی واحدهای تجاری حاشیه بافت فرسوده دردی را درمان نمی کند، ادامه می دهد: سرمایه گذاری برای خرید این واحدها وجود ندارد زیرا این مغازه ها بسیار قدیمی هستند و فضای اطراف آن ها تخریب شده است.
وی با بیان این که قرار بود در فضای تخریب شده مجاور یک بازارچه صنایع دستی راه اندازی شود، اضافه می کند: این بازارچه هیچ وقت راه اندازی نشد و فقط تا مرحله خاک برداری پیش رفت و سپس تعطیل شد.
وی می افزاید: 20 سال قبل راه و شهرسازی با بیان این که در راستای سیاست های دولت و ایجاد طرح زیباسازی شهری باید با آن ها همکاری کنیم زمین ها را فریز کرد اما بعدها به دلیل تخلف های انجام شده و تغییر رویه این زمین ها از حالت فریز خارج شد و مالکان باید به عنوان سرمایه گذار در این مناطق به سازی و بازسازی انجام دهند.
یکی دیگر از کسبه که در طبقه فوقانی خود یک واحد مسکونی مخروبه دارد نیز می گوید: چه کسی متقاضی خرید این واحدی است که طبقه فوقانی آن تخریب و رها شده است.وی با بیان این که بخش مسکونی این واحد در پشت مغازه توسط راه و شهرسازی تخریب و رها شده است، ادامه می دهد: به سازی این منطقه در تعهدات دولت نیست و مالکان نمی توانند و رغبتی هم برای احیای اراضی ندارند.
وی با بیان این که سال هاست درگیر بافت فرسوده هستیم، اظهارمی کند: با این رویه هیچ گاه این محله ها احیا نمی شود.
او که به گفته خود دارای ملکی در این محدوده است که واحد تجاری نیز دارد، اعلام می کند: به دلیل فرسوده بودن کسی تمایل به خرید ندارد و خودم هم هزینه بازسازی آن را ندارم، کسی به دلیل نبود انگیزه رغبت به سرمایه گذاری در این منطقه ندارد.
وی ادامه می دهد: ما مانند تمام کسبه شهر مالیات و عوارض می دهیم اما از حقوق شهروندی محروم شده ایم.یک کارشناس جغرافیای برنامه ریزی شهری با بیان این که بافت فرسوده به عنوان پیکره ای از شهر بیانگر پیشینه و حیات اجتماعی ساکنان آن است، می افزاید: این بافت به علت تقدم شهرنشینی بر شهرسازی نتوانسته خود را با ضوابط و معیارهای نوین شهرسازی مطابقت دهد بنابراین در طول سال های اخیر توجه کالبدی به احیای بافت فرسوده و اجرای برنامه های زود بازده در آن چندان موفق نبوده است. «صدری فر» با بیان این که نیاز است مسئولان علاوه بر نگاه کالبدی، جنبه های اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی حیات شهری را مد نظر قرار دهند و با اجرای برنامه های راهبردی درازمدت و بهره گیری از برنامه ریزی مشارکتی و ارتباطی برای احیای آن بکوشند، ادامه می دهد: مرمت شهری یک فرایند کوتاه مدت و زود بازده نیست بلکه یک برنامه ریزی راهبردی بلند مدت و پیچیده است که نیازمند سرمایه گذاری های کلان، تعهد و مشارکت همه بازیگران اعم از بخش خصوصی و مردم در این عرصه است.
وی اضافه می کند: برقراری حس اعتماد بین مردم ساکن در بافت های فرسوده و متولیان امور شهری، حلقه مفقود شده در نظام برنامه ریزی و احیای این بافت هاست، بنابراین دستگاه ها باید مجری مطالبات مردم باشند.
