منابع طبیعی و آبخیزداری استان در یک نگاه
گستره بخش منابع طبیعی و آبخیزداری خراسان شمالی دو میلیون و 33 هزار و 36 هکتار است که از این وسعت، یک میلیون و 400 هزار هکتار مرتع، بیش از 183 هزار هکتار بیابان و 434 هزار و 550 هکتار جنگل است.
مراتع:
مساحت مراتع استان به تنهایی و بدون احتساب نواحی جنگلی و بیابانی معادل 1414850 هکتار است. مراتع حدود 69/59 درصد از مساحت کل منابع طبیعی استان و حدود 1/7 درصد از سطح مراتع کل کشور را به خود اختصاص می دهند.
جنگل:
استان خراسان شمالی دارای 434550 هکتار جنگل است و این مقدار برابر 21 درصد وسعت منابع طبیعی استان را شامل می شود.
جنگل های استان خراسان شمالی به تفکیک ناحیه رویشی:
ناحیه رویشی ایران تورانی: 413550 هکتار
ناحیه رویشی خزری: 25000 هکتار
بیابان:
مساحت کل بیابان های استان: 183636 هکتار (9 درصد منابع طبیعی استان)
*شهرستان های جاجرم و گرمه: 144266 هکتار
*شهرستان اسفراین: 39331 هکتار
*اراضی شور و نمکزار، دق های رسی و بیرون زدگی سنگی 39 هکتار است.
آبخیزداری:
اهداف کلی آبخیزداری:
*توسعه پایدار
*حفظ محیط زیست
*جلوگیری از فرسایش خاک حاصلخیز
*پیشگیری و کاهش خطرات ناشی از سیل
*جلوگیری از حمل رسوبات به مخازن سدها و مناطق پایین دست
*مقابله با خشکسالی و افزایش آبدهی چشمه ها ، قنوات و چاه ها
*حداکثر بهره برداری از منابع اقتصادی حوضه آبخیز
*حفظ و افزایش تفرجگاهی طبیعت
*ایجاد، بهبود و تثبیت شغل
حوضه های آبخیز اصلی استان:
*حوضه آبخیز اترک: به مساحت 14913 کیلومتر مربع
*حوضه آبخیز کال شور: به مساحت 12277 کیلومتر مربع
*حوضه آبخیز گرگان رود: به مساحت 992 کیلومتر مربع
سدهای استان:
سد بارزو شیروان: مساحت حوضه 48000 هکتار
سد بیدواز اسفراین: مساحت حوضه 43700 هکتار
سد چری فاروج: مساحت حوضه 7500 هکتار
سد شیرین دره مانه و سملقان: مساحت حوضه 161400 هکتار
سد شورک شیروان: مساحت حوضه 9350 هکتار
سد چندیر راز و جرگلان: مساحت حوضه 86000 هکتار
سد سومبار راز و جرگلان: مساحت حوضه 102000 هکتار
سد گلیل شیروان: مساحت حوضه 38500 هکتار
سابقه مطالعات آبخیزداری:
1-فاز شناسایی، حوضه آبخیز اترک به وسعت 1.491.324 هکتار (معادل 53 درصد استان)
2-فاز توجیهی در حوضه های بیدواز، بارزو، جاجرم 1، فیروزه و شیرین دره در مجموع به وسعت 786892 هکتار (برابر با 27.8 درصد از کل مساحت استان)
3-مطالعه تفصیلی- اجرایی در 92 حوزه آبخیز استان به وسعت 771000 هکتار (معادل 27.2 درصد استان)
به طور کلی در 64 حوضه آبخیز استان عملیات اجرایی آبخیزداری انجام گرفته و یا در حال اجرا است .
در 28 حوزه آبخیز مطالعه انجام شده اما اجرای آن آغاز نشده است.حوضه های آبخیز اجرا شده استان به وسعت 507923 هکتار (معادل 18درصد استان) است.
اثرات اجرای پروژه های آبخیزداری:
استحصال مستقیم 127 میلیون متر مکعب آب از ابتدای فعالیت آبخیزداری تاکنون (با احتساب استحصال 500 متر مکعب آب در هر هکتار عملیات مکانیکی و بیولوژیکی اجرا شده آبخیزداری)
افزایش تولید علوفه به میزان 38 هزار تن (با احتساب افزایش تولید علوفه به میزان 150 کیلوگرم در هر هکتار عملیات آبخیزداری)
پروژه منارید:
پروژه بین المللی منارید در خراسان شمالی با مشارکت تسهیلات جهانی محیط زیست(GEF)، برنامه توسعه ملل متحد(UNDP) و سازمان جنگل ها، مراتع و آبخیزداری کشور به عنوان نماینده دولت از سال 1394 آغاز شده است.
عرصه کاری این پروژه در استان، حوزه آبخیز سد شیرین دره با مساحت برابر 160000 هکتار جمعیت برابر 20000 نفر و 61 نقطه سکونتگاهی است که در محدوده شهرستان های بجنورد، شیروان، مانه و سملقان و راز و جرگلان واقع شده است.