اسدی

 صنایع پایین دستی زنجیره ای از صنایع کوچک و متوسطی هستند که به صنایع مادر خدمات رسانی می کنند. این صنایع نقش مهمی در اشتغال پایدار دارند زیرا تولید محصولات نهایی و تکمیل زنجیره ارزش با هدف تامین نیاز صنایع داخلی راهبردی استراتژیک در مسیرتوسعه صنعت است.

 با وجود اهمیت صنایع پایین دستی و قرار داشتن برخی صنایع بزرگ و مادر در استان اما خراسان شمالی از داشتن صنایع پایین دستی مورد نیاز محروم است، شاید از این رو استاندار خراسان شمالی در نشست شورای اداری اسفراین به نبود حلقه وصل بین صنایع بزرگ و خدمات اشاره و اعلام کرده است: « عمده تقاضاهای خدماتی صنایع سنگین استان از سایر استان ها تامین می شود.» این در حالی است که گفته می شود استان ظرفیت ایجاد صنایع پایین دستی را دارد و زمینه مناسب برای سرمایه‌گذاری در توسعه صنایع پایین دستی پتروشیمی و ایجاد اشتغال در این استان وجود دارد.

شرکت تولیدی آذین فورج اسفراین یکی از صنایع پایین دستی فولاد در استان است. این شرکت بخش خصوصی در مجاورت مجتمع صنعتی اسفراین واقع شده و مدیرعامل این واحد تولیدی به مشکلات صنایع پایین دستی می پردازد و می گوید: افزایش قیمت مواد اولیه، منجر به افزایش سرمایه در گردش مورد نیاز صنایع نسبت به زمان مشابه قبل از افزایش نرخ ارز شده است، این امر و همزمانی وصول نشدن مطالبات با تحولات و اتفاقات اقتصادی در کشور موجب کاهش توانایی مالی و در نهایت افت شدید نقدینگی واحدها شده است.

«علیزاده» با بیان این که اغلب واحدهای تولیدی با مشکلات سرمایه در گردش مواجه هستند، ادامه می دهد: تسهیلات بانکی به دلیل بالا بودن نرخ سود کمک مؤثری به صنایع نمی کند و کمبود نقدینگی را نمی توان با این گزینه جبران کرد.

وی آینده واحدهای تولیدی با شرایط مذکور را خطرناک پیش بینی می کند؛ آینده ای که ممکن است منجر به رکود صنایع پایین دستی شود. این فعال اقتصادی اعلام می کند: فولاد آلیاژی مخصوص قالب از کیلویی 11 به40 هزار تومان رسیده و قیمت تجهیزات و ماشین آلات خطوط تولید نیز افزایش یافته است. از سوی دیگر نابه سامانی در بازار وجود دارد و مواد اولیه به بهانه افزایش نرخ دلار با قیمت های متفاوتی عرضه می شود. 

این عوامل در کنار عدم شفاف سازی ها، کافی نبودن نظارت ها و کنترل نکردن بازار منجر به اتفاق کنونی برای واحدهای صنعتی شده است.

مشکلات مطرح شده از سوی این فعال اقتصادی در حالی است که برخی کارشناسان و مسئولان معتقدند: وقتی از یک رشته صنعت یا یک گروه صنعتی توقع ایجاد اشتغال  را داریم به طور قطع باید در حوزه بیمه و مالیات هم تخفیف هایی برایش در نظر بگیریم اما قوانین برای صنایع مادر و صنایع خرد و کوچک یکسان است و این شرایط باعث می شود سرمایه گذاران تمایلی به سرمایه گذاری در این بخش نداشته باشند.رئیس خانه صنعت و معدن استان نیز در گفت و گو با روزنامه خراسان شمالی به تشریح دلایل نبود صنایع پایین دستی در استان پرداخته است.

 وی گفته است: «اصولاً وقتی صنعت مادر در جایی شکل می گیرد نباید آن صنعت هدف منطقه باشد اما در استان ما صنعت مادر هدف فعالیت منطقه شده است. اگرچه می توانیم روی ایجاد صنایع بالا دستی و پایین دستی کار کنیم اما اکنون صنایع بزرگی در استان وجود دارند که به جای صنایع پایین دستی و هم راستا با آن ها ایجاد شده اند.

بـرای ایجاد صنایع کوچک باید متولیان اقتصادی استان، نـیـازهـای صنعت را شناسایی کنند و به منظور جذب سرمایه گـذار پیشنهاد دهند. اکنون تنها چند قلم از مواد مورد نیاز پتروشیمی در استان تامین می شود که بخش ناچیزی از نیاز این صنعت است، در بخش فولاد نیز صنایع هم راستایی ایجاد شده که این امر نیاز به انسجام و حمایت دولت دارد.» به گفته «حیدریان» با قوت گرفتن صنایع پایین دسـتـی، اشتغال پـایـدار و ارزش افزوده ایجاد می شود چون صنایع مادر به راحتی از کار نمی افتند که صنایع پایین دستی بخواهند ضعیف شوند و به علت این که بازار مصرف خـود را دارند بخش عمده ای از مشکلات شان حل می شود، از این رو ضرورت تشکیل صنایع پایین دستی واضح و مشخص است، بنابراین باید بخش اقتصادی دولت آن ها را شناسایی کند و سرمایه گذاران برای ایجاد صنایع پایین دستی جذب شوند.

صنایع پایین دستی در معادن

ایجاد صنایع پایین دستی در هر حوزه ای منجر به شکوفایی اقتصاد می شود، این صنایع از حلقه های مفقود شده بخش معادن استان نیز هستند.با فعال سازی صنایع پایین دستی در این بخش، معادن استان می توانند جزو اولویت های بالای توسعه استان قرار گیرند زیرا در قانون پنج ساله ششم توسعه برای حمایت، توسعه و ارتقای جایگاه بخش معدن و صنایع معدنی در اقتصاد ملی، برنامه ریزی شده است و استان می تواند با ایجاد صنایع پایین دستی به جایگاه مطلوبی دست یابد.

حمایت از صنایع پایین دستی برای فراوری تولیدات معادن علاوه بر جلوگیری از خام فروشی موجب اشتغال زایی و افزایش درآمد سرانه استان می شود.

در همین باره معاون هماهنگی امور اقتصادی و توسعه منابع استاندار خراسان شمالی با بیان این که برای ایجاد صنایع پایین دستی در استان نیازمند چند عامل هستیم، می افزاید: در مرحله اول صنایع مادر و سنگینی که در استان وجود دارند باید خواهان ایجاد صنایع پایین دستی باشند، مرحله بعدی ورود سرمایه گذار از بخش خصوصی و مرحله سوم تعریف زنجیره های تولید است که گزینه سوم اکنون در استان انجام شده است.«مجیدپورعیسی» با اشاره به این که تسهیلات و مشوق هایی به منظور ایجاد انگیزه برای سرمایه گذاران بخش خصوصی وجود دارد، ادامه می دهد: معافیت های مالیاتی 15 ساله برای استان های کم برخوردار و واحدهایی که در شهرک های صنعتی مستقر هستند، فراهم شدن زیر ساخت و رساندن آب، برق و گاز به شهرک ها، ارائه تسهیلات مناسب از صندوق توسعه ملی و روان سازی دریافت مجوزها در 15 روز از تسهیلات کلی است که برای این واحدها در نظر گرفته شده است.

 نقدینگی از مشکلات کنونی و حاد صنایع کوچک و متوسط است. این مشکل امروزه گستره وسیعی پیدا کرده و حتی صنایع موفقی را که در گذشته شرایط  مناسبی داشتند در برگرفته است. تامین مالی بنگاه های اقتصادی با توجه به شرایط کنونی کشور به تنگنایی تبدیل شده که کارشناسان اقتصادی زیادی را وادار به واکنش کرده است. سوالی که بسیار از سوی این کارشناسان مطرح می شود این است که چرا تامین مالی نه فقط امروز بلکه طی دوران صنعتی شدن کشورمان همواره یکی از مهم ‌ترین‌ مشکلات و از جمله موانع اصلی توسعه صنعتی و اقتصادی بوده است؟ همین نظریه پردازان و صاحب نظران پاسخ را در درجه اول در ناکارآمدی بازارهای مالی جست ‌و جو می کنند. در واقع مجموعه نهادهایی که نقش تامین‌کننده منابع مالی بنگاه ‌ها را در کشورمان بر عهده داشتند و دارند و عرضه و تقاضای اعتبارات را تنظیم می‌کنند که متاسفانه کمتر کارایی داشته و نتوانسته‌ اند در شرایط رقابتی و با قیمت مناسب این منابع را در اختیار بنگاه‌ های اقتصادی قرار دهند.

واضح است در صورتی که این نهاد های مالی به درستی به وظایف شان عمل نکنند به دلیل در دست نبودن و در نتیجه گرانی منابع مالی، هزینه بنگاه داری به ‌شدت افزایش می‌ یابد و فضای کار و فعالیت به ویژه برای بنگاه ‌های کوچک و متوسط به شدت تنگ می‌شود. اعطای تسهیلات کم‌ بهره به بنگاه‌ ها متاسفانه موجب بدهکار شدن واحد های اقتصادی، زنده ماندن بنگاه‌ های غیرسود‌آور و ناکارآمدی بازار می شود. با توجه به مسائل مطرح شده نیاز است راهی اساسی و مؤثر برای تامین مالی بنگاه های اقتصادی و واحدهای تولیدی بیابیم تا شریان حیاتی این واحدها دوباره به جریان بیفتد.

 

اسدی- صنایع پایین دستی کارخانه آلومینا راه اندازی شد. مدیرعامل شرکت شهرک های صنعتی خراسان شمالی با اعلام این خبر در گفت و گو با خبرنگار ما افزود:  سه صنعت پایین دستی برای کارخانه آلومینا ایجاد شده و آغاز به کار کرده اند.«وحدت» افزود: این 3 واحد در حال تولید آلومینای آلفا هستند که محصول تولیدی آن ها در کارخانه آلومینای جاجرم استفاده می شود. وی در خصوص چرایی نبود صنایع پایین دستی متناسب با نیاز استان گفت: صدور مجوز ایجاد صنایع پایین دستی با سازمان صمت است بنابراین این سازمان باید سرمایه گذاری ها را به این سمت سوق دهد اما شرکت شهرک ها به عنوان بخشی از صنعت زیر ساخت های مورد نیاز را برای سرمایه گذاران آماده کرده است.

وی ادامه می دهد: برای ایجاد صنایع پایین دستی پتروشیمی در صورت صدور مجوزها شرکت شهرک ها مشکلی ندارد و زیرساخت های لازم در شهرک صنعتی شماره 3 که در فاصله نزدیکی از پتروشیمی قرار دارد، فراهم شده است.این مسئول اظهارکرد: شهرک های صنعتی شیروان، بجنورد و بیدک  شرایط مناسبی برای ایجاد صنایع پایین دستی دارند.وی وجود متقاضی را از شروط ایجاد صنایع پایین دستی ذکر و اعلام کرد: این صنایع تخصصی تر هستند و باید دانش کافی در این زمینه وجود داشته باشد.