تخریب مراتع؛ سهم جرگلانی ها از معادن «باریت»
محمود نجاهی
راز و جرگلان را با محرومیت هایش می شناسند به طوری که در نداشتن ها رتبه اول استان را دارد اما از ظرفیت هایش غافل مانده اند؛ ظرفیت هایی که می تواند محرومیت هایش را کم رنگ کند و نانی شود برای جوانان این منطقه مرزی که در نیمی از سال در کلان شهرها کارگری می کنند.
«باریت» از ذخایر معدنی و جزو دارایی های راز و جرگلان است که در اوایل دهه 80 در روستاهای مرزی جرگلان توسط یک بهره بردار غیر بومی استخراج شد اما تا امروز کمتر نام آن شنیده شده است و اهالی سهمی از آن نداشته اند.
کشف باریت در نوار مرزی روزنه امیدی بود برای اهالی جرگلان تا شاید برای شان شغل شود و از دردهای شان بکاهد.
اما حالا که سال ها از استخراج و ارسال هزار تُن باریت می گذرد به جای اثرات مطلوب ایجاد اشتغال و بهره مندی اهالی از این ظرفیت، مراتع و کوه های تخریب شده و چاه های عمیق رسوخ کرده در جان طبیعت این منطقه به جا مانده است.
دره ها شکافته شده و پر نشده و چاه های عمیق و تونل های بسیار حفر شده و تسطیح نشده است. کارگران بسیاری سال ها در پیچ و خم این تونل ها چکش و قلم به دست کار کرده اند اما حالا بیکار شده اند و حتی از وضعیت بیمه شان اطلاعی ندارند.
با این اوصاف، مسلماً دولت بابت برداشت معدن، از بهره بردار حقوق دولتی گرفته و خود بهره بردار هم که سهم اش را برداشته است اما سهم اهالی جرگلان در نهایت فقط مراتع تخریب شده، حفاری با کمترین تجهیزات و حقوق و بیمه نامعلوم در نبود نظارت بوده است.البته بابت جبران هزینه های ناشی از اکتشاف هم اگر مبلغی از بهره بردار دریافت شده، برای تسطیح و احیای مراتع تخریب شده هزینه نشده است.
یکی از اهالی جرگلان می گوید: باریت از معادن در چند نقطه از روستای مرزی بهار توسط یک غیربومی استخراج شد که کارگرانش از اهالی منطقه بودند اما با کمترین امکانات و تجهیزات ایمنی برداشت معدن انجام می گرفت و بیمه کارگران هم نامشخص بود به طوری که کسی آن موقع از وضعیت بیمه اش خبری نداشت و نظارت هم در این حوزه ضعیف بود.
«داوری» با بیان این که بهره بردار قبلی که هم اکنون متواری است در نبود نظارت، حقوق خیلی ها را تضییع کرد، افزود: تمام معادن سطحی و در دسترس که به راحتی قابل برداشت بود، برداشت و برای این کار بسیاری از کوه ها تخریب و به همان حال رها شده است.
او در ادامه می گوید: هم اکنون نقاط زیادی از مراتع تخریب شده اما تسطیح نشده اند و باید برای احیای مراتع چاره اندیشی شود.
آن طور که یکی دیگر از ساکنان به آن اشاره می کند هم اکنون یک بهره بردار غیر بومی مالک معادن باریت جرگلان شده و تعدادی کارگر برای او کار می کنند اما بیمه نیستند.او که در این گزارش تمایلی ندارد خودش را معرفی کند، به ظرفیت نیروی انسانی این منطقه اشاره می کند و می افزاید: تعداد زیادی کارگر معدن سال ها کار کرده اند و در صورت نیاز، نیرو باید با بیمه کامل و حقوق قانونی به کار گرفته شود.
اما «قدیمی» رئیس اداره صنعت، معدن و تجارت راز و جرگلان گفت: ۷ معدن باریت فعال در این شهرستان وجود دارد که برای بهره برداری از آن ها پروانه صادر شده و در این خصوص نظارت های لازم انجام می شود.