سند توسعه استان گرفتار دستانداز تصمیم گیری کارگروه ها
نبود اولویت بندی، مشکل اساسی توسعه خراسان شمالی
نویسنده : شیری
عملیات تهیه و تدوین سند توسعه با قابلیت تحت الشعاع قرار دادن برنامه ریزی استان از سال 85 آغاز و مقرر شد از ابتدای سال 96 همزمان با برنامه ششم توسعه مورد استفاده قرار گیرد.
اگرچه اهمیت وجود این سند بر کسی پوشیده نیست و کارشناسان هم بر تأثیرات مثبت آن در برنامه ریزی و توسعه استان واقف هستند اما با گذشت 11 سال هنوز هم این سند به طور کامل تهیه نشده، ضمن این که برنامه ششم توسعه هم بر اساس تصمیم متولیان با یک سال تأخیر یعنی از سال 97 آغاز می شود.
تلاش برای تدوین سند توسعه استان یک ضرورت است و غفلت از آن محرومیت از فرصت ها محسوب می شود و افزایش مشکلات و معضلات استان را به دنبال دارد بنابراین به گفته کارشناسان این سند برای ترسیم آینده مطلوب نیاز است تا در زمان و مکان مناسب به جایگاه واقعی خود دست یابیم و تا زمانی که این سند مصوب نشود، در مسیر توسعه استان همچنان با دست اندازها و مشکلات مواجه خواهیم بود.
در همین باره «رحمانی» یک کارشناس اقتصادی می گوید: علاوه بر سند توسعه ملی که کشوری است همه استان ها باید یک سند توسعه براساس ویژگی های منطقه خود داشته باشند تا ظرفیت ها و فرصت های موجود در استان به طور احسن و با برنامه ریزی های مناسب مورد استفاده قرار گیرد.
وی می افزاید: تهیه سند توسعه باید با مطالعه و شناسایی ظرفیت ها و فرصت های هر منطقه انجام شود تا روند توسعه روی غلتک بیفتد.
وی نرخ رشد اقتصادی، صادرات از مرزهای استان، اشتغال، نرخ بیکاری، درآمد سرانه و نرخ باسوادی را از جمله شاخص های معلومی می داند که برای دقت بیشتر در چشم انداز برنامه توسعه و استناد به سند اهداف باید مورد توجه قرار گیرد.
یک کارشناس برنامه ریزی نیز می گوید: با سند توسعه علاوه بر برنامه ریزی، جمع بندی اولیه نیز انجام می شود که همه دستگاه ها می توانند براساس آن برنامه ریزی و اولویت بندی داشته باشند.
«حسین زاده» اطلاع از گذشته و حال وضعیت شاخص ها را که در برنامه توسعه مشخص می شود چراغ راهی برای توسعه استان در مسیر صحیح می داند و می افزاید: از آن جایی که تجربه برنامه ریزی ما در مجموع موفقیت آمیز نبوده است، این سند می تواند در رابطه با موضوعاتی مانند آب و محیط زیست که همواره هم تأکید می شود، موثر و یک تصمیم همه جانبه باشد.
وی اظهارمی کند: اگر قرار باشد سند آب تهیه شود باید همه سازمان ها مشارکت داشته باشند و کمک کنند تا این سند به نحو مطلوب و با توجه به ظرفیت ها و فرصت های موجود در استان تهیه شود.
وی اضافه می کند: برنامه توسعه ملی تاکنون برش استانی نداشته است و فقط کشور برنامه و سیاست هایی را منتشر می کرد و تمام طرح ها به شکل متمرکز انجام می شد در نتیجه تا به طرح های استانی برسد با مشکلات و معضلات زیادی مواجه بودیم اما اکنون تلاش ما این است که در برنامه ششم توسعه برش استانی داشته باشیم.
