آش نذری، حلوای خوش عطر و طعم، نان و پنیر و سبزی زینت بخش سفره های افطاری ساده و بی ریای آن موقع بود.
قدیمی ها اعتقاد داشتند روزه داران مهمانان خدا هستند و با افطاری دادن به آن ها، میزبان مهمانان خدا می شوند و برای این کار ارزش بسیار زیادی قائل بودند. اما سفره های آن موقع کجا و حالا کجا؟!
این جمله را یکی از شهروندان کهنسال می گوید و می افزاید: در زمان قدیم مردم مهمانی های افطاری شان را بسیار ساده برگزار می کردند و تا جایی که می توانستند سعی می کردند میزبانان خوبی باشند. وقتی یکی از افراد تصمیم می گرفت در یک شب از شب های پر برکت ماه مبارک رمضان افطاری دهد بانوان فامیل که با هم صمیمی تر بودند به یاری فرد افطاری دهنده می شتافتند و هر یک گوشه ای از کار را به دست می گرفت، یکی بشقاب های غذاخوری را تمیز می کرد و دیگری سبزی ها را در تشت های بزرگ مسی پای شیر آب در حیاط می شست.
بانویی دیگر در دیگی آش تدارک می دید و هر از گاهی که آن را هم می زد نگاهی به دور و بر خود می انداخت و اگر دختر دم بختی آن جا می دید، بی درنگ او را صدا می کرد و می گفت که صلواتی بفرستد و آش را به آرامی با ملاقه هم بزند و هر آرزویی دارد، در دل بگوید و از خدا بخواهد آرزویش را برآورده کند.
بانو «اشرف موحدی» ادامه می دهد: خاطره این گونه افطاری دادن در ذهن همیشه باقی می ماند و هر وقت افراد فامیل دور هم جمع می شدند یاد خاطره های شان می افتادند و آن ها را با آب و تاب برای هم تعریف می کردند و لذت می بردند.
این بانو بیان می کند: زمانی که ماه رمضان مصادف با فصل های گرم سال بود، سفره های افطاری بیشتر در حیاط خانه پهن می شد و غذاهای ساده ای آن را زینت می داد.
ساعتی پیش از اذان مغرب، اهل خانه به جاروی حیاط و آب دادن به باغچه و گلدانها میپرداختند. دور سفره، جاهایی که دیوار بود پشتی میگذاشتند و گاهی هم روفرشی یا پتو در کنار سفره میانداختند، بهخصوص جایی که بزرگترها مینشستند که در مجموع حس مهمانی و ضیافت بهوجود میآورد. همه مشتاقانه از این مهمانی ها استقبال می کردند، بعد از افطار هم به طور معمول نمازشان را می خواندند. بعضی از خانواده ها رسم داشتند یک جزء از قرآن را تلاوت کنند و هر کدام از حاضران چند سوره از آن را می خواندند تا ثوابش برای همگان نوشته شود. وی می افزاید: همه دور هم تا پاسی از شب می نشستند و از برکت های این ماه بهره مند می شدند و شب های دیگر مهمان افراد دیگر فامیل می شدند.
این بانوی کهنسال که اکنون دهه 70 عمر خود را سپری می کند، می گوید: افطاری دادن های این زمان با آن زمان تفاوتی از زمین تا آسمان دارد به گونه ای که آن قدر تجملات و خرج و مخارج آن زیاد است که کمتر خانواده هایی تمایل دارند این کار را انجام دهند. بانویی دیگر هم که با یادآوری خاطرات ماه رمضان آن سال ها سر ذوق می آید، بیان می کند: بانوان امروزی حساسیت زیادی دارند که وقتی مهمان دعوت می کنند چندین مدل غذا برای آن ها تدارک ببینند.
برخی از آن ها پیش غذا، دسر و سالاد درست می کنند و برای یک مهمانی ساده به زحمت می افتند و خود را بسیار خسته می کنند از این رو کمتر تمایل دارند مهمانی های افطاری برگزار کنند در حالی که در زمان قدیم وقتی دور هم جمع می شدیم، ظرفی خرما، نان و پنیر و سبزی و یک نوع غذا مانند آش، حلوا، شیربرنج یا فرنی زینت بخش سفره ها بود. البته کدبانوهای قدیمی در شب های ماه مبارک رمضان بیکار نمی نشستند و نوشیدنی هایی مانند خاکشیر، فالوده و عرق بید مشک برای مهمانان تدارک می دیدند، آن هایی که که وضع مالی خوبی داشتند ممکن بود یک مدل غذای دیگر مانند چلو خورشت نیز سر سفره شان بگذارند اما اصل بر ساده برگزار کردن آن بود.
وی ادامه می دهد: پس از افطار شب چره شروع می شد که بیشتر با آجیل های خانگی، زولبیا و بامیه، پشمک، باقلوا و قطاب و انواع میوه های فصل از مهمانان پذیرایی می شد. به گفته وی درآن روزگاران رسم نبود که با «بریز و بپاش» سفرههای رنگین پهن کنند و افطاری بدهند ولی از آن جایی که «اطعام مساکین» رسمی علی وار بود، سفره اطعام گسترده میشد.
شهروند کهنسالی دیگر هم بیان می کند: یکی از سنت های پسندیده آن زمان این بود که برخی از افراد نیت می کردند ظرف های مراسم افطاری را بشویند، دست به کار میشدند و دیگ گلی سیاه شده از آتش، آبگردان و کفگیر، ملاقه(ملعقه)، دوری، دیس و هر آن چه بعد از افطار باقی میماند میشستند و بعد از خشک کردن آن ها را به صاحب خانه تحویل می دادند تا در جای مخصوص خود بگذارد.
این شهروند که خود را «اصغر رضایی» معرفی می کند، به این نکته هم اشاره می کند که در آن زمان اگر خانواده ای افطاری می داد و می دانست که در همسایگی اش چند کوچه بالاتر افراد تهیدست و مسکینی زندگی می کنند، به طور حتم ظرفی غذا برای آن ها می فرستاد و به این ترتیب افراد تنگدست هم از سفره های افطاری بهره می بردند. وی به افطاری دادن در مکان های مذهبی هم اشاره و خاطرنشان می کند: برخی افراد رسم داشتند سفره های افطاری شان را در مکان هایی مانند مسجد و در خانه افرادی که مراسم مذهبی برگزار می کردند، بگسترانند تا افراد تهیدستی که برای انجام فرایض دینی به آن جا می آمدند، بتوانند از این سفره بهره مند شوند. با این که اکنون هم افرادی هستند که سفره افطاری برای تنگدستان پهن می کنند اما بیشتر سفره های افطاری رنگ تجمل به خود گرفته است و به همین دلیل برخی از آن هایی که توانایی مالی ندارند از این سنت الهی استقبال نمی کنند. از سوی دیگر برخی مهمانان سفره های افطاری اکنون را افراد متمول تشکیل می دهند و در این مهمانی ها با این که بریز و بپاش های زیادی انجام می شود اما کمتر چیزی عاید تهیدستان می شود.