صفحات این شماره

تعداد بازدید : 8
آیینهای مختلف شب یلدا در خراسانشمالی

امشب، شب یلداست؛ شبی که بنا بر رسمی نیکو از گذشته های دور، فرصتی برای دورهم بودن اعضای خانواده ها و صله رحم بوده است. از دیرباز، شب یلدا در بین اقوام خراسان شمالی با آیین های مختلفی همراه بوده است که برخی از این آیین ها همچنان در این خطه جریان دارد و زنده و پویاست مهر نوشت، در باور مردم خراسان شمالی زمستان به دو چله بزرگ و کوچک تقسیم می شود. چله بزرگ از اول دی ماه تا دهم بهمن را شامل می شود و از دهم بهمن به بعد نیز چله کوچک شمرده می شود. نخستین شب چله بزرگ را «شب چله» یا «یلدا» می نامند و در این شب خانواده ها به منزل بزرگان و ریش سفیدان فامیل می روند و در کنار یکدیگر همراه با صرف میوه و شیرینی و آجیل، از هر دری سخن می گویند و تا ساعاتی پس از نیمه شب را به شادمانی می گذرانند. در این شب میوه های گوناگونی از جمله هندوانه، انار، سیب، پرتقال و انگور آونگ می خورند. یکی از رسوم شب چله در خراسان شمالی پختن کدو، چغندرقند و لبو بوده که هم اکنون نیز بسیاری از خانواده های این استان آن را انجام می دهند. اگر در شب چله برف باریده باشد، یکی دیگر از رسوم مردم این استان خوردن برف شیره؛ معجونی از برف و شیره انگور است.
همچنین حلوا قلقلی که از کوبیدن مغز گردو، بادام، کنجد و دیگر دانههای روغنی تهیه و سپس در شیره انگور خوابانده میشود از دیگر شب چره های این شب محسوب می شود که غالباً کوچک ترها از طرف بزرگترها با این شیرینی پذیرایی می شوند. قصهگویی، شاهنامهخوانی، خاطرات گویی پدربزرگ ها و مادربزرگ ها، تفال زدن به دیوان حافظ و خواندن شعر از جمله رسومی است که در خراسان شمالی نیز همانند دیگر نقاط کشور مرسوم است. یکی دیگر از رسوم شب یلدا در خراسان شمالی چله بردن برای عروس است. در شب چله، مردهای جوان خانواده داماد، طبق های میوه، آجیل، شیرینی و یا در سال های امروزی به همراه لباسی نو را به منزل عروس می برند و مادر عروس نیز به رسم یادبود لباسی و یا پارچه ای را در سینی خالی می گذارد و به منزل داماد می فرستد. در گذشته مردان جوان فامیل داماد این طبق ها را بر سر می گذاشتند و در پی یکدیگر شادی کنان راهی خانه عروس می شدند که البته این رسم کهن در روزگار فعلی اندکی دچار تغییر شده است. آن گونه که اعلام شده، بردن هدیه برای نوعروسان از برجسته ترین آیین های شب چله بود که به آن «چِلّه لِق» یا همان چلهای می گفتند که شامل هدایایی مانند پوشاک و مواد غذایی متنوع بود که با نواختن دایره و آواز همراه بود.
در بین ترک های این خطه رسم بر این بود که در شب چله خونچهای تزیین شده به خانه تازهعروس یا نامزد خانواده می فرستند. خانواده داماد در سینی خونچهای هندوانهها را تزئین میکردند و علاوه برهدایایی برای عروس، شیرینی، میوه های گوناگون را اطرافش میگذاشتند و به خانه عروس می بردند. مردم عقیده داشتند که باید در این شب، چراغ خانههای خود را تا صبح روشن نگه دارند و با جمع شدن دور کرسی در منازل بزرگان قوم، شب را به صبح پیوند میزدند.
هنرمندان، شاعران و نوازندگان خراسان شمالی هم از گذشته در شب یلدا هنرنمایی می کردند، آنان که صدایی نیکو دارند و در غالب موارد دستشان به ساز می رود در این شب آوازهای کهن را که اغلب به زبان های کرمانجی و ترکی سروده شده است می خوانند و می نوازند.
از سوی دیگر به گزارش پایگاه اطلاع رسانی اداره کل میراث فرهنگی خراسان شمالی، شب چله از دیرباز بهعنوان شب صلهرحم و حرمت گذاشتن به بزرگان مطرح بوده است، شبنشینی در خانه پدربزرگها به دلیل احترام و حرمتی که ایرانیان برای پدران و مادران قائل هستند، انجام میشود. یلدا شب اول زمستان و شب آخر پاییز است. خانوادههای شهرستان اسفراین و بام و صفیآباد در شب چله، با شبنشینی افراد خانواده در منزل ریشسفیدان و بزرگان فامیل و نیز خوردن شیرینی و آجیل و میوه سپری میکنند. در شب چله، معمولاً شامی فاخر مانند قورمه، آش و همچنین انواع میوهها و رایجتر از همه هندوانه، انار، کدو پخته و چغندرقند را مهیا و دور هم سرو میکنند. در میان خوردن هندوانه از اهمیت خاصی برخوردار است چرا که معتقدند هر کس در این شب هندوانه بخورد در فصل زمستان در برابر سرما و بیماری مصون خواهد بود. شب چله در روستاهای شهرستان اسفراین حال و هوای دیگر دارد. در روستاهای گردشگری و تاریخی همچون رویین، سرچشمه و اردغان، دهنه اجاق و جهان