به گفته وی، با تهیه برنامه توسعه استانی، برای اجرای هر برنامه ای تمام دستگاه ها متعهد می شوند و همت می کنند تا اقدامی انجام شود.معاون توسعه و برنامه ریزی سازمان مدیریت و برنامه ریزی خراسان شمالی نیز در این باره می گوید: در سال 85، سند توسعه استان با جهت گیری های توسعه ای و تعیین اولویت ها تهیه شد و در سال 90 برای برنامه پنجم، سند توسعه شهرستان ها را تهیه و با سند قبلی تلفیق کردیم که سند توسعه استان شد.«مصطفی عربی» می افزاید: پس از تهیه این اسناد، سند آمایش سرزمین در سال 94 نهایی و طرح های ناحیه ای استان در سال 87 توسط راه و شهرسازی تهیه شد.به گفته وی، تهیه سند توسعه استان باید در سال 95 به پایان می رسید و همزمان با برنامه ششم توسعه در سال 96 شروع به کار می کرد اما به دلیل مشکلاتی که برای قانون برنامه ششم پیش آمد این برنامه یک سال به تأخیر افتاد.
وی اظهارمی کند: برنامه ششم توسعه سال 96 نهایی و توسط مجلس بررسی و ابلاغ شد که استان ها هم باید برای سال 96 اسناد توسعه ای شان را تهیه کنند بر همین اساس ما هم در استان 26 سند بخشی و فرابخشی تهیه کردیم یا در حال تهیه آن ها هستیم که تاکنون 24 سند نهایی و تهیه شده و 2 سند دیگر هم در حال تهیه است.وی اضافه می کند: از این تعداد 8 سند در کارگروه های مربوطه مصوب شده اند و بقیه هم به تدریج تا پایان سال در کارگروه ها مصوب و در شورای برنامه ریزی استان تأیید می شوند.
وی با بیان این که اسناد شهرستانی حداکثر تا یک ماه آینده تهیه می شود، ادامه می دهد: برنامه عملیاتی را هم که یک مرحله پایین تر از اسناد راهبردی است و مشخص می کند دولت چه اهداف، منابع، زمان و عملیاتی را محقق می کند، در سال 90 اجرایی کردیم اما چون نتوانستیم منابع را به درستی برآورد کنیم، این سند به چاپ و اجرای عملیات نرسید با این وجود ادامه کار را در سال 97 انجام خواهیم داد.«عربی» تصریح می کند: مبنای هر نوع تصمیم گیری برنامه های توسعه ای است یعنی برنامه ششم جهت گیری های اصلی توسعه کشور را در بخش های مختلف مشخص کرده است و در حوزه های بخشی و فرابخشی نیز مشخص کرده که چه چیزهایی در اولویت است.وی تأکید می کند: در استان هم اگر این برنامه ها باشد جهت گیری ها و نوع فعالیت در حوزه ها مشخص می شود.وی با بیان این که در برنامه ریزی ها با مشکلاتی مواجه هستیم، می گوید: هر کشوری که توسعه یافته براساس برنامه هایی است که دارد اما در کشور ما آسیب این است که یا برنامه درستی نداریم یا برنامه را با دیدگاه جامع تهیه کرده ایم.
وی داشتن دیتای غلط را عامل وجود مشکلات پایه و استاندارد نبودن ذکر و خاطرنشان می کند: در حال حاضر برنامه های بلند، میان و کوتاه مدت داریم که به هم ربط دارند ولی چیزی که اجرا می کنیم چون برنامه درستی نبوده و ایراد داشته، نمی توانیم برنامه ها را محقق کنیم.به گفته وی، وقتی تابع نظام متمرکز هستیم و معلوم نیست منابع چه زمانی به دستگاه می رسد نمی توانیم چشم اندازی داشته باشیم و همواره فقط جلوی پای خودمان را نگاه می کنیم.
وی می افزاید: چون نظام تصمیم گیری متمرکز است برنامه ریزی ها نیز متمرکز می شود بنابراین نظام درآمد هزینه نیست و در حال حاضر به این سمت می رویم که استان ها خودشان درآمد داشته باشند و براساس آن برنامه ریزی کنند.
وی تصریح می کند: یکی از مشکلات اساسی ما در توسعه استان این است که اولویت بندی نداریم و نمی دانیم چه راهبردی خواهیم داشت.