پاسخ هایی به چند پرسش درباره سرطان
گروه سلامت- دکتر «سعید دولتشاهی»، فوق تخصص آنکولوژی و عضو هیئت علمی در دانشگاه علوم پزشکی خراسان شمالی در هفته ملی مبارزه با سرطان به چند پرسش درباره سرطان پاسخ داد که در ادامه آن ها را می توانید بخوانید.
آیا سرطان درمان دارد؟
بله به مدد پیشرفت های هر روزه در حوزه علم، پیشگیری و درمان این بیماری، سرطانهای رایج در کشور قابل درمان است و اگر به موقع تشخیص داده شوند، هیچ نگرانی برای مبتلایان ایجاد نخواهند کرد. امروزه هیچ بیمار سرطانی نباید ناامید باشد زیرا بیشتر سرطان ها با جراحی ها، شیمی درمانی، پرتو درمانی و هورمون تراپی، قابل درمان هستند.
آیا زمان مراجعه بیماران سرطانی به مراکز درمانی، در بهبود و درمان آن ها تاثیر دارد؟
صد در صد تاثیر دارد؛ این که بیمار در چه مقطعی مراجعه کند و بیماری او تشخیص داده شود در درمان تاثیرگذار است. بسته به این که بیمار در کدام مرحله از سرطان است، شکل و فرم درمان متفاوت است و طول عمر بیمار نیز به زمان مراجعه وی بستگی دارد.
بیماران سرطانی چطور می توانند بدانند در کدام مرحله از سرطان هستند و چگونه ابتلا به سرطان را تشخیص دهند؟
امروزه برای بسیاری از بیماری ها از جمله سرطان، غربالگری در مراکز بهداشتی و درمانی انجام می شود، بنابراین افراد می توانند برای انجام بررسی های اولیه به این مراکز مراجعه کنند، برای تشخیص سرطان روده بزرگ تمام افراد بالای 50 سال، چه سابقه ارثی داشته باشند یا نداشته باشند باید با انجام کولونوسکوپی غربالگری شوند زیرا این سرطان امروزه بسیار شایع است و زمان درست مراجعه برای درمان به درمان قطعی بیماری می انجامد. دومین سرطان، سرطان پستان است که نیاز است تمام زنان بالای 40 سال ماموگرافی و سونوگرافی را با مراجعه به مراکز بهداشتی و درمانی انجام دهند. در حال حاضر تمام راه های تشخیص و درمان بیماری سرطان فراهم است و باید فرد نسبت به تشخیص زودهنگام این بیماری اقدام کند.
شایع ترین سرطان ها کدام هستند؟
شایع ترین سرطان ها در دنیا، سرطان پوست است، در مردان شایع ترین سرطان، پروستات و در زنان سرطان پستان است. اما کشنده ترین سرطان، سرطان ریه است که به دلیل تشخیص دیرهنگام آمار مرگ و میر بالاتری نسبت به دیگر سرطان ها دارد.
دلایل شیوع بالای سرطان پستان در زنان چیست؟
سرطان دارای چند وجه است که یک وجه آن دلایل ارثی است، یکی جنبه وراثتی و سومین مسئله شرایط هورمونی بدن است که این وجه تحت تاثیر مصرف داروهای هورمونی مانند قرص های ضدبارداری است. عواملی همچون وضعیت تغذیه ای و قرارگرفتن در معرض تشعشعات رادیویی در بروز بیماری سرطان پستان در زنان نقش دارند. از موارد پیشگیری کننده از سرطان پستان می توان به حاملگی ها و بارداری های متعدد اشاره کرد. شیردهی نیز نقش حفاظتی از بروز سرطان پستان دارد.
برای پیشگیری از سرطان چه باید کرد؟
سبک زندگی درست و الگوی درست تغذیه، رعایت رژیم غذایی، اقدام غربالگری های به موقع برای موارد وراثتی، کاهش مصرف دخانیات، انجام ورزش، مصرف میوه و سبزیجات و ویتامین ها، عدم مصرف غذای چرب، عدم مصرف دخانیات و درمان چاقی زیاد از راه های پیشگیری از سرطان است.
