دفتر سفید پژوهشکده فرهنگ عامه
گروه ادب و هنر
وجود قومیت های مختلف در خراسان شمالی، همیشه یک مزیت برای استان محسوب می شود؛ مزیتی که با وجود تاریخ و فرهنگ نهفته در دل آن، همچنان مورد بی توجهی قرارگرفته و حرکت های جسته و گریخته و فعالیت های جزیره ای از سوی علاقه مندان هم نتوانسته است به حفظ بخشی از این میراث عظیم کمک کند؛ میراثی که با از دست رفتن هر فرد، بخشی از تاریخ و فرهنگ این خطه در دل خاک مدفون می شود و فاصله ای به وسعت تاریخ را در میان نسل ها باقی می گذارد. با این که سال هاست از سوی علاقه مندان دغدغه نبود پژوهشکده اقوام مطرح و بر ضرورت راه اندازی آن تاکید می شود، اما تنها اتفاق ممکن در این حوزه، راه اندازی دفتر مطالعات فرهنگ عامه و ادبیات اقوام توسط مدیریت پیشین فرهنگ و ارشاد اسلامی استان در سال 94 بود که پرونده اش به واسطه تعریف نشدن فعالیتی برای آن و قوانین نانوشته، هنوز گشوده نشده، بسته شد و در طول این سال ها با وجود درخواست های مکرر علاقه مندان و فعالان این عرصه در محافل و دیدارهای مختلف با مسئولان ارشد استان و متولیان، سرانجامی نداشت. در حالی که فرهنگ عامه منبعی سرشار و دریچه ای رو به انسان و گذشته های ا و می گشاید و در هر شرایطی حکمت آموز است و از آن جایی که فرهنگ اقوام حاصل سیر تحولات فکری و مادی مردم است و در تعامل با یکدیگر و در کشاکش تاریخ شکل گرفته، بنابراین توجه به آن در روزگار امروز و در خراسان شمالی، ضروری به نظر می رسد.
«مهدی رستمی» از پژوهشگران فرهنگ عامه و در زمره افرادی است که در دیدار هنرمندان با استاندار خراسان شمالی بر ضرورت ایجاد پژوهشکده به واسطه وجود قومیت های متعدد تاکید کرده بود. او می گوید: خراسان شمالی مجموعه ای از فرهنگ های متعدد و مختلف است که به شکل پایه ای و علمی پژوهش نشده اند در حالی که می توان با حمایت از پژوهشگران و انجام پژوهش های میدانی در این راستا گام برداشت.
وی اضافه می کند: با ایجاد پژوهشکده می توان زمینه را برای علاقه مندانی که به شکل پراکنده فعالیت می کنند، فراهم کرد تا از پژوهش های تکراری جلوگیری شود.
وی ادامه می دهد: در حال حاضر به شکل پراکنده اقداماتی انجام می شود که نه تنها جمع بندی نمی شود بلکه علمی هم نیست و روی دور تکرار می چرخد.وی در این میان به تدوین دانشنامه فرهنگ و تمدن خراسان شمالی هم اشاره و اظهار می کند: ایجاد پژوهشکده در کنار آن می تواند به ساختار علمی و پژوهشی کار سامان دهد.
«رحمتی» مولف مجموعه بررسی و شناخت ایلات و طوایف، به فعالیت های صورت گرفته در دیگر استان ها اشاره می کند و می گوید: در استان هایی همچون گیلان، کمیته هایی شکل گرفته و دانشگاهیان و مسئولان ارشد استان و محققان پای کار آمده اند و با هماهنگی تمام فعالیت می کنند درحالی که در خراسان شمالی که کلکسیونی از تمامی قومیت ها و فرهنگ هاست، کاری انجام نشده است.وی خاطرنشان می کند: خراسان شمالی از هر لحاظ غنی است و می توان به جرئت گفت که می شود بالای هزار جلد کتاب در باره فرهنگ عامه، قومیت ها ،موسیقی، لالایی و ...نوشت.
وی به اقدامات جسته و گریخته در این راستا اشاره می کند و می افزاید: در این میان هستند افرادی که بدون حضور در روستاها و نشستن پای صحبت بزرگان، مدعی هستند و در این باره اظهار نظر می کنند.
در دیدارهای اخیر اهالی فرهنگ و هنر استان با استاندار و طرح این موضوع از سوی فعالان این عرصه و تاکیدات استاندار خراسان شمالی، به نظر می رسد گام هایی هر چند کوچک برداشته شده است چون «فرخنده» مدیرکل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان از در دستور کار قرار گرفتن نامه نگاری با دانشگاه دولتی دراین زمینه سخن می گوید. وی با تاکید بر این که این پژوهشکده نیازمند اعتبار و هزینه است و نمی توان صرف راه اندازی دبیرخانه که پیش از این هم شکل گرفت، به این موضوع پایان داد، تصریح می کند: باید سنجید که این پژوهشکده با چه ساختاری می تواند نیاز استان را برآورده کند و در واقع نیازمند تشکیلات و ساختار جداگانه ای است.
وی اضافه می کند: با وجود آن که مشابه چنین پژوهشکده ای در کشور وجود ندارد، پیش نویسی را تهیه و گروه های پژوهشی، شرح و وظایف گروه پژوهشی و محورهای اصلی را مشخص کردیم، اما به نظر می رسد از آن جایی که اساس و پایه کارعلمی و پژوهشی است، اگر قرار است، اقدامی صورت گیرد، باید از طریق وزارت علوم انجام شود.
وی خاطرنشان می کند: اختصاص بخشی از اعتبارات پژوهشی استان به این مقوله و در اولویت قرار گرفتن مباحث پژوهشی می تواند در این راستا راهگشا باشد.