مبادله اجباری چغندر با شکر
نویسنده : زینب برومند
مانه و سملقان یکی از قطب های کشاورزی در خراسان شمالی به شمار می رود و در چهار گوشه این شهرستان آب و هوایی مناسب برای انواع کشت مهیاست.با توجه به شرایط آب و هوایی این شهرستان کشت چغندر قند در بین کشاورزان مانه و سملقان چند سالی است که شروع شده است.سطح کشت مزارع چغندرقند مانه و سملقان در سال زراعی گذشته، 900 هکتار بود و امسال به هزار و 300 هکتار افزایش یافته است.با این حال کشت این محصول مشکلاتی را برای این قشر زحمتکش ایجاد کرده و بعد از زحمات زیاد و طاقت فرسا و برداشت محصول بدون امکانات کاشت، داشت و برداشت اکنون با پرداخت نشدن پول از سوی کارخانه های چغندرقند با مشکلات زیادی دست و پنجه نرم می کنند.
یکی از موضوعات تکراری که برای کشاورزان بعد از برداشت محصول رخ می دهد تاخیر در پرداخت مطالبات است و حتی گاهی اوقات به جای مطالبات به ازای پول درخواستی به آن ها شکر می دهند.
این شیوه باعث هدر رفت وقت، سرمایه و اشتیاق چغندرکاران مانه و سملقانی شده است تا جایی که نیمی از این قشر زحمتکش نتوانسته اند به موقع برای کشت، خرید و اجاره تجهیزات و زمین اقدام کنند و عملا از چرخه تولید خارج شده اند.در عین حال، شکر تحویلی به کشاورزان برای فروش در بازار آزاد مستلزم فروش ارزان قیمت آن است و دلالان و خریداران شکر را با مبلغی پایین تر از نرخ بازار می خرند و در این زمینه هم کشاورزان ضرر زیادی می کنند و مقداری از درآمد آن ها به جیب واسطه گران و دلالان می رود.
یکی از چغندرکاران شهر آوا می گوید: از برداشت و انتقال چغندر به کارخانه قند شیروان بیش از ۲ ماه می گذرد ولی هنوز حتی یک ریال از مطالبات ما پرداخت نشده است.
«ایمانی» می افزاید: بعد از ۳۰ سال دوباره به کشت این محصول روی آوردیم و محصول خوبی برداشت کردیم ولی شیرینی فروش آن را هنوز نچشیده ایم.
یکی از چغندرکاران مانه و سملقانی که خود نیز سهام دار کارخانه قند شیروان است ابراز می کند: ما محصول را می کاریم، برداشت می کنیم و تحویل می دهیم ولی پول محصولمان را با تاخیر طولانی مدت دریافت می کنیم.
«شادلو» دلیل تاخیر در پرداخت مطالبات کشاورزان را واردات شکر به کشور می داند و می گوید: شکر وارداتی نسبت به شکر داخلی ارزان قیمت تر و متقاضی آن نسبت به شکر داخلی بیشتر است که همین امر موجب شده کارخانه های قند نتوانند شکر خود را به فروش برسانند تا از محل فروش شکر مطالبات چغندرکاران را پرداخت کنند، بنابراین هم کارخانه های قند و هم کشاورزان متضرر شده اند.
وی اظهار می کند: ۳۲ هکتار از زمین کشاورزی ام امسال زیر کشت چغندر قند رفت و محصول خوبی برداشت کردم ولی به دلیل عدم فروش شکر توسط کارخانه قند هنوز مطالبات من پرداخت نشده است.«چمن بیدی» چغندرکار روستای عباس جوینی ادامه می دهد: کارخانه قند شیروان برای پرداخت مطالبات ما پول کافی ندارد و اعلام کرده اند که حاضرند به جای مطالبات به ما شکر تحویل دهند تا شکر را در بازار آزاد به فروش برسانیم و از محل فروش آن به مطالبات خود برسیم.
وی تصریح می کند: کارخانه قند، شکر را به قیمت ۲ هزار و ۶۵۰ تومان در هر کیلو به ما تحویل می دهد و ما باید شکر را در بازار آزاد به قیمت ۲ هزار و ۴۰۰ تومان در هر کیلو به دلالان و واسطه گرها بفروشیم که این اقدام باز هم باعث متضرر شدن کشاورزان می شود و سود واقعی به جیب دلالان می رود.به گفته وی، پرداخت مطالبات به صورت شکر و تفاله برای کشاورزان با ضرر همراه است چرا که کشاورز برای دست یافتن به پول نقد مجبور است زیر قیمت بازار شکر را به دلالان بفروشد.وی می گوید: این شرایط باعث شده است کشاورزان منابع مالی لازم را برای کشت جدید و خرید مواد اولیه تولید، اجاره زمین و بستن قرارداد نداشته باشند.
در این باره مدیر زراعت اداره جهاد کشاورزی مانه و سملقان می گوید: کارخانه قند شیروان تاکنون ۳۳ هزار و ۷۴۹ تن از محصولات چغندرقند کشاورزان استان را خریداری کرده که میزان ریالی این مقدار ۱۱۰ میلیارد تومان است.
«کاظمیان» با بیان این که تاکنون ۹۴ درصد مطالبات چغندرکاران پرداخت شده است افزود: ۶ درصد مطالبات چغندرکاران استان که شامل ۶ میلیارد و ۲۲۱ میلیون تومان است هنوز پرداخت نشده است. وی با اشاره به این که چغندرکاران قبل از کشت چغندر طبق یک فرمت با کارخانه قند قرارداد می بندند و تمام تعهدات خود را در آن ذکر می کنند می افزاید: در این قرارداد هم حقوق چغندرکاران و هم حقوق کارخانه قند ذکر شده است که هر دو طرف باید به تعهداتشان عمل کنند. وی اظهار می کند: طبق این قرارداد اگر چغندرکاران به مطالبات خود نرسیدند می توانند از طریق قوه قضاییه و شورای حل اختلاف اقدام به شکایت و مطالبات خود را درخواست کنند. مدیر جهاد کشاورزی مانه و سملقان هم در این باره می گوید: ما فقط در پرداخت بذر، کود و آموزش می توانیم به چغندرکاران کمک کنیم ولی در زمینه خرید و پرداخت مطالبات چغندرکاران نقشی نداریم. «نظام دوست» می افزاید: کارخانه قند شیروان باید پاسخگوی مطالبات این قشر زحمتکش باشد. «توکل» کارشناس مسئول زراعت جهاد کشاورزی مانه و سملقان نیز درباره پیگیری مطالبات چغندرکاران از سوی صنف حمایت از کشاورزان می گوید: صنف حمایت از کشاورزان در شهرستان وجود ندارد و فقط صندوق حمایت از توسعه بخش کشاورزی و نظام صنفی کشاورزی در این شهرستان فعال است. با وجود پیگیری های متعدد خبرنگار ما برای جویا شدن از آخرین وضعیت مطالبات چغندرکاران مانه و سملقانی از کارخانه قند شیروان، تلاش ها بی نتیجه ماند.