گیاهان دارویی جاجرم، همچنان منتظر کیمیاگری پاستور نشینان
معینی
جاجرم دارای موقعیت جغرافیایی و شرایط توپوگرافی متفاوت، نظیر دشت ها و بیابان های وسیع، مراتع، جنگل ها و کوهستان های مرتفع با گیاهانی است که بیشتر آن ها خواص دارویی و صنعتی دارند ولی با این حال هنوز این گیاهان برای بسیاری از هم استانی ها و هموطنان ناشناخته است.
تیر سال ۹۶ گزارشی با عنوان «کیمیای کویر، تشنه کیمیاگری دولت» در روزنامه «خراسان شمالی» به چاپ رسید اما هنوز آمار دقیقی از گونه های گیاهان دارویی توسط کارشناسان آماده نشده است و همچنان در حال مطالعه برای شناسایی هستند.
با آغاز فصل بهار و در پیش بودن اردیبهشت دشت و صحرا از گل و گیاه مملو و گیاهان دارویی به صورت سنتی برداشت می شود که ادامه این روند باعث از بین رفتن عرصه های مستعد این گیاهان خواهد شد.
بهره برداری صحیح و استفاده اصولی از نیروی کار ماهر و ابزار مناسب برای برداشت گیاهان دارویی می تواند در بهبود وضعیت اقتصادی روستاییان بسیار مفید باشد.
یکی از شهروندان می گوید: با توجه به کویری بودن شهر جاجرم و رشد گونه های مختلف، وجود گیاهان دارویی متنوع می تواند ظرفیت خوبی برای ایجاد اشتغال باشد.
«رحیمی» می افزاید: مردم آگاهی کافی در مورد گیاهان دارویی ندارند و با برداشت های سنتی باعث از بین رفتن این گونه های ارزشمند می شوند.«قربانی» شهروندی دیگر است که اظهارمی کند: در مراتع جاجرم گیاهان دارویی متعددی رشد می کند اما هنوز این گیاهان به طور کامل شناسایی نشده است و همچنان برداشت سنتی آن ها ادامه دارد.
«اکرامی» یکی دیگر از شهروندان تصریح می کند: گونه های دارویی ارزشمند اگر فراوری شود می تواند نقش موثری در ایجاد اشتغال داشته باشد اما اطلاعات کافی درباره این گیاهان نداریم.
در این باره رئیس اداره منابع طبیعی و آبخیزداری جاجرم می گوید: واحد بهره برداری این اداره با توجه به ظرفیت بسیار بالا و مناسب در شهرستان در مرحله نخست به شناسایی مناطق مستعد و دارای ذخیره گاه های مفید و ارزشمند گیاهان دارویی پرداخته است.«خاکدان نیا» می افزاید: بعد از شناسایی و تهیه طرح برای تعدادی از مناطق و مطالعه کارشناسی شده مناطق مستعد و مفید، تلاش شده است با برگزاری کلاس های ترویجی و آموزشی برای بهره برداران روستایی، آن ها تشویق شوند در توسعه و احیای گیاهان دارویی و حفظ آن ها مشارکت کنند و در این زمینه فعال و پویا باشند.
وی ابراز می کند: در جاجرم در سال های 96 و 97 میزان 300 هکتار گیاه دارویی باریجه در کوه کمرسفید دربند بخش سنخواست با مشارکت مردمی و در قالب تشکل های بومی و تعاونی های بهره بردار به مجریان کشت گیاهان دارویی واگذار شد و با حمایت و تأمین نهاده و بذر مورد نیاز عملیات کشت در عرصه های مزبور کاملاً اجرایی شد.
وی تصریح می کند: بعد از مطالعه و تهیه طرح و شناسایی مناطق مستعد و برگزاری کلاس آموزشی، بذر رایگان توسط این اداره در اختیار مردم قرار و با نظارت کارشناسان کشت باریجه به صورت فنی و علمی صورت گرفت و در کشت گیاهان دارویی، مشارکت بهرهبرداران علاوه بر اشتغال و درآمدزایی باعث حفظ و احیای منابع طبیعی خواهد شد.
وی می افزاید: زرشک وحشی در سال 96 بعد از تهیه طرح، احیا و بهره برداری شد و عرصه در اختیار مردم روستای چهاربید در قالب شرکت تعاونی قرار گرفت که در زمینه بهره برداری و حفظ و نگهداری آن مردم به طور مستقیم دخالت داشته باشند و احیا و کشت زرشک با قلمه و پاجوش توسط آن ها انجام شد.
«خاکدان نیا» با بیان این که مشارکت مردم نتایج مثبتی در پی داشت که سبب احیای زرشک در منطقه و باعث شد در حفظ و نگهداری مراتع حساسیت بیشتری داشته باشند و آتش سوزی در مراتع به حداقل برسد، تصریح می کند: با توجه به ظرفیت های مراتع شهرستان نقاط دیگر در حال شناسایی و مطالعه است تا با مشارکت مردم در زمینه احیا و توسعه گیاهان دارویی بتوانیم نقش موثری در حفظ منابع طبیعی داشته باشیم.
وی با اشاره به این که برداشت ها به صورت سنتی هنوز انجام می شود، می افزاید: تلاش کرده ایم با برپایی نمایشگاهی در اداره منابع طبیعی و آبخیزداری و آموزش های لازم به دانش آموزان از پایه و به سایر افراد در مناطق روستایی از این برداشت ها جلوگیری کنیم.