مراسم شب چله بهصورت ویژه برگزار میشود بهطوریکه خوراکیهای خاص، مراسم خاص و با آداب ویژهای برگزار میشود. در اکثر روستا همانند گذشتگان ذبح گوسفند و قورمه کردن گوشت و میوههای فصل را بهتدریج تهیه میکردند و در محلهایی از خانه که سردتر از بقیه اتاقها بود، به شکل «آونگ» یا آویز نگهداری میکردند تا در شب چله و در طول زمستان به مصرف برسانند. نگهداشتن کدو و هندوانه روی کاه در کنار آونگ کردن برخی از میوهها مثل انگور از روشهای نگهداری خوراکیهای این شب، در نبود یخچال بوده که در اکثر روستا اسفراین همچنان مرسوم است. همچنین رسم است که در سمت روستا سرچشمه و اردغان در شبهای چله برفرو با شیره انگور مخلوط میکرد و سرو میشد. برشته کردن گندم و یا گندم تف داده شده که به آن بِژِرَک گفته می شد از دیگر آجیل هاب شب یلدا است که بیشتر در سمت روستاهای ترکنشین و همچنین کرمانج ها رواج دارد. خانوادههایی هم که عزادار هستند در این شب به خانه دیگر اقوام دعوت میشوند تا در شادی و سرور آنها شرکت کرده و غم از دل بزدایند. مردم روستاها دهنه اجاق و جهان در ایام چله به جمعآوری هیزم میپرداختند این هیزمها رو برای پخت غذا شب چله و همچنین آتش روشن در محوطه حیاط و جمعشدن اهلی منزل در اطراف آن و زغال آن برای گرم نگهداشتن کرسی که با لحاف پشمی پوشانده شده است استفاده میشد. در میان باید یادآور شویم که بخشی از حفاظت از میراثفرهنگی ناملموس مانند شب چله برعهده مردم است بزرگان ما طی هزاران سال این وظیفه را با برگزاری درست و دقیق با سنتها و آیینهای مثل شب چله انجام دادهاند.
همچنین به گزارش ایرنا، «ناصر رهنما» یکی از پژوهشگران با اشاره به برخی آیین های خاص بین جوامع ترکمن خراسان شمالی گفته بود: در گذشته ترکمن ها فرزند پسری را که در فاصله ۲۵ آذر تا دهم دی ماه متولد می شد، با عنوان «گون دُوقدی» به معنای تولد خورشید و دختران را با نام «یلدا» و کلمات هم ریشه آن نامگذاری می کردند که هنوز هم این رسم در روستاهای ترکمن نشین منطقه مرسوم است. به گفته وی، در گذشته مردم از آن چه داشتند و برای زمستان ذخیره کرده بودند در شب یلدا استفاده و تمام طول پاییز برای جمع آوری تنقلات و خوراکی های ویژه این شب و پخت شیرینی و نان های خانگی تلاش می کردند. در این میان، ترکمن ها انواع و اقسام خربزه و دانه آن را برای این شب تهیه می کردند که یکی از آن ها «واخ آرمان» نام دارد و در کنار آن از کدوی «تکله قوز»، روستایی در دورترین نقطه استان، که در نقطه صفر مرزی قرار دارد، برداشت می شد، بهره می بردند.
«مهدی رستمی» از پژوهشگران فرهنگ عامه در استان با بیان این که یلدا بین کرمانج های خراسان شمالی از جایگاه ویژه ای برخوردار است، می گوید: باریدن برف در این شب خوش یمن تلقی می شد و با باریدن برف درست کردن «کاچی» که خوراک ساده ای مرکب از آرد سفید، برنج، روغن حیوانی و شیره انگور بود و غذای خاص این منطقه است، رونق می گرفت. وی یلدا را شب شاهنامه خوانی، داستان پردازی های پرخاطره، شب روایت های امیرارسلان نامدار، حسین کرد شبستری و «کرم و اصلی خان» و شب خوراکی های شیرین می خواند و اظهار می کند: افروختن آتش، درست کردن گوی آتشین و پرتاب آن به سوی آسمان هم از جمله سنت هایی بود که در گذشته بین قومیت های مختلف وجود داشته و هنوز هم بعضاً دیده می شود. وی اضافه می کند: در واقع در این شب با گذاشتن انواع خوراکی ها روی سفره به اعضای خانواده نوید می دادند که زمین، نازا نیست تا مردم از ناامیدی فاصله بگیرند و بدانند که زمستان نیز مانند دیگر فصول، ماندنی نیست.
یکی از تات های خراسان شمالی هم می گوید: در مناطق تات نشین از جمله جلگه سنخواست جاجرم، مردم در ایام چله کوچک و بزرگ به جمع آوری هیزم می پرداختند تا شب یلدا در میدان فراخی، آتش بیفروزند، سپس از روی آتش می پریدند و همچنین در پشت بام های کاهگلی نیز نوعی هیزم را خرمن می کردند و آتش می زدند به گونه ای که شعله های آن که آتش شادی محسوب می شد، بسیار چشمگیر بود. «مرتضوی» می افزاید: مردمان این خطه همچنین چوب هایی را که با نخ و پارچه مزین شده بود، به نفت آغشته می ساختند و به نشانه شادی، نشاط و سرور به آسمان پرتاب می کردند. وی ادامه می دهد: در این شب، تات ها هم دور هم جمع می شدند و به نقل قصه و روایت زندگی های گذشته می پرداختند و گاهی اوقات داستان های منثور ادب پارسی یا شاهنامه و قصه های هزار و یک شب را نقل می کردند.

