مرتضوی
خوشنویسی یکی از ارکان فرهنگ و هنر ایران زمین به شمار می رود که در طول چندین قرن تکامل یافته و معرف هنر این سرزمین به کشورهای دیگر بوده است اما هنری با این پیشینه تاریخی هنوز در فهرست میراث ناملموس یونسکو به ثبت نرسیده و ورود کشورهای عربی و ترکیه برای ثبت این هنر از یک سو و کندی اقدامات از سوی نهادهای فرهنگی از سوی دیگر واکنش هایی را از سوی جامعه هنری در پی داشته است. در گپ و گفتی با چند تن از هنرمندان خوشنویس دلایل این اتفاق و اثرات ثبت خوشنویسی به نام ترکیه و راه های موثر برای جلوگیری از این اتفاق را بررسی کردیم.
«حمید مقدادی» کارشناس ارشد پژوهش هنر با اعتقاد به این که هنر خوشنویسی، اسلامی ترین هنر کشور ماست، به این مسئله که متولیان فرهنگ و هنر از این مسئله غافل بودند، می پردازد و با طرح این پرسش که آیا کشوری با این پیشینه درخشان هنری نباید پشتیبان قوی هنری داشته باشد؟ از عملکرد ضعیف متولیان در این زمینه انتقاد می کند.
وی ادامه می دهد: اگرچه انجمن خوشنویسان زیر نظر وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی است اما معاونت هنری این وزارتخانه به پهنای ایران گسترده است و هنرهای مختلفی را در بر می گیرد و با این وجود بودجه ای برای خوشنویسی در نظر گرفته نشده است.
وی حضور هنرمند در نمایشگاه های ترکیه را به خاطر حمایت نشدن در ایران، آسیب جدی می داند و می افزاید: هنرمند خوشنویس در مسابقه بینالمللی ترکیه شرکت می کند و اثری از او به شیوه عثمانی می خواهند در حالی که چنین چیزی نداریم و آن ها می خواهند نستعلیق به شیوه عثمانی را تعریف کنیم و از کسانی که شناختی از نستعلیق و ذات این هنر ندارند در مورد نستعلیق ناب ایرانی برای داوری بهره می گیرند و به شیوه عثمانی قضاوت می کنند.
وی با اظهار تاسف از این که حتی هنرمند حق ندارد اثری را با امضای خود ارسال کند و در نهایت آثار نفیس ایرانی از سوی مجموعه دارهای آمریکا، اروپا و ترکیه خریداری و به نام آن ها ثبت می شود و ترکیه این سرمایه را به راحتی به نام خود ثبت می کند، می گوید: ما نباید هنرمند را برای حضور در مسابقات و نمایشگاه ترکیه سرزنش کنیم زیرا از هنرمند خوشنویس در ایران حمایت مالی نمی شود و متولیان و دولتمردان کاری برای هنرمند نکرده اند.
«مقدادی» بی انگیزگی برخی هنرمندان و کنار کشیدن از هنر را از تبعات رقم خوردن این اتفاق می داند و تصریح می کند: ناچار هستیم از پایتخت نستعلیق ایران برای ترکیه اثر بفرستیم و در آن منطقه مورد حمایت قرار بگیریم و این که یک هنرمند خود و تمام توانش را وابسته به کشور دیگری که سر رشته، سابقه و پیشینه ای از این هنر ندارد، ببیند بزرگ ترین آسیب است.
این هنرمند خوشنویس بر این باور است: هنوز هم دیر نشده و مسئولان باید قدم اول را بردارند و تعریفی از هنر ارائه دهند و کارگروه واقعی برای پشتیبانی از هنر به ویژه خوشنویسی تشکیل شود تا به راحتی معنویات و ذات انسانی که در هنر نهفته است، بر باد نرود.
وی با تاکید بر این مسئله که هیچ کسی نمی تواند حق شرکت در مسابقات بین المللی را از یک هنرمند بگیرد، تصریح می کند: وقتی می توانیم این درخواست را از هنرمند داشته باشیم که برابر با پاداشی که از این گونه مسابقات دریافت می کند مورد حمایت قرار گیرد و قوی تر از رویدادهای خارجی، به برگزاری رویدادهای مختلف اقدام و این گونه انگیزه شرکت در رویدادهای مختلف خارجی را از هنرمندان مان سلب کنیم.