توصیه شما به مردم برای مواجهه با این بیماری چیست؟
در وهله اول، افراد باید به علائم و بیماری های خود توجه کنند و نشانه و بروز علائم را نادیده نگیرند، به ویژه در مورد سرطان پستان، پروستات و روده بزرگ، هر گونه تغییر در بدن مانند لمس توده و تغییر رنگ پوست را مورد توجه قرار دهند و معاینات فردی در خانه را انجام دهند. هر گونه سوء هاضمه، دفع خون، استفراق خون، اسهال و یبوست های طولانی مدت و گیر کردن غذا در هنگام بلع نیز برای تشخیص سرطان روده بزرگ و سرطان مری (شایع در خراسان شمالی) را جدی بگیرند و با مشاهده یکی از علائم به پزشک و مراکز درمانی مراجعه کنند.
نقش تغذیه در پیشگیری از سرطان
مسئول آموزش همگانی انستیتو تحقیقات تغذیه و صنایع غذایی کشور، تغذیه صحیح همراه با دستیابی به وزن مناسب را یکی از عوامل موثر در پیشگیری از بروز سرطان برشمرد. دکتر «مینا کاویانی» گفت: با اصلاح یا اجتناب از عوامل خطر سرطان زا و اجرای توصیههای پیشگیری می توان از بروز ۳۰ تا ۵۰ درصد مرگهای ناشی از سرطان جلوگیری کرد. همچنین با تشخیص زودهنگام و مدیریت بیماری می توان بار بیماری سرطان را کاهش داد. وی پیشگیری را مقرون به صرفهترین راهکار بلندمدت برای کنترل سرطان برشمرد. وی با اشاره به نقش تغذیه در پیشگیری از سرطان خاطرنشان کرد: تغذیه صحیح همراه با رسیدن به وزن مناسب یکی از عوامل موثر در پیشگیری از بروز سرطان است. این کارشناس تغذیه تاکید کرد: انتخاب نان و غلات کامل سبوسدار ضمن کمک به کاهش دریافت انرژی با داشتن فیبر غذایی به دفع مواد مضر خورده شده از بدن کمک میکند. دکتر «کاویانی» برای رسیدن به وزن سلامت، پرهیز از خوردن قندهای ساده و انواع چربی ها به ویژه چربی های اشباع و جامد حیوانی را توصیه کرد و گفت: این اقدام در کاهش وزن بسیار کمککننده است. به گفته وی، استفاده از انواع سبزی و میوه تازه در برنامه غذایی روزانه به دریافت ویتامین ها، مواد معدنی، آب و فیبر غذایی کمک می کنند. این کارشناس تغذیه یادآور شد: برخی ویتامین ها نظیر ویتامینC دارای نقش آنتیاکسیدانی نیز هستند و با خنثی کردن رادیکالهای آزاد، در پیشگیری از سرطان موثرهستند. وی ادامه داد: فیبر غذایی موجود در سبزی ها و میوه ها نیز موجب عملکرد بهتر دستگاه گوارش به ویژه رودهها می شود. دکتر «کاویانی» به افراد توصیه کرد تا حد امکان از گوشت های سفید و کم چرب استفاده کنند. روزانه به اندازه یک سوم لیوان حبوبات پخته در برنامه غذایی خود داشته باشند تا ضمن مصرف پروتئین گیاهی از مزایای فیبر غذایی آن نیز بهرهمند شوند. وی استفاده از شیر و لبنیات کم چرب را در کاهش وزن موثر دانست و افزود: پروتئین با کیفیت بالای موجود در لبنیات و شیر کم چرب و ویتامینهای B12، B6 و مواد معدنی نظیر کلسیم و فسفر برای عملکرد بدن بسیار مفید است. مسئول آموزش همگانی انستیتو تغذیه گفت: مواد غذایی فرآوری شده کارخانهای(انواع سوسیس و کالباس) و لبنیات پرچرب دارای اسیدهای چرب ترانس هستند که از عوامل ایجادکننده سرطان محسوب می شوند و باید از مصرف آن ها خودداری کرد. وی آنتی اکسیدان ها را موادی برشمرد که به مقابله با رادیکال های آزاد می پردازند و گفت: برخی ویتامین ها مانند ویتامین C و پیش ساز ویتامین A (بتاکاروتن) و دسته ای از مواد معدنی مانند سلنیوم در فعالیتهای آنتیاکسیدانی شرکت دارند. به گفته دکتر «کاویانی»، سبزی ها و میوهها به واسطه داشتن انواع ویتامینها، مواد معدنی و رنگدانههای گیاهی سلامتیبخش، برای پیشگیری از سرطان بسیار مفید و موثر هستند و هرقدر پررنگتر باشند خواص سلامتی بخش بیشتری دارند. وی فعالیت بدنی منظم را از دیگر مواردی برشمرد که به همراه تغذیه درست در پیشگیری از سرطان موثر است و هموطنان را به آن توصیه کرد.