تسهیلات بی اثر
با این که بر اساس اعلام بانک مسکن خراسان شمالی در سال 96 در راستای تحقق رسالت اجتماعی خود و به منظور احیای بافت های فرسوده و ناکارآمد شهری این بانک 48 میلیارد و 700 میلیون ریال تسهیلات به 43 واحد مسکونی در بافت های فرسوده شهرستان بجنورد پرداخت کرده و در سال های گذشته این تسهیلات پرداخت شده است اما تاثیر این تسهیلات در بافت های فرسوده و حاشیه شهر ملموس نیست به نحوی که در سال های گذشته چهره بافت های فرسوده تغییر چندانی نکرده است. با این حال هنوز این تسهیلات به متقاضیان اندک آن پرداخت می شود.به گفته مدیر شعب بانک مسکن خراسان شمالی امسال 35 متقاضی برای دریافت تسهیلات بافت فرسوده معرفی شده اند. «مجید اسدی فر» می گوید: از ابتدای امسال تا پایان مرداد ماه به این تعداد از متقاضیان، 11 میلیارد و 800 میلیون ریال تسهیلات پرداخت شده است.
وی ادامه می دهد: متقاضیان با مراجعه به اداره کل راه و شهرسازی خراسان شمالی در سامانه مربوطه ثبت نام می کنند و به بانک معرفی می شوند. این تسهیلات در قالب قرارداد مشارکت مدنی در کلان شهرها 500 میلیون ریال، در مراکز استان ها 400 میلیون ریال و در دیگر شهرها 300 میلیون ریال است.
در همین باره مدیر شهرسازی و معماری اداره کل راه و شهرسازی خراسان شمالی با بیان این که به سازی بافت فرسوده در دو بخش انجام می شود، می افزاید: بخشی از این به سازی توسط دولت و بخش دیگر آن توسط مالکان و بخش خصوصی که خود مردم هستند انجام می شود.«دادجو» با بیان این که بخشی که وظیفه دولت است تملک انجام شده است، اظهارمی کند: تملک 4 هکتار انجام شده و به زودی تحت عنوان مسکن امید در کنار مجموعه ارمغان اجرایی می شود.
وی با اشاره به طرح آزاد سازی فروش واحدهای تجاری در حاشیه بافت فرسوده ادامه می دهد: واقعیت این است که خرید و فروش و نقل و انتقال ملک در شهرها به سختی و در مدت زمان طولانی انجام می شود.
وی اعلام می کند: مشکل عمده این واحدها بالا بودن هزینه ملک در شهرهاست و چون مالکان متقاضی نقل و انتقال ملک نبوده اند از طرح مورد نظر بی اطلاع هستند.وی با بیان این که افزایش بی رویه قیمت ملک موجب کاهش خریدار شده است، می افزاید: واحد تجاری که اطراف آن تخریب شده باشد وجود ندارد و تنها چند واحد مسکونی با این شرایط وجود دارند که آن ها نیز در صورت درخواست مالک تملک می شوند.
خبر مرتبط
وعده جدید تحویل بخشی از واحدهای «ارمغان»
پایان سال 97 بخشی از واحدهای پروژه «ارمغان» تحویل داده می شود. مدیر مسکن و ساختمان راه و شهرسازی خراسان شمالی با اعلام این خبر به خبرنگار ما افزود: امسال 57 نفر برای دریافت تسهیلات بافت فرسوده به بانک عامل معرفی شده اند که تسهیلات مورد نظر را دریافت می کنند.«عمادیان فر» با اشاره به پروژه ارمغان واقع در بافت فرسوده اظهارکرد: در خصوص پروژه ارمغان تاکنون دو جلسه در ستاد بازآفرینی شهری تهران تشکیل شده است و برخی موارد باید توسط شرکت ارمغان و برخی نیز توسط ستاد بازآفرینی انجام شود.وی با بیان این که اعتبار پروانه ساخت پروژه ارمغان به پایان رسیده است، ادامه داد: شرکت باید به دنبال تمدید پروانه باشد و تسهیلات مورد درخواست شرکت از سوی ستاد بازآفرینی پیگیری شود.