وی بستر فضای مجازی را برای برون رفت از این حرکت ناخوشایند بسیار اثرگذار می داند و می گوید: متولیان امر و انجمن خوشنویسان ایران می توانند با راه اندازی کمپین های مجازی این قضیه را تحریم کنند و انجمن خوشنویسان هر استان به طور مستقل با وصل شدن به این کمپین و تقویت آن سبب می شوند شاهد عقب نشینی از سوی ترکیه باشیم.«مقدادی» خاطرنشان می کند: باید تمامی خوشنویسان و مسئولان دست به دست هم دهند و نگذارند این اتفاق رقم بخورد زیرا معتقدم به طور قطع سایه شوم آن بر دیگر هنرها سنگینی خواهد کرد.
«رحیمی» از دیگر فعالان عرصه خوشنویسی با بیان این که این اقدام به هنرمندان شوک وارد و جامعه هنری را نگران کرده است، تصریح می کند: تعلل و غفلت متولیان در امور فرهنگی و ثبت داشته های مان سبب می شود که ثبت جهانی خوشنویسی از سوی دیگر کشورها پیگیری و دنبال شود.
وی ادامه می دهد: به نظر می رسد مسئولان فرهنگی می توانستند زودتر از این ها نستعلیق را به عنوان خط ایرانی به ثبت برسانند.
این هنرمند خوشنویس اظهار می کند: اگر چه متولیان اصلی، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، سازمان میراث فرهنگی کشور و انجمن خوشنویسان ایران باید دست به کار می شدند اما اکنون هم دیر نیست و مستندات بسیاری داریم که خوشنویسی به نام ایران ثبت شده است.
وی به بی تفاوتی هایی که نسبت به خط نستعلیق وجود دارد و تلاش های صورت گرفته در استان برای گنجاندن خط نستعلیق در مکاتبات اداری در سال های گذشته اشاره می کند و می گوید: وقتی برخی مسئولان ما درخصوص ترویج خط ملی در استان و کشور سهل انگاری می کنند، آیا این انتظار وجود دارد که در سطح جهانی اتفاقی بیفتد؟
«خلیل رستمی» هم می گوید: نگاهی به تاریخ هنر خوشنویسی نشان میدهد که کشور ترکیه تا پیش از سده نهم و به قدرت رسیدن دولت عثمانی سابقهای در این عرصه نداشته، این درحالی است که پیش از این زمان، هنر خوشنویسی و کتابت قرآن در ایران در اوج خود قرار و نامآورانی را در این عرصه داشته است.
وی به اقبالی که نسبت به خوشنویسی از سوی شخصیت های سیاسی ترکیه به این هنر صورت می گیرد، اشاره می کند در حالی که در سیاست گذاری داخلی این مقوله کمتر دیده می شود.
وی اظهار می کند: اگرچه ترکیه، خوشنویسان مطرح چندانی ندارد اما با همین تعداد خوشنویس محدود و مطرح کاری کرد که کشورهای اسلامی دیگر را به سمت خود سوق داد و با آثار نمایشگاهی که از ایران فرستاده می شود برای برگزاری نمایشگاه اقدام می کند.
وی ادامه می دهد: جوایزی که برای مسابقات خوشنویسی ترکیه و دبی در نظرگرفته می شود به مراتب بیشتر از آن چیزی است که در مسابقات ما دیده می شود و به نوعی اقبال به برگزاری نمایشگاه ها و مسابقات در ترکیه وجود دارد اما حمایت چندانی از هنرمندان خوشنویس ما نمی شود.
وی خاطرنشان می کند: در ترکیه خوشنویسی در دل خانوادهها نفوذ پیدا کرده است و مسئولان بدان توجه دارند اما در ایران در بین جامعه هنری مانده و این توجه از سوی مسئولان کمتر است.