مهمانی زباله ها در کمپوست، بدون تاریخ
اسدی
راه اندازی کارخانه کمپوست را بارها وعده داده اند، وعده هایی که زمان ندارد. راه اندازی این کارخانه به مثابه مهمانی شده که تاریخش هیچ وقت مشخص نیست.
داستان افتتاح کارخانه کمپوست بجنورد به مثنوی هفتاد من کاغذ تبدیل شده است.
یک بار کارخانه با میلیاردها تومان اعتبار راه اندازی و بعد به دلیل جانمایی اشتباه تعطیل شد، بار دیگر دریافت استعلام بلای جان احداث دوباره کارخانه شد و در آخر هم عدم تخصیص اعتبارها مُهر بلاتکلیفی روی این پروژه مهم شهری زد و در نهایت تمام وعده ها، عملی نشده باقی ماند.
سال 87 سازمان مدیریت پسماند بجنورد عملاً راه اندازی و توسط پرسنل آن بحث تفکیک از مبدأ آموزش داده شد تا زباله های خشک بازیافتی و آلی از هم جدا شوند و راه برای تولید کمپوست هموارتر و اقتصادی تر شود، بالاخره کارخانه کمپوست بجنورد راه اندازی شد اما سال 92 «کارخانه کمپوست بجنورد تعطیل شد» تیتر رسانه ها شد.
در آن سال نحوه زباله برداری و سوزاندن زباله ها، داد شهروندان ساکن در حاشیه شهر بجنورد را درآورد و به دلیل بروز اشکال در یکی از قطعات موجود در این کارخانه و به دنبال آن ایجاد آلودگی، درهای کارخانه برای همیشه بسته شد. تیغ جانمایی های اشتباه در استان به تن این کارخانه نیز خورد و میلیارد تومان اعتبار هزینه شده از بین رفت.
اما با وجود رفع نقص کارخانه کمپوست بجنورد و اعلام رفع بوی نامطبوع و مسائل زیست محیطی آن، بی اعتمادی اهالی روستاهای مجاور مانع فعالیت مجدد این کارخانه شد. این کارخانه که در ۱۵ کیلومتری شمال مرکز خراسان شمالی در تیر ۹۱ به بهره برداری رسید و قرار بود زباله های تولیدی در شهرهای بجنورد، شیروان، آشخانه و اسفراین را بازیافت و به مواد آلی تبدیل کند، تنها پس از هفت ماه به فعالیت خود پایان داد و این گونه داستان راه اندازی مجدد کارخانه کمپوست آغاز شد؛ ماجرایی که 5 سال طول کشیده است و همچنان ادامه دارد.یک کارشناس شهرسازی با بیان این که زباله ها نه تنها موجب شیوع بیماری ها، تعفن و زشتی مناظر می شوند بلکه می توانند با آلوده کردن آب، خاک و هوا خسارات زیست محیطی فراوانی به بار آورند، می افزاید: پسماندهای شهری اگر به صورت صحیح از مبدأ تفکیک شوند می توانند یک فرصت برای ایجاد اشتغال شوند.
«خداوردی» اظهارمی کند: زباله های شهری را نباید به عنوان یک تهدید شناخت بلکه زباله یک فرصت و سرمایه است و در بسیاری از کشورهای جهان زباله را با عنوان طلای کثیف نام گذاری کرده اند.
وی ادامه می دهد: خوشبختانه طی سال های گذشته در این شهر برای حفظ محیط زیست، بهبود شرایط زیست محیطی و ارتقای بهداشت تلاش های فراوانی شده تا از زباله به شکل بهینه استفاده شود اما برخی تلاش ها نتیجه ای نداشته است.وی با بیان این که اگر زباله به حال خود رها شود به معضل تبدیل می شود ولی اگر تفکیک شود سرمایه ای ارزشمند از آن به دست خواهد آمد، به کارخانه کمپوست بجنورد اشاره و اعلام می کند: ساخت کارخانه کمپوست بجنورد به عنوان بزرگ ترین کارخانه کمپوست شمال شرق کشور از سال ۸۷ در زمینی به مساحت ۱۵ هکتار آغاز شد و در تیر سال ۹۱ با حضور وزیر کشور وقت رسماً به بهره برداری رسید. این اتفاق خبر خوبی برای شهر بجنورد بود که زباله های آن هنوز هم در باباموسی رها می شود.
