حکمت شیردل

از بازیگران نام آشنای نمایش «دندان نیش»، «حکمت شیردل» است؛ بازیگری بسیار موفق که در کارنامه هنری اش بازی های درخشان در «بازگشت به خانه»، «مولار»، «یک قبیله تنهایی»، «خون مردگی» و «کبوتر صلح» به ثبت رسیده است. وقتی با او هم صحبت می شویم از 6 ماه تمرین برای این نمایش می گوید؛ تمریناتی سخت که بخش عمده ای از آن در زمستان، در روزهای کرونایی سخت تر از همیشه شده بود. «شیردل» لحظات تمرین در آن روزها را این گونه روایت می کند: در طول این 6 ماه، تقریباً همه بچه ها حداقل یک بار کرونا گرفتند و مجبور شدیم تمرین را تعطیل کنیم تا دوران ٢ هفته ای بیماری بگذرد و بعد از منفی شدن تست کرونا، شروع کنیم. اما دلیل این که تمرینات طولانی شد یکی همین کرونا بود و نکته بعدی این بود که کارگردان شاید قریب به سه بار کار را بست و دوباره از اول با ساختار جدید شروع کرد تا با داشته ها و نداشته هایمان به نزدیک ترین نقطه ایده آل برسیم. این هنرمند هم استانی در ادامه تصریح می کند: بعد از سال ها تلاشمان این بود که کاری درخور و شأن مردم هنردوست و تئاتربین های حرفه ای استانمان تولید کنیم و امیدوارم این اتفاق افتاده باشد.

بازیگر نمایش «دندان نیش» در پاسخ به این پرسش که از چه مولفه‌هایی برای معرفی بهتر شخصیتی که اجرا می کند استفاده کرده است تا به دیدگاه کارگردان نزدیک شوید، خاطرنشان می کند:  معمولاً قبل از شروع کار با کارگردان صحبت می کنیم تا مسیر و شخصیت تحلیل بهتری شود. اتودهای زیادی هم زده می شود تا حداقل های ساخته ذهن کارگردان را به دست بیاورم و سپس به پیکرتراشی شخصیت اقدام و معمولاً تلاش می کنم با شخصیت های واقعی زندگی کنم که در دو تا سه کار آخر، این اتفاق کمک خوبی برایم بود. تجربه همکاری با «محمد شاکرى» که از کارگردان‌های خوب و موفق استان است چگونه بود؟ «حکت شیردل» به این پرسش این گونه پاسخ می دهد: حدود سال ٨٥ «محمد شاکری» بنا به دلایلی شخصی وارد خانواده تئاتر استان شد که به عنوان بازی ساز در نمایش «شب سیزدهم» با ساختار طنز با کارگردانی «حسن عابدی» برایم بازی می کرد که اگر لازم بود خودش در مورد آن صحبت خواهد کرد ولی همین قدر بگویم که قطعاً علاقه ای به نمایش نداشت اما بعدها عاشق هنر نمایش و خیلی زود فارغ التحصیل دانشگاه هنر تهران و صاحب سبک و افتخار آفرین شد. در جشنواره فجر حدود ١٠ سال پیش از من دعوت کرد تا برایش بازی کنم و همچنان در کنارش هستم نه تنها به عنوان کارگردان بلکه به عنوان برادر و رفیق جدانشدنی.

سخن پایانی «شیردل» در این گفت و گو: گروه تئاتر صفر، فقط عاشقانه تئاتر و به تبع آن، مخاطب تئاتر را دوست دارند و همین موضوع بزرگترین انگیزه ما به دور از شعارزدگی است. این نمایش شاید جذابتر از کارهای قبلی برای خودم است و دلیلش این است که همسرم یکی از دو نویسنده «دندان نیش» است.

 

احسان کمالى

«پسر ایبسن»، «اسب ها ایستاده می میرند»، «بیوه های غمگین سالار جنگ» و «روزهای بی قوام» از جمله آثاری است که «احسان کمالى» در آن ها هنرنمایی کرده است؛ دیگر بازیگر نام آشنا و توانمند «دندان نیش» که حدود 6 ماه تمرین مستمر را برای این نمایش پشت سر گذاشته است. آن گونه که او می گوید با توجه به شرایط کرونا حضور بازیگران و عوامل در تمرینات محدود بود و به نوبت انجام می شد. او نیز به ابتلای تمام گروه به کرونا در زمان تمرینات اشاره می کند که باعث تعطیلی زیادی در پروسه این تمرینات شد. 

«احسان کمالی» برای معرفی و قوام هر چه بیشتر نقشش در «دندان نیش» چه فعالیت هایی را پشت سر گذاشت؟ او در این مورد خاطرنشان می کند: در هر شرایطی در هر کار و تمرین با اتودها و تمرینات شخصی متفاوت و متنوع در تمرینات گروه های نمایشی حاضر می شوم. در پروسه تمرین «دندان نیش» بیشتر از بدن و بیان و همچنین پرداخت ذهنی از شخصیت ماورایی استفاده کردم که با توجه به هدایت موثر کارگردان بیشتر به نقش نزدیک شدم .

چگونگی همکاری با «محمد شاکری»، بخش بعدی گفت و گو با «کمالی» بود که در این خصوص تأکید می کند: شاید حرفه ای ترین و سخت ترین شرایط تمرین به لحاظ اجرای کار و تبدیل به شخصیت مورد نظر را در آثار آقای «شاکری» تجربه کردم و بهترین لحظات و کارآمدترین نقش های من در آثار او اتفاق افتاده است.

