به سازی راه روستایی در مسیر سنگلاخ
اسدی
نیمی از راه های روستایی خراسان شمالی همچنان آسفالت نشده اند و این استان هنوز با شاخص های توسعه یافتگی راه های روستایی فاصله دارد؛ استانی که حدود نیمی از جمعیت آن در روستاها ساکن هستند. بر مبنای اطلاعات موجود، در سال گذشته حدود 200 روستای استان با جمعیت بیش از 20 هزار خانوار از راه روستایی مناسب محروم بودند و امیدی نیز به توسعه یافتگی آن ها وجود نداشت. این در حالی است که صاحب نظران بر این باورند که برای توسعه یافتگی باید به طور ویژه به توسعه روستاها و ریشه کنی فقر در آن ها پرداخت چرا که کمبود درآمد جامعه روستایی و نیز امکانات اجتماعی مورد نیاز روستاها از جمله خدمات بهداشتی، آموزشی، خطوط ارتباطی و آب آشامیدنی مشخص است. خروج از این شرایط، توجه عمومی به توسعه پایدار در روستاها و همکاری و همیاری عوامل دولتی و غیردولتی را در کنار جوامع روستایی طلب می کند. راه یکی از مهم ترین خدمات زیربنایی است که نقش و جایگاه ویژه ای در توسعه مناطق روستایی دارد، به طوری که از آن به عنوان شریان حیاتی هر منطقه یاد می شود. راه های روستایی علاوه بر حمل تولیدات زراعی، عامل اصلی جا به جایی مسافران و پیوند دهنده مناطق روستایی و شهرها هستند. راه ها باعث کاهش زمان حرکت و قیمت تمام شده کالاهای تولیدی می شوند. تمام مزیت های مطرح شده در حالی است که به گفته مدیرکل راه و شهرسازی خراسان شمالی هنوز نیمی از راه های روستایی استان آسفالت نشده است. به گفته «مصطفی زاده» بیش از نیمی از مجموع ۴ هزار و ۵۰۰ کیلومتر راه روستایی در استان آسفالت شده و ۲ هزار و ۵۰۰ کیلومتر آن باقی مانده است و به صورت میانگین هر سال ۲۵۰ میلیارد ریال اعتبار به بخش راه ها اختصاص مییابد که به همین میزان به پیمانکاران این بخش بدهی وجود دارد. بنا به گفته این مسئول، توسعه راه های استان خراسان شمالی همواره یکی از مطالبات به حق مردم بوده و اگر چه در چند سال اخیر تلاش های زیادی برای توسعه راه ها در قالب چند پروژه اصلی شده، اما کمبود و عدم تخصیص به موقع اعتبارات منجر به طولانی شدن زمان اجرای پروژه ها شده است و راه ها هنوز توسعه نیافته اند.
واقعیت این است که وضعیت راه های روستایی استان قابل دفاع نیست؛ البته گفته می شود اعتبارات قطره چکانی مانع توسعه شاخص های راه روستایی است اما هر چه هست این وضعیت جایی برای دفاع نگذاشته است.
یک کارشناس جغرافیا، گرایش برنامه ریزی روستایی با بیان این که یکی از مهم ترین نیازهای روستانشینان بحث حمل و نقل و ارتباط با مناطق شهری است، می افزاید: راه ها و جاده های امن و مناسب یکی از مهم ترین زیرساخت های توسعه در یک منطقه به حساب میآیند و این امر در مناطق روستایی بسیار ضرورت دارد چرا که راه های روستایی حلقه اتصال روستاییان با شهرها برای عرضه محصولات دامی و کشاورزی هستند.
«اسدزاده» ادامه می دهد: آمار موجود حاکی از آن است که میزان زیادی از تصادفات که دارای مصدومیت و جراحت و فوتی هستند در جاده های روستایی روی میدهند که این مسئله نشان میدهد وضعیت ایمنی جاده های روستایی نامناسب و غیراستاندارد است.
وی اظهارمی کند: بر اساس داده های موجود حدود 6 هزار کیلومتر مسیر فرعی و روستایی در استان وجود دارد و در همین مسیرهای روستایی 43 درصد مجروحان را در تصادفات رانندگی استان داشته ایم.
وی اعلام می کند: راه های روستایی نقش ویژه ای نیز در توجیه اقتصادی تولید در روستاها دارند چون منجر به ارزان شدن محصول نهایی می شوند، از این رو به توسعه اقتصادی نیز کمک می کنند.بخشدار مرکزی بجنورد نیز با بیان این که 50 کیلومتر از راه های روستایی بخش مرکزی بجنورد آسفالت نشده اند، ادامه می دهد: این رقم 10 درصد روستاهای این بخش را شامل می شود.
«نودهی» اضافه می کند: بر اساس برنامه هر سال باید 10 کیلومتر از راه های روستایی این بخش آسفالت شود و اعتبار آن نیز هر سال از محل راه سازی تخصیص داده می شود.
سال گذشته نیز این مسئول اعلام کرد که 50 کیلومتر از آسفالت راه های روستایی بخش مرکزی استان باقی مانده است.بر اساس اطلاعات موجود، سال گذشته روستاهای بالای 20 خانوار استان به احداث 2 هزار و 820 کیلومتر راه آسفالت نیاز داشتند که از این میزان هزار و 850 کیلومتر به اتمام رسیده و حدود 970 کیلومتر باقی مانده بود.
بر مبنای همین اطلاعات در سال 96 حدود 200 روستای استان با جمعیت بیش از 20 هزار خانوار از راه روستایی مناسب محروم بودند و خراسان شمالی از لحاظ برخورداری از راه آسفالت روستایی بیست و هشتمین استان کشور و میزان عقب ماندگی استان نسبت به میانگین کشوری 11 درصد بود. به طور میانگین سالانه 250 میلیارد ریال اعتبار برای اجرای راه های روستایی استان تخصیص می یابد که به همین میزان به پیمانکاران راه های روستایی بدهکار هستیم. اکنون میزان بهره مندی روستاییان استان از راه مناسب 8 درصد از میانگین کشوری پایین تر است.
هر سال اقداماتی برای توسعه راه ها انجام می شود اما کمبود یا عدم تخصیص به موقع اعتبار، موجب طولانی شدن زمان اجرای پروژه ها می شود؛ موضوعی که آسفالت راه های استان را بسیار مشکل کرده است. امسال با وجود آسفالت برخی مسیرهای روستایی گفته می شود احتمالاً استان همچنان جایگاه بیست و هشتم را دارد. سرپرست معاونت ساخت و توسعه راه های اداره کل راه و شهرسازی خراسان شمالی در همین باره می گوید: طبق سالنامه آماری سال 95 در مجموع 6 هزار و 3 کیلومتر راه روستایی آسفالت شده در استان وجود دارد و تا پایان سال 96، 2 هزار و 125 کیلومتر آسفالت شد و در سال 97 نیز تاکنون 2 هزار و 160 کیلومتر راه روستایی آسفالت شده و 85 کیلومتر نیز آماده آسفالت است.
«علیمردانی» با بیان این که اعتبار مصوب سال 96، 54 میلیارد تومان بود که 22 میلیارد تومان آن تخصیص یافت، ادامه می دهد: اعتبار مصوب سال 97 به شدت کاهش پیدا کرده و 41 میلیارد تومان است که تنها 11 میلیارد تومان آن اختصاص یافته است.
وی اظهارمی کند: شاخص درصد برخورداری از راه روستایی در استان 45 درصد است اما برای مشخص شدن جایگاه استان در کشور نیازمند سالنامه آماری کشوری هستیم که هنوز ارسال نشده است ولی با توجه به این که دیگر استان ها نیز تلاش هایی برای احداث راه های روستایی خود دارند احتمالاً استان همان جایگاه بیست و هشتم را حفظ کرده است.