موج بیکاری دانش آموختگان دانشگاهی همچنان در جامعه جریان دارد و بسیاری از جوانان سوار بر این موج، در پی یافتن کار از این سو به آن سو می روند و هر بار دست خالی تر و ناامید تر از قبل به خانه اول باز می گردند. در این میان اجرای طرح کارورزی از سوی وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی به منظور ایجاد فضای کار برای آن دسته از افرادی که تحصیلات دانشگاهی خود را به پایان رسانده اند و جویای کار هستند به عنوان مرهمی است و شاید از نظر برخی جوانان موقتی باشد اما می تواند التیام بخش و راهگشا برای آینده کاری شان محسوب شود. البته به اعتقاد آن ها تمام این موارد بستگی به این دارد که واحد تولیدی که در آن به عنوان کارورز مشغول به کار می شوند تا چه اندازه می تواند مقدمات جذب شان را در این موقعیت اقتصادی نا به سامان فراهم کند و آن ها را از معضل بزرگ بیکاری نجات دهد.از سوی دیگر شکافی که بین دانشگاه و صنعت کماکان وجود دارد و یکی از حلقه های مفقوده اشتغال به شمار می آید، هر سال تعداد زیادی از دانش آموختگان دانشگاهی را در رشته ها و مقاطع مختلف تحصیلی می بلعد و اجرای درست و به موقع طرح کارورزی، طبق گفته برخی کارشناسان اقتصادی از سقوط آن ها به این شکاف جلوگیری می کند؛ افرادی که با هزار امید تحصیلات تکمیلی خود را با صرف هزینه بالا به پایان رسانده اند و حالا نوبت برداشت از اندوخته های شان است.
نسخه شفابخش اما...
یک کارشناس اقتصادی در همین خصوص با اشاره به این که اجرای طرح کارورزی نسخه ای شفابخش برای کاهش آمار بیکاری است، می گوید: با این که برخی جوانان دارای مدرک تحصیلی دانشگاهی برای رفع بیکاری خود به این طرح رو آورده اند اما باید دید آیا این نسخه توانسته است برای آن ها امنیت شغلی ایجاد و نیاز مالی شان را تامین کند یا نه؟
«مرادی» می افزاید: طرح کارورزی آن چنان که باید و شاید نتوانسته است نقطه امید جوانان و مامنی برای آن ها باشد زیرا دانش آموختگان بی شماری را در جامعه می بینیم که از بیکاری روزهای شان را می شمرند و هنوز به امید آگهی های استخدامی دولتی مانده اند.
او با تاکید بر این که این طرح به نوعی استاد-شاگردی است و باید ادامه داشته باشد، اظهارمی کند: گاهی اوقات می بینیم با تمام شدن دوره کارورزی دیگر از اشتغال کارورز خبری نیست و فرد دوباره وارد چرخه بیکاری می شود در حالی که این طرح باید مداری برای عبور از بحران بیکاری باشد و اشتغال جوانان را تامین کند.
به اعتقاد او، باید تدابیر سختگیرانه تری برای کارفرما به منظور جذب کارورز اندیشیده شود تا از امنیت شغلی برخوردار باشد نه این که با پایان دوره کارورزی، کارفرما با اخراج کردن او، فردی دیگر را بگیرد تا هزینه کمتری را به نیروی کار پرداخت کند.
او بیان می کند: طرح کارورزی باید به نفع تولید و اشتغال باشد و شغلی پایدار را برای نیروی کار ایجاد کند.
دستمزد پایین
در عین حال، یک جوان جویای کار که دارای مدرک کارشناسی ارشد است، با اشاره به این که سال قبل در یکی از واحدهای تولیدی بجنورد به عنوان کارورز مشغول به کار شد، می گوید: قبل از شیوع کرونا در این واحد تولیدی فعالیت ام را شروع کردم و با وجود علاقه ای که به رشته تحصیلی ام دارم پیشرفت زیادی کرده ام اما دستمزدی که در پایان هر ماه می گیرم کم است و به گفته کارفرما این نرخ مصوبی است که به آن ها اعلام شده است.
«سبحانی» با انتقاد از دستمزد پایین و کار زیاد در این طرح یادآور می شود: تضمینی برای این که همان جا به کار گمارده شویم، وجود ندارد.