ضمن تشکر از بیان دیدگاه خود به اطلاع شما رسانده می شود که دیدگاه شما پس از تایید نویسنده این مطلب منتشر خواهد شد.
دیدگاه ها ویرایش نمی شوند.
از ایمیل شما فقط جهت تشخیص هویت استفاده خواهد شد.
دیدگاه های تبلیغاتی ، اسپم و مغایر عرف تایید نمی شوند.

تعداد بازدید : 4
توزیع بسته های معیشتی ویژه شب یلدا بین نیازمندان

مدیرکل کمیته امداد امام خمینی(ره) خراسان شمالی هم گفت: این نهاد حمایتی در آستانه شب یلدا ۱۲ هزار بسته معیشتی بین مددجویان زیر پوشش و نیازمندان مناطق کم برخوردار و حاشیهای استان توزیع کرد. «مجید الهی راد» اظهار کرد: این بسته های یلدایی توسط این نهاد با همکاری مراکز نیکوکاری استان تهیه و توزیع شد که ارزش کل این بسته ها ۵۰ میلیارد ریال است. وی با بیان این که ارزش هر بسته یلدایی به طور میانگین چهار میلیون ریال است، افزود: امسال بیش از ۱۸۰ مرکز نیکوکاری در استان به پویش «یلدای مهربانی» کمیته امداد پیوستند و در جمع آوری و توزیع بسته های یلدایی بین نیازمندان استان با کمیته امداد مشارکت داشتند.

ضمن تشکر از بیان دیدگاه خود به اطلاع شما رسانده می شود که دیدگاه شما پس از تایید نویسنده این مطلب منتشر خواهد شد.
دیدگاه ها ویرایش نمی شوند.
از ایمیل شما فقط جهت تشخیص هویت استفاده خواهد شد.
دیدگاه های تبلیغاتی ، اسپم و مغایر عرف تایید نمی شوند.

