به بهانه 29 دی، روز جهانی هوای پاک و به منظور حفظ محیط زیست و تأمین سلامتی در جهان، توجه هموطنان عزیز و مسئولان محترم را به موارد ذیل معطوف می دارم؛ امید است در پی چاره جویی و راه حل اصولی و ایجاد راهکارهای مناسب در جهت زندگی سالم و تندرستی جامعه گام برداشته شود. هوا گازی است بی رنگ و بی بو، مخلوطی از عناصری مانند ازت، اکسیژن، هیدروژن، گاز کربنیک، آرگون، نئون، هلیوم، کریپتون، گزنون و مقداری بخار آب و گاز آمونیاک. اکسیژن موجود در هوا منبع اصلی و اولیه حیات و زندگی است. انسان بدون آب و غذا می تواند چند روزی زندگی کند اما بدون هوا بیش از 3 دقیقه زنده نمی ماند. به هر گونه تغییرات فیزیکی و شیمیایی که در عناصر تشکیل دهنده آن به وجود آید آلودگی هوا می گویند. آلودگی هوا به صورت طبیعی یا مصنوعی ایجاد می شود. باد، توفان، ماسه، فعالیت آتشفشان ها، آتش سوزی خود به خود جنگل ها، چشمه های آب معدنی و تخمیر مواد در طبیعت اگر بدون وجود هوا باشند از عوامل طبیعی آلوده کننده هوا هستند. عوامل مصنوعی که به دست انسان انجام می گیرند بسیار زیاد هستند. هر سال مقدار زیادی گازهای سمی و میلیاردها تُن گاز کربنیک به علت استفاده نادرست از نفت، زغال سنگ، گازوئیل و بنزین در کارخانجات صنعتی، وسایل خانگی و تجاری به خصوص وسایل نقلیه موتوری وارد جو زمین می شوند که مهم ترین منبع آلودگی هوا در شهرها هستند. خودروهای خراب و فرسوده با مصرف زیاد بنزین، مقدار زیادی آلاینده به خصوص سرب وارد هوا می کنند.
یک خودروی کهنه برای طی کردن یک کیلومتر راه، اکسیژن مصرفی 200 نفر در شبانه روز را مصرف می کند. در سال 1950 میلادی حدود 1.6 میلیارد تُن کربن وارد جو زمین شد که این مقدار در سال 2000 میلادی به 6.3 میلیارد تن رسید؛ یعنی 4 برابر شد. علاوه بر آن، سایر گازهای سمی و خطرناک بر اثر سوخت زغال سنگ، چوب، بنزین، نفت، گازوئیل، مازوت و غیره وارد جو می شود. تنها عاملی که با گاز کربنیک و سایر گازهای سمی وارد شده به جو کره زمین مبارزه می کند پوشش گیاهی اعم از جنگل و مرتع و ... است، گیاهان برای سوخت و ساز خود، گاز کربنیک را می گیرند؛ یعنی هوا را تصفیه می کنند اما متأسفانه سالانه بیش از 9 میلیون هکتار از جنگل های جهان توسط انسان نابود می شود که این روند تخریب شدید و ناعادلانه را در جنگل های میهن اسلامی از جمله در خراسان شمالی به وضوح می بینیم و چاره ای هم اندیشیده نمی شود. آلودگی هوا موجب تخریب لایه ازن می شود و اشعه ماوراء بنفش به زمین نفوذ می کند که باعث بروز سرطان پوست، تضعیف دستگاه های دفاعی بدن و بروز بیماری های چشمی در انسان می شود. بیایید در حیاط مسکونی، کوچه، کوی و برزن و شهر و کشورمان درخت بکاریم و از خودروهای شخصی کمتر استفاده کنیم.
همشهریان و هم استانی های عزیز؛ تصمیم بگیرید حداقل در روز 29 دی که روز هوای پاک است از خودرو استفاده نکنید و با پای پیاده یا با دوچرخه یا وسیله حمل و نقل عمومی سر کار بروید؛ آن وقت خواهید دید که چقدر راحت هستید! چرا باید این همه خود را به مشکلات ترافیکی و آلاینده ها دچار کنیم؟ در ترافیک ماندن ها، استرس داشتن ها، دود و دَم را استنشاق کردن و جوش زدن و دیگران را در ایجاد این مشکلات مقصر دانستن، همه و همه موجب کوتاهی عمر می شود؛ عمری که همراه با همه گونه امراض ناشی از آلودگی هاست.
گازسوز کردن وسایل نقلیه موتوری یکی از راه حل های کاهش آلودگی هواست. از مصرف زیاد مواد غذایی و انباشتن زباله ها در معابر و اماکن عمومی و تفریحی و استفاده از اسپری ها، خوشبوکننده ها و حشره کش ها بپرهیزیم؛ خودروهای پرمصرف فرسوده و خراب هر چه زودتر جمع آوری شود؛ استفاده مکرر از ترمز خودرو، سوزاندن زباله ها، سیگار کشیدن به خصوص در فضای بسته، استفاده از انواع سموم کشاورزی و ده ها مورد دیگر موجب آلودگی محیط زیست می شود که به طور جدی باید از آن ها پرهیز کرد. حرکت هوا و ایجاد توفان و باد از عوامل انتقال دهنده آلاینده ها به خصوص سموم کشاورزی به سایر نقاط است. سازمان جهانی بهداشت اعلام کرده است که سموم کشاورزی، سالانه 3 میلیون نفر را مسموم می کند که 20 هزار نفر از آن ها جان خود را از دست می دهند.
چنان چه بشر امروز به فکر چاره نباشد خود را در انبوه آلاینده های تولید شده به دست خود محبوس خواهد کرد. عواقب وخیم و خطرات آلودگی هوا از جنگ های خانمان سوز به مراتب بیشتر است. انسان به مرور زمینه مرگ خود را فراهم می کند و کمتر به فکر راه حل است! زندگی سالم، روحیه شاد، جسمی پرتوان و تنومند، نشاط و شادابی در سایه هوای پاک میسر می شود.
ملک حسن صالحی