او با اشاره به این که با شیوع کرونا واحد تولیدی که در آن طرح خود را می گذراندم تعطیل شد، تصریح می کند: با برداشته شدن محدودیت ها و بازگشایی مجدد، انگیزه کافی برای ادامه کار ندارم از سوی دیگر با توجه به این که به تازگی ازدواج کرده ام نمی دانم با بیکاری چه کنم؟
وی از مسئولان استان می خواهد که طرح کارورزی در استان را کالبدشکافی کنند و مشکلات آن را از سوی کارفرمایان و کارورزان جویا شوند و آن ها را برطرف کنند تا نقطه امیدی برای جویندگان کار باشد نه این که افراد بدون انگیزه و فقط از روی بیکاری به این طرح مراجعه کنند.
جویندگان اشتغال پایدار
یکی دیگر از دانش آموختگان با بیان این که در پایان ترم خود، دوره کارورزی را گذرانده است، می افزاید: بعد از این که در یکی از کارگاه های تولیدی بجنورد به عنوان کارورز مشغول به کار شدم و به خوبی دوره را طی کردم، چند ماه است که منتظرم ببینم کارفرما من را جذب می کند یا دوباره باید بیکار شوم و دنبال کار حتی پاره وقت و کم درآمد باشم؟
«قلی پور» اضافه می کند: ما دانش آموختگان دانشگاهی در پی اشتغال پایدار هستیم نه مسکّن موقت و طرح کارورزی در صورتی که به استخدام ما نینجامد دردی را دوا نمی کند.
او خاطرنشان می کند: درست است در مدتی که در این کارگاه کار می کردم مهارت کسب کردم و توانمندتر شدم و علاقه ام به رشته تحصیلی ام بیشتر شد اما این که بعد از این مدت دوباره بیکار شوم برایم سخت تر از قبل است.
بی اعتمادی به طرح
اگرچه طرح کارورزی برای ایجاد شرایط مهارت آموزی دانش آموختگان دانشگاهی و به کارگیری آن ها در بازار کار اجرا می شود اما هنوز برخی از جوانان جویای کار که البته مدارک دانشگاهی خوبی دارند از اجرای این طرح بی خبر هستند و در این میان بعضی از آن ها به این طرح اعتقادی ندارند و نمی خواهند وارد آن شوند چون معتقدند در صورتی که به عنوان کارورز فعالیت کنند به نوعی از آن ها بیگاری می کشند که در شأن آن ها و مدرک دانشگاهی شان نیست.
یکی از جوانان می گوید: آن طور که شنیده ام در طرح کارورزی، دانش آموختگان در سنین 25تا 34 سال میتوانند ثبت نام کنند و در مدتی که در این طرح مشغول به فعالیت هستند مشمول پرداخت یک سوم حداقل دستمزد به علاوه پوشش بیمه حوادث از سوی دولت میشوند.
«منصوری» با اشاره به سن خود و با بیان این که هنوز 2 سال فرصت دارم در سامانه طرح کارورزی ثبت نام کنم، اضافه می کند: در آرزوی داشتن شغل مناسب هستم ضمن این که مهارت های شغلی مرتبط با رشته تحصیلی ام را دارم اما نمی خواهم با حداقل حقوقی که معلوم نیست سرانجام استخدام می شوم یا نه؟ خودم را سرگرم کنم.
سهمیه 775 نفری برای امسال
در عین حال، معاون کارآفرینی و توسعه اشتغال اداره کل تعاون، کار و رفاه اجتماعی خراسان شمالی اظهارمی کند: با توجه به این که در دانش آموختگان دانشگاهی حلقه مفقوده داریم و نرخ بیکاری بین آن ها بالاست، طرح کارورزی برای وارد کردن آن ها به بازار کار، تشویق، کسب تجربه و مهارت این افراد اجرا می شود.
«اربابی» با اشاره به این که تحصیلات برخی دانش آموختگان با شرایط بازار تناسب ندارد و وارد بازار کار می شوند، می افزاید: این طرح موجب آشنایی آن ها با بازار و از طرف دیگر انگیزه ای برای کارفرمایان می شود زیرا مشوقی است برای به کارگیری دانش آموختگان دانشگاهی و جذب آن ها و این مهم ترین فلسفه وجودی طرح کارورزی است.
او سهمیه طرح کارورزی امسال در استان را 775 نفر برمی شمرد و می گوید: در سه ماه نخست امسال به علت شیوع کرونا ویروس، تعطیل بودن بازار و تعدیل نیرو، میزان جذب کارورزان پایین بوده است و امیدواریم در ادامه سال به این هدف دست پیدا کنیم.
به گفته وی، از ابتدای اجرای طرح (سال 97)، کل سهمیه ای که برای استان ما در نظر گرفته شده 3 هزار و 305 مورد بود و تعداد متقاضیان کارورزی که در سامانه ثبت نام کرده اند 2 هزار و 715 نفر است و تعداد واحدهای پذیرنده که متقاضی جذب کارورز بودند، 755 واحد است.
او اظهار می کند: تاکنون حدود هزار و 272 قرارداد کارورزی منعقد شده است که از این تعداد، 208 نفر بابت به کارگیری کارفرمایان در قالب مشوق های بیمه ای به تامین اجتماعی معرفی شده اند.
او می افزاید: امسال تلاش می کنیم با کمک رسانه ها، اطلاع رسانی و تشریح بیشتر طرح بتوانیم کارورزان بیشتری را جذب کنیم تا به دو هدفی که شامل آشنایی دانش آموختگان دانشگاهی با بازار کار و کسب تجربه ورود به بازار کار برای آن هاست، برسیم.او مدت دوره کارورزی در این طرح را 24 ماه ذکر می کند که از این تعداد، 3 ماه دوره کارورزی است و در 21 ماه باقی مانده اگر کارفرما، کارورز را جذب کند در قالب مشوق های بیمه ای از مزایای پرداخت نکردن بیمه سهم کارفرما استفاده می کند و این مورد به منظور تشویق کارفرما برای به کارگیری کارورز درنظر گرفته شده است.
«اربابی» می گوید: بر اساس قانون مصوب، 23 درصد بیمه کارگر، سهم کارفرماست و در این صورت از پرداخت آن معاف می شود و به مدت 21 ماه دولت آن را پرداخت می کند و 7درصد سهم کارگر است. او اضافه می کند: در مدت اجرای این طرح حدود هزار و 300 کارورز جذب شده اند و این فرایند نشان دهنده استقبال از این طرح است.از نظر او مهم ترین مشکلی که در اوایل اجرای طرح کارورزی وجود داشت توجیه نبودن کارفرمایان در خصوص این طرح بود اما الان با آن آشنایی پیدا کرده اند و برخی مشکلاتی که در سامانه وجود داشت، برطرف شده است و فقط در حال اطلاع رسانی هستند که کارفرمایان بیشتری بیایند و از مزایای این طرح استفاده کنند.
او خاطرنشان می کند: با فرصت های شغلی که کارفرمایان اعلام می کنند کارورزان با رشته های متناسب با آن ها جذب می شوند و با توجه به این که برای کارورزان سابقه کار محسوب می شود، آن ها سعی می کنند به رشته مرتبط خود بروند که بیمه واریزی شان سابقه کار محسوب شود.او می افزاید: دانشگاه ها هم توجیه و در جریان این طرح هستند و مراکز کاریابی به عنوان بازوهای اجرایی ما به اجرای این طرح کمک و بین کارفرما و جویای کار ارتباط برقرار می کنند.
معاون کارآفرینی و توسعه اشتغال اداره کل تعاون، کار و رفاه اجتماعی خراسان شمالی شمار مراکز کاریابی استان را 9 مرکز برمی شمرد و می گوید: 3 مرکز در بجنورد، 2 مرکز در اسفراین و در هر یک از شهرستان های شیروان، فاروج ، مانه و سملقان و جاجرم یک مرکز کاریابی فعال و همچنین یک مرکز دیگر و یک مرکز کاریابی الکترونیکی در حال راه اندازی است.
«اربابی» می افزاید: کارفرمایان فرصت های شغلی خود را به مراکز کاریابی می دهند و این مراکز متقاضیان کار را راهنمایی می کنند.