تعداد بازدید : 8
نامناسب بودن وضعیت اکثر محورهای مواصلاتی خراسان شمالی

مقام عالی قضایی استان، رفع کمبودها در خصوص بهبود وضعیت کمی و کیفی تجهیزات و امکانات اولیه از قبیل ماشین آلات و ادوات سنگین مانند جرثقیل در مواقع بروز حوادث و سوانح جاده ای، نصب علایم هشدار دهنده در موارد مقتضی، تلاش در راستای کاهش آمار تصادفات منجر به فوت، ساماندهی وضعیت پروازها در فرودگاه بجنورد و پیگیری و رفع مشکل سد معابر توسط برخی اصناف را از مهم ترین موضوعات مورد بحث در این جلسه بیان و وظایف هر یک از دستگاه ها را در این خصوص متذکر و یادآور شد. دادستان عمومی و انقلاب مرکز استان نیز گفت: دادستان به عنوان مدعی العموم حافظ جان و مال مردم است و در مسیر صیانت از حقوق عامه، مطالبات عمومی را از مجاری مختلف پیگیری خواهد کرد. «سیدجواد ایلالی» اظهارکرد: در این فصل سرد باید تمام مدیران و مسئولان بویژه اداره راهداری و حمل و نقل جاده ای و شرکت گاز در راستای ارائه خدمات به شهروندان و مسافران بیشتر تلاش کنند. وی تأکید کرد: مدعی العموم با کسانی که در راستای ایفای وظایف قانونی خود مرتکب قصور یا تقصیر یا ترک فعل شوند بدون اغماض و مماشات برخورد خواهد کرد.

ضمن تشکر از بیان دیدگاه خود به اطلاع شما رسانده می شود که دیدگاه شما پس از تایید نویسنده این مطلب منتشر خواهد شد.
دیدگاه ها ویرایش نمی شوند.
از ایمیل شما فقط جهت تشخیص هویت استفاده خواهد شد.
دیدگاه های تبلیغاتی ، اسپم و مغایر عرف تایید نمی شوند.

تعداد بازدید : 6
بازار گرم شب یلدا

مدیرکل صنعت، معدن و تجارت خراسان شمالی گفت: بازرسان در این طرح بر نحوه عرضه کالاهای پر مصرف و مورد تقاضای مردم در شب یلدا از جمله میوه، شیرینی، آجیل و خشکبار نظارت می کنند. وی با اشاره به این که اصناف می توانند برای شب یلدا نسبت به فروش فوق العاده اقدام کنند گفت: ۱۸ واحد صنفی در این باره اعلام آمادگی کردند و بر این اساس اجناس مختلف با ۱۰ تا ۱۵ درصد تخفیف عرضه می شود. وی از مردم خواست تا در صورت مشاهده هرگونه تخلف از جمله گران فروشی، کم فروشی، درج نشدن قیمت، عدم صدور فاکتور یا الزام افراد به خرید کالا مراتب را با استفاده از سامانه ۱۲۴ به اطلاع بازرسان برسانند.
رئیس اتحادیه میوه و تره بار بجنورد هم با اشاره به این که در آستانه شب یلدا ورود انواع میوه به مرکز استان افزایش یافته است گفت: اکنون روزانه هزار و ۵۰۰ تن میوه و تره بار در استان توزیع میشود. «امید فیروزه» اظهار کرد: میزان ورود انواع میوه و تره بار به مرکز استان در آستانه شب یلدا و با افزایش تقاضا تا ۱۰ برابر افزایش یافته است. وی خاطرنشان کرد: میوه و تره بار به وفور و به میزان مورد نیاز در بازار استان وجود دارد و نگرانی در این باره نیست و قیمت ها هم در آستانه شب یلدا هیچ افزایشی ندارد. رئیس اتحادیه میوه و تره بار بجنورد تصریح کرد: قیمت میوه ها نسبت به سال گذشته ۱۰ تا ۱۵ درصد افزایش دارد اما هیچ افزایش قیمتی در آستانه شب یلدا وجود ندارد و در این باره نظارت لازم انجام می شود.
وی گفت: بازرسان اتاق اصناف و اتحادیه ها در قالب سه گروه به صورت شبانه روزی بر نحوه عرضه میوه و تره بار و بازار نظارت دارند و شهروندان می توانند تخلف های احتمالی را در این زمینه گزارش کنند. «فیروزه» خاطرنشان کرد: اکنون انار به ازای هر کیلوگرم از این محصول ۲۰۰ تا ۸۵۰ هزار ریال، هندوانه ۲۰۰ تا ۴۰۰ هزار ریال و کدو ۱۵۰ تا ۲۰۰ هزار ریال در بازار خرده فروشان عرضه می شود. سرپرست مدیریت بازرسی و نظارت سازمان جهاد کشاورزی خراسان شمالی نیز گفت: ۶۰ تن گوشت مرغ منجمد تنظیم بازار در سطح فروشگاه های بزرگ استان به مناسب شب یلدا توزیع شد و در این زمینه مشکلی وجود ندارد. «احد مرادی» اظهار کرد: تلاش می کنیم تا بخشی از این مرغ با کالا برگ در اختیار خانواده های دهک های پایین جامعه قرار گیرد. وی با بیان این که کالاهای تنظیم بازار باید به دست مصرف کنندگان واقعی برسد افزود: قیمت مرغ منجمد توزیع شده به ازای هر یک کیلوگرم ۶۴۰ هزار ریال است.
سرپرست مدیریت بازرسی و نظارت سازمان جهاد کشاورزی خراسان شمالی خاطرنشان کرد: مصرف روزانه مرغ گرم در استان در روزهای عادی ۵۰ تن به صورت روزانه است که با توجه به آیین شب یلدا توزیع مرغ گرم در استان را افزایش داده ایم تا شهروندان برای تامین گوشت سفید با مشکل مواجه نشوند. وی افزود: روزانه ۷۰ تا ۸۰ تن مرغ گرم نیز در آستانه شب یلدا در بازار توزیع می شود و در این زمینه نیز هیچ محدودیت و مشکلی وجود ندارد. «مرادی» قیمت گوشت مرغ گرم در استان را نیز به ازای هر یک کیلوگرم ۸۵۰ هزار ریال بیان کرد و گفت: قیمت مرغ گرم در استان نسبت به استان های همجوار پایین است.

ضمن تشکر از بیان دیدگاه خود به اطلاع شما رسانده می شود که دیدگاه شما پس از تایید نویسنده این مطلب منتشر خواهد شد.
دیدگاه ها ویرایش نمی شوند.
از ایمیل شما فقط جهت تشخیص هویت استفاده خواهد شد.
دیدگاه های تبلیغاتی ، اسپم و مغایر عرف تایید نمی شوند.

تعداد بازدید : 3
برگزاری آیین پاسداشت شب یلدا در خانه جاجرمی بجنورد
معاون صنایعدستی و هنرهای سنتی ادارهکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی خراسان شمالی از برگزاری آیین پاسداشت شب یلدا در محل خانه جاجرمی شهرستان بجنورد خبر داد. «پروانه کلاته» با اعلام این خبر خاطرنشان کرد: شب ۲۸ آذر به مناسبت پاسداشت آیین شب یلدا در فهرست جهانی یونسکو، دورهمی شب یلدا با حضور مسئولان و هنرمندان صنایعدستی در خانه صنایعدستی جاجرمی در شهرستان بجنورد برگزار شد. وی افزود: در این مراسم برنامههای آیینی متنوعی نظیر حافظ خوانی و شاهنامهخوانی انجام شد. کلاته گفت: این بنای تاریخی از یادمانهای اواخر دوره قاجار در شهر بجنورد است که به استناد کتیبه موجود در سال ۱۳۲۵ هجری قمری به دست استاد «غلامرضا بنا یزدی» ساختهشد. بنای تاریخی حسینیه جاجرمی با شماره ۱۱۵۱ در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسیده است و هم اکنون بهعنوان خانه صنایع مورد بهرهبرداری قرار گرفته است.

ضمن تشکر از بیان دیدگاه خود به اطلاع شما رسانده می شود که دیدگاه شما پس از تایید نویسنده این مطلب منتشر خواهد شد.
دیدگاه ها ویرایش نمی شوند.
از ایمیل شما فقط جهت تشخیص هویت استفاده خواهد شد.
دیدگاه های تبلیغاتی ، اسپم و مغایر عرف تایید نمی شوند.