بازیگر نمایش «دندان نیش» صحبت هایش را این گونه به پایان می رساند: تئاتر برای من زندگی شد و زندگی برای من یک بازی؛ من بازی می کنم که زندگی کنم. برای بازی در صحنه نمایش دندان نیش از همه بازیگران و عوامل و همچنین نویسنده و کارگردان نازنین اثر بی نهایت سپاسگزارم.

 

آزاده حیدرزاده

وقتی با «آزاده حیدرزاده» دیگر بازیگر موفق و نام آشنای تئاتر خراسان شمالی هم کلام می شویم او هم از چندین ماه تمرین برای «دندان نیش» می گوید و به ماجرای کرونا گرفتن عوامل گروه تئاتر «صفر» اشاره می کند: فکر می کنم حدود ۳ بار یا بیشتر به خاطر کرونا تمرین تعطیل شد و با بیمار شدن هرکدام از بچه ها تمرین تعطیل می شد و البته همراه با دلهره ها و نگرانی ها. «اودیپوس شهریار»، «برای عشق»، «مولار»، «غرب غمزده»، «شکلک» و «مرگانگی» از جمله اثاری است که پیش از این «حیدرزاده» در آن ها هنرنمایی کرده بود و اکنون درباره ایفای نقش «قجر» در «دندان نیش» یادآور می شود: در اولین برخورد آدم فکر می کند خیلی راحت می شود چنین شخصیتی را نشان داد، اما من سعی کردم این طور به آن نگاه نکنم و به همراه کارگردان سعی کردیم هر تمرین را صیقل دهیم. در این مسیر از تجربه افرادی که با این طیف از افراد در برخورد بودند استفاده کردم. خیلی زیاد به نقش فکر کردم و می دانم اصلاً کامل نیست اما الان از بازی کردن در این نقش لذت می برم و امیدوارم مخاطب هم همین حس را داشته باشد.

همکاری و تعامل «آزاده حیدرزاده» با «محمد شاکری» در «دندان نیش» چگونه بود؟ پاسخ این بازیگر این گونه است: وقتی با یک کارگردان، تجربه چند همکاری را داشته باشی، هم کار راحت تر می شود چون خیلی راحت تر حرف همدیگر را متوجه می شویم و هم سخت تر، چون قطعاً احساس مسئولیت به خاطر اعتمادی که به تو شده است بیشتر می شود. قطعاً کارگردان و مخاطب از من انتظار زیادی دارد و من هم باید برای هر کاری تلاش بیشتری از قبل داشته باشم. تعداد زیاد همکاری با آقای «شاکری» اصلاً باعث نشده است فضای تمرین، جدیت و تلاش مداوم را از دست بدهد. امیدوارم در این کار هم به اعتماد آقای «شاکری» نسبت به بازیگری من خدشه ای وارد نشده باشد.

«امیدوارم گروه بعد از ماه ها تلاش و تمرین نتیجه اش را با رضایت مخاطب ببیند»؛ و این پایان بخش صحبت های «حیدرزاده» بود.

 

نسرین اسلامى

دیگر بازیگر توانمند «دندان نیش»، «نسرین اسلامی» است؛ بازیگری که در کارنامه هنری اش بازی در «خنکای ختم خاطره»، «روزهای بی قوام» و «باران اگر بخواهد» به چشم می خورد.

«اسلامی» درباره سختی های مسیر تمرینات می گوید: از ۸ آذر سال گذشته تمرینات «دندان نیش» شروع شد ولی با توجه به همه گیری ویروس کرونا و ابتلای عوامل گروه به این بیماری، تمرینات چند نوبت 10 تا 15روزه متوقف شد. تعطیلی اماکن فرهنگی و هنری به خاطر شیوع ویروس کرونا منجر به تعطیلی تمرینات در چند بازه زمانی شد که این توقف ها روند شکل گیری نمایش را کند و کندتر کرد. البته برای گروه، ضرورت این تعطیلات و احترام به سلامتی تک تک شهروندان اجتماع قابل درک بود و با احترام به تمام دستورالعمل ها و با رعایت پروتکل های بهداشتی، تمرینات پس از هر دوره تعطیلی از سر گرفته می شد.

این بازیگر درباره نکاتی که برای معرفی بهتر نقشش و نزدیکی به دیدگاه کارگردان مدنظر قرار بود، خاطرنشان می کند: قطعاً در رسیدن به نقش، سوای بازیگر، کارگردان نقش بسیار مهمی دارد، به همین خاطر پس از خوانش چندباره متن، در جلسات گروهی در مورد تک تک شخصیت های نمایش صحبت شد و تبادل نظر صورت گرفت، به طوری که تمام گروه و بازیگران در مورد شخصیت های نمایشی یکدیگر صحبت می کردیم و کارگردان ابعاد مختلف نقش ها را برای بازیگران توضیح می داد. پس از این جلسات گروهی در تمرینات انفرادی، کارگردان همسو با نظر بازیگر شروع به جان بخشیدن به کاراکتر می کرد. آن چه که مهم و هیجان انگیز بود اطمینان کارگردان از درک بازیگران در شناخت نقش بود که پروسه رسیدن به نقش را برای من شیرین و دوست داشتنی می کرد. در کنار توضیحات کارگردان، خوانش چندباره متن، بررسی زوایای شخصیت‌ و تجسم و عینیت بخشیدن به خواسته های نقش، از مهم ترین فعالیت های من به عنوان بازیگر در تقابل با شخصیت نمایشی بود.

همکاری با «محمد شاکری» در «دندان نیش» چگونه بود؟ «اسلامى» در این خصوص بیان می کند: کار کردن با کارگردان های مختