موسیقی ترکمن با ساز بی مهری
نجاهی
موسیقی اقوام نقش گسترده ای در انتقال فرهنگ و باورهای آن ها دارد و تجلی اندیشه، غم، شادی و آیین هاست. دوتار، کمانچه، بَخشی و اسب در قامت رعنای دشت با لباس های محلی، آن چیزی است که از موسیقی و فرهنگ سرشار و غنی ترکمن در ذهن مان تداعی می شود و البته بیانگر هویت هنری مردم بی آلایش ترکمن است و تلفیق صدای دوتار و بخشی ما را به قلب تاریخ می برد. اما دیرزمانی است که چندان صدای دوتار و موسیقی در جشن های محلی اهالی جرگلان شنیده نمی شود و با وجود آن که هنوز هم طرفدارانی دارد اما با بی مهری هایی روبه رو است و گویا نوازندگان ترکمن فراموش شده اند.
هنرمندانی که هنر آبا و اجدادی و گوشه ای از فرهنگ و تاریخ این دیار کهن را به دوش می کشند این روزها تنها دلخوشی شان اجرا در مراسم محلی، خواندن و نواختن برای معدود مهمانانی است که هنوز موسیقی را دوست دارند.
«جبار خادمی» از فعالان موسیقی و نوازندگان بخش جرگلان که از ۹ سالگی پا به این عرصه گذاشته است، می گوید: بیش از ۲۰ سال است که سازم دوتار و کمانچه است و معمولاً در جشن های محلی با دوستانم بدون هیچ چشمداشتی اجرا می کنیم.
او نداشتن بیمه و مجوز فعالیت را از مهم ترین مشکلات نوازندگان و فعالان موسیقی منطقه بیان می کند و ادامه می دهد: فعالیت بدون مجوز، کار را مشکل کرده و مدتی است با همکارانم پیگیر مجوز و بیمه هستیم که اخیراً قول هایی داده اند و امیدوارم این اتفاق بیفتد.
این هنرمند معتقد است: باید از ظرفیت پیش کسوتان و استادان موسیقی مقامی و ترکمن برای تربیت شاگردان و کارآموزان بهره گرفت و شرایط و زمینه را برای یادگیری علاقه مندان به این هنر فراهم کرد.
از نگاه «خادمی» آموزش مستلزم داشتن مکانی مناسب برای تمرین و تبادل اطلاعات بین استادان و فعالان موسیقی و لازمه این امر گسترش فعالیت انجمن موسیقی شهرستان است تا بستر توسعه فراهم و موسیقی شناسانده شود.
«محمدی» یکی دیگر از نوازندگان جرگلانی که سال هاست در این عرصه فعالیت می کند از نداشتن بیمه و نبود چتر حمایتی گلایه و اظهار می کند: سال هاست پیگیر بیمه هستم و به تازگی قول حمایت اداره فرهنگ و ارشاد اسلامی شهرستان برای پیگیری مشکلات روزنه امیدی را در دل مان روشن کرده است و امیدوارم تداوم داشته باشد.
وی اضافه می کند: فعالان موسیقی جرگلان ظرفیت حضور در جشنواره های ملی و بین المللی را دارند و در چند سال گذشته با حضور در جشنواره ها با افتخارآفرینی، شایستگی شان را ثابت کرده اند اما متاسفانه بیشتر فعالیت اهالی موسیقی منطقه محدود به جشن های محلی می شود.
وی به هنرمندانی که در این منطقه در عرصه موسیقی فعالیت می کنند و از نظر مالی حمایت نمی شوند و این امر مشکلاتی را برای شان به دنبال داشته است، اشاره می کند و خواستار توجه ویژه متولیان امر به این ظرفیت ناب می شود.
یکی از پیش کسوتان این منطقه درباره این که سال ها عمر خود را صرف موسیقی کرده، بی آن که ذره ای مورد حمایت قرار بگیرد سخن می گوید و از این که دیگر رغبتی برای فراگیری این هنر از سوی جوان ها وجود ندارد که نشان می دهد تاریخ و فرهنگ جایی در این روزگار ندارد، گلایه مند است.
او که حاضر به درج نامش نیست بی مهری ها را تنها مربوط به مسئولان نمی داند و از بیگانگی با هنر موسیقی می گوید که گریبان برخی را گرفته است، غافل از این که این موسیقی بخشی از فرهنگ این خطه است.
رئیس اداره فرهنگ و ارشاد اسلامی راز و جرگلان هم با اشاره به این که موسیقی نماد و هویت اقوام است، با اذعان به ظرفیت خوب این شهرستان به واسطه تنوع قومیت ها، بر بهره گیری از این ظرفیت تاکید می کند.
حجت الاسلام «منصوریان» با بیان این که برای حل مشکل بیمه و کارت هنرمندان عرصه موسیقی اقدامات لازم انجام شده است و افراد معرفی شده اند، به راه اندازی انجمن موسیقی راز و جرگلان اشاره می کند و از افتتاح مکتب خانه موسیقی در آینده ای نزدیک خبر می دهد و می گوید: اکنون برای اعتلای موسیقی، آموزش تار و گیتار در راز و آموزش تار در جرگلان در حال انجام است.