وی اضافه می کند: قرار بود با فعالیت این کارخانه زباله شهرهای بجنورد، شیروان، آشخانه و اسفراین به این محل منتقل و مواد آلی این زباله ها به سایت تخمیر کمپوست فرستاده شوند، مواد طبیعی به چرخه طبیعت بازگردند و مواد شیمیایی، زباله های بیمارستانی و زباله های خطرناک نیز در عمق چهار متری زمین دفن شوند.
وی ادامه می دهد: اما تمام برنامه ها به دلیل تعطیلی این کارخانه متوقف شد که این امر نیاز به بررسی های بیشتر دارد.
شهریور امسال رئیس سازمان مدیریت پسماند بجنورد وعده تازه ای داد؛ وعده ای که از بهره برداری از این پروژه حکایت داشت. این مسئول در این ماه اطلاعاتی را به خبرنگار ما ارائه کرد که در آن آمده بود: «3 کیلومتر راه سـازی این کارخانه انجام شده اسـت و با تزریق اعتبارات از سوی وزارت کشور سلول های دفن این کارخانه نیز نصب می شود، این کارخانه دارای 14 سلول دفن است که برای نصب آن ها 2 میلیارد تومان اعتبار نیاز است». به گفته این مسئول در همان زمان«روند آمـاده سازی کارخانه کمپوست آغاز شده است و فاز نخست آن پایان ماه جاری به اتمام می رسـد». اما این وعده نیز عملیاتی نشد. همین مسئول با بیان این که همچنان کارخانه در حال انجام عملیات به سازی و زیر سازی است، می افزاید: هنوز 2 میلیارد تومان مورد نیاز برای راه اندازی این پروژه پرداخت نشده است زیرا قرار بود این مبلغ از سهم شهرداری ها از درآمدهای دولتی باشد که چندی قبل اعلام شد حذف شده است.
«عظیمی» با بیان این که بر اساس تصمیم جدید مجلس قرار است این درآمد دوباره به شهرداری ها بازگردانده شود، ادامه می دهد: با این تصمیم ممکن است این اعتبار پرداخت شود.
وی با بیان این که همچنان 3 کیلومتر از راه این کارخانه زیرسازی شده و منتظر آسفالت است، تصریح می کند: قیر مورد نیاز برای آسفالت نیز تامین نشده و قیر به شهرداری های استان اختصاص پیدا نکرده و از خرداد هیچ قیری به استان نیامده است.
وی با بیان این که به دلیل عدم تامین اعتبار، این کارخانه امسال نیز به بهره برداری نخواهد رسید، ادامه می دهد: این کارخانه بیشتر سایت پردازش و دفن گاه زباله است، در سایت پردازش زباله های با ارزش و مواد دفنی جدا می شوند.
وی اظهارمی کند: اگر مشتری برای کود کمپوست باشد از مواد آلی کود تولید می شود زیرا کود کمپوست مشتری زیادی ندارد و دیگر شهرهای تولید کننده کمپوست نیز مجبور به دپوی کود تولیدی شان شده اند بنابراین هم اینک تولید کود آلی کمپوست توجیه اقتصادی ندارد.
این مسئول ادامه می دهد: روزانه 130 تن زباله در بجنورد تولید می شود در حالی که برای تولید کود باید روزانه 400 تن زباله در بجنورد تولید شود و از سوی دیگر فروش این کود به دیگر استان ها نیز صرفه اقتصادی ندارد.