توصیه های مهم برای کنترل فشارخون
گروه سلامت- آگاهی از وضعیت فشار خون و جلوگیری از بالا رفتن آن نقش بسیار مهمی در سلامتی دارد. کاهش فشار خون چه اثراتی دارد و اندازه گیری دقیقتر آن با چه روش هایی امکان پذیر است؟ برای تنظیم فشارخون چه راهکارهایی وجود دارد؟ 3 مسئول در دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی در این خصوص توصیه های مهم و راهکارهایی را برای کنترل ارائه کرده اند.
معاون بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی گفت: کاهش فشارخون حدود 35 تا 40 درصد، خطر سکتههای مغزی و 20 تا 25 درصد خطر سکتههای قلبی را کاهش میدهد. دکتر «محمدرضا سهرابی» فشارخون بالا را مهم ترین عامل تاثیرگذار در آمار مرگ و میر ناشی از بیماریهای قلبی - عروقی برشمرد و افزود: اگرچه بیماری فشارخون به راحتی قابل تشخیص است و درمان دارویی دارد اما در بسیاری از نقاط جهان به میزان کافی شناسایی، درمان و کنترل نمیشود. وی بر اساس گزارش سازمان جهانی بهداشت در سال 2019 بیان کرد: فشارخون بالا حدود یک میلیارد و 300 هزار نفر از جمعیت 30 تا 79 ساله را در جهان تحت تاثیر قرار داده و این در حالی است که تقریباً نیمی از این افراد از بیماری خود مطلع نیستند. وی اضافه کرد: براساس این گزارش در سال 2019 بیش از 10 میلیون نفر در جهان به دلایل مرتبط با فشارخون بالا جان خود را از دست دادند. دکتر «سهرابی» از ابتلای 32 درصد افراد بالای 18 سال در کشور به فشارخون بالا خبر داد و گفت: براساس نتایج پیمایش ملی بیماریهای غیرواگیر در سال1400 تقریبا 61.5درصد از افراد مذکور از بیماری خود اطلاع داشتند. رئیس گروه بیماریهای غیرواگیر معاونت بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی نیز ضمن توصیه به افراد برای اندازهگیری فشارخون در منزل گفت: اندازهگیری فشارخون در منزل باعث افزایش مراقبتها می شود اما در این زمینه وجود دستگاههای سنجش فشارخون کالیبره با دقت مناسب ضروری است. دکتر «فاطمه نواییان» خاطرنشان کرد: تنها با یک بار اندازهگیری فشارخون نمیتوان گفت که فرد مبتلا به فشارخون بالاست و برای تشخیص این بیماری ممکن است پزشک از شما بخواهد به مدت چند روز فشارخون خود را اندازه گیری و یادداشت کنید و حداقل دو بار توسط پزشک ویزیت شوید. وی برای اندازه گیری دقیقتر فشارخون نکاتی را به افراد توصیه کرد: حداقل 5 دقیقه قبل از اندازه گیری فشارخون استراحت کنید؛ از مصرف قهوه، سیگار و غذا و فعالیت بدنی شدید نیم ساعت قبل از اندازه گیری فشارخون پرهیز شود؛ تخلیه کامل مثانه نیم ساعت قبل از اندازهگیری فشارخون انجام شود؛ هنگام اندازه گیری فشارخون فرد نباید صحبت کند؛ هنگام اندازه گیری فشارخون پاها را روی هم نیندازید و دست را در امتداد قلب و روی یک تکیهگاه قرار دهید.
وی از عوامل غیردارویی موثر بر کاهش فشارخون به کاهش وزن، اصلاح الگوی تغذیه، کاهش مصرف نمک و ترک دخانیات اشاره کرد. وی فعالیت بدنی منظم با شدت متوسط و حداقل روزی نیم ساعت (حداقل 150 دقیقه در هفته) و آموزش کنترل استرس و خواب کافی را از دیگر عوامل موثر بر کنترل فشار خون برشمرد. دکتر «نواییان» با اشاره به نام دیگر بیماری فشارخون بالا با عنوان قاتل خاموش تاکید کرد: تمام افراد باید با اندازهگیری فشارخون از ابتلا یا مبتلا نبودن خود به بیماری فشارخون بالا مطلع باشند و در صورت ابتلا به فشارخون بالا حتماً تحت درمان دارویی قرار گیرند.
از سوی دیگر، رئیس گروه تغذیه و امور دارویی معاونت امور بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی، فشارخون بالا را یکی از معضلات بهداشتی جهان امروز برشمرد و گفت: اصلاح برنامه غذایی و فعالیت بدنی منظم باعث کنترل سطح چربی خون (کلسترول) و فشارخون می شود و احتمال بروز بسیاری از بیماریهای غیر واگیر از جمله بیماریهای قلبی را کاهش می دهد. «فرشته فزونی»، چاقی را یکی از عوامل خطر و زمینهساز افزایش فشارخون بیان کرد و افزود: بین افزایش دور کمر و افزایش فشارخون رابطه مستقیمی وجود دارد. افرادی که وزن بالاتر از حد طبیعی دارند، شانس بیشتری برای ابتلا به فشار خون بالا دارند. وی چربی اضافی ذخیره شده در بدن به ویژه چربی ناحیه شکمی را یکی از عوامل افزایش فشارخون دانست و تاکید کرد: کاهش وزن و تناسب اندام یکی از موثرترین درمانهای غیردارویی برای مبتلایان به پرفشاری خون است.
وی شیوه زندگی غیرفعال و بدون تحرک، رژیم غذایی حاوی مقادیر کم میوه و سبزی یا دارای مقادیر زیاد چربی را عاملی برای چاقی و افزایش خطر ابتلا به فشارخون بالا برشمرد و خاطرنشان کرد: فعالیت بدنی میتواند به طور غیرمستقیم به پیشگیری از افزایش فشارخون کمک کند.
«فزونی» با اشاره به نقش مصرف روزانه غذاهای حاوی فیبر محلول در کاهش چربی و قندخون و تنظیم فشارخون گفت: میوهها و سبزیهای تازه، غلات کامل (پوسته نگرفته) و انواع حبوبات، سیب، چغندر، جو و جو دوسر منابع غذایی غنی از فیبر هستند.
وی با تاکید بر مصرف حداقل 5 واحد سبزی و میوه در روز به عنوان یک فاکتور پیشگیری کننده از فشارخون بالا و بیماریهای قلبی و عروقی گفت: دریافت مقادیر مناسبی منیزیم، پتاسیم و کلسیم از طریق منابع غذایی نیز در پیشگیری موثر است و توصیه میشود.
وی خاطرنشان کرد: طبق توصیه سازمان بهداشت جهانی حداکثر مقدار مصرف روزانه نمک در افراد زیر 50 سال پنج گرم معادل یک قاشق چای خوری ودر افراد بالای50 سال، بیماران قلبی و عروقی و کودکان روزانه کمتر از سه گرم نمک است.
وی تاکید کرد: این میزان نمک شامل نمکهای پنهان در غذا مانند نمک موجود در نان، پنیر و غیره هم میشود. وی متوسط مصرف روزانه نمک در ایران را حدود 10 گرم بیان کرد که دو برابر مقدار توصیه شده سازمان جهانی بهداشت ( کمتر از پنج گرم در روز) است و افزود: این موضوع اهمیت فرهنگسازی تغذیه صحیح و اصلاح الگوی غذایی را بیش از پیش نمایان میسازد. به گفته وی، مواد غذایی نمک سود و دودی شده، انواع شور و ترشیها، سسهای سالاد آماده، سویا سس، زیتون و خردل، سوپهای آماده، تنقلات شور مانند چیپس سیب زمینی، چوب شور، چیپس ذرت، کراکر، آجیل و مغزهای شور، حاوی مقادیر زیادی سدیم هستند و افراد باید در مصرف آن ها احتیاط کنند. رئیس گروه تغذیه و امور دارویی معاونت امور بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی به افراد توصیه کرد هنگام خرید یک محصول به نشانگرهای رنگی تغذیهای محصولات غذایی توجه کنند و برحسب میزان انرژی، نمک، قند، چربی و اسید چرب ترانس مواد غذایی را انتخاب کنند. وی خاطرنشان کرد: محصولاتی که حاوی مقادیر زیاد قند، نمک، چربی، اسید چرب ترانس و انرژی هستند در برچسب غذایی با رنگ قرمز مشخص شده اند.
«فزونی» توصیههای مهم برای کاهش مصرف سدیم را این گونه برشمرد: تا حد امکان، نمک مصرفی خود را کاهش دهید؛ نمک مصرفی باید از نوع تصفیه شده یددار باشد اما فراموش نکنید نمک تصفیه یددار نیز مانند سایر نمکها موجب افزایش فشارخون میشود؛ سرسفره به غذا نمک نزنید و نمکدان را از سفره و میز غذا حذف کنید؛ به جای نمک از چاشنیهایی مانند سبزیهای معطر تازه یا خشک مانند نعناع، مرزه، ترخون و ریحان یا سیر، لیموترش تازه و آب نارنج برای بهبود طعم غذا استفاده کنید؛ به جای تنقلات شور، به فرزندان خود، میوه و آجیل خام بدهید؛ فرزندان خود را از کودکی به مصرف غذای کم نمک عادت دهید؛ اگر به تدریج مقدار نمک افزوده شده به غذا را کاهش دهید طی چند هفته ذائقه شما به غذای کم نمک عادت می کند؛ مصرف گوشتهای فراوری شده مثل سوسیس و کالباس را که حاوی نمک زیادی است به حداقل برسانید؛ غذاهای کنسروی حاوی نمک زیادی هستند و مصرف آن ها را کاهش دهید.