گزارشی از آداب و رسوم ترکمن ها در عید قربان
تعداد بازدید : 25
«قربانلیق» عیدی برای ترکمن ها
نجاهی- از آماده شدن اجاق ها برای پخت قورمه تا خانه تکانی و بلبشوی خرید لباس نو در بازار جرگلان خبر از آمدن عید قربان در میان ترکمن های باصفا می دهد؛ مردمانی سخت کوش که به مهمان نوازی شهره اند و عید قربان بهانه ای می شود تا سفره بی آلایش شان باز شود و سادگی و صمیمیت را به نمایش بگذارند.اهالی بوستان اقوام چند روز مانده به عید قربان، «تخته باد» (تاب چند نفره) را به راه می اندازند تا شادی کودکان ترکمن، مچ غم و محرومیت را بخواباند و چند روزی از دغدغه های روزمره فاصله بگیرند.ترکمن ها این روزها زنگار کدورت را از دل شان پاک می کنند و یکدیگر را در آغوش می گیرند تا ثابت کنند کوچه های آشتی کنان گِل نگرفته و «قربانلیق» (ترکمن ها به عید قربان، قربانلیق می گویند) جشنی برای همدلی است.
عموماً عروسی و جشن های شان را در عید قربان برگزار می کنند تا شادی شان دو چندان شود.
صدای شیهه و تاخت اسب های اصیل ترکمن از پیست اسبدوانی به گوش می رسد و پهلوانان روی خاک، شال شان را محکم می کنند تا عید را فراموش نشدنی تر کنند و سنت ها حفظ شود.
یکی از ساکنان جرگلان می گوید: با آمدن عید قربان، جرگلان رنگ و لعاب تازه ای می گیرد و اهالی لباس نو بر تن می کنند، در هر جایی که مشغول باشند به خانه و کنار خانواده شان بر می گردند، دام را که از قبل تهیه شده قربانی می کنند و عید ۳ روز ادامه دارد.
«پناهی» با بیان این که ترکمن ها روز قبل از عید قربان را «بایرام» می نامند و با پخت نان های روغنی خاص قوم ترکمن، یکدیگر را برای صبحانه مهمان می کنند، ادامه می دهد: در عید قربان «سالّانجیق» یا «تخته باد» را که نوعی تاب چند نفره است به راه می اندازند و بزرگ و کوچک سوار آن می شوند.آن طور که یکی دیگر از ساکنان راز و جرگلان به آن اشاره می کند در عید قربان اهالی کینهها را کنار می گذارند و به سراغ اقوام و آشنایان شان می روند، بعضی اوقات اگر قرار به وصلت دو جوان باشد، ازدواج آن ها همزمان با عید قربان صورت می گیرد و اختلافات رفع می شود.
به گفته «سرفراز» بعد از نماز صبح در روز عید قربان که به صورت جماعت و باشکوه در مساجد برگزار می شود مرسوم است همه اهالی روستا دست هم را به گرمی می فشارند و اگر کدورتی بین شان باشد کنار می گذارند و با دعای خیر علما و روحانیان این کدورت ها به پایان می رسد.دیگر ساکن جرگلان به شکوه نماز عید سعید قربان که هر سال در صبح روز عید برگزار می شود و نمایش همدلی و اتحاد در این منطقه است، اشاره می کند و می گوید: در بین ترکمن ها بنا به رسمی دیرینه تا زمان ذبح قربانی و آماده شدن قورمه کسی لب به چیزی نمی زند.
«ربانی» این را هم اضافه می کند: بسیاری از سنت ها و اهمیت عید قربان برای ترکمن ها حفظ شده و خرید لباس نو از مواردی است که بیشتر به چشم می خورد و در این خصوص باید بازارچه عید راه اندازی و بستر خرید آسان و متنوع در جرگلان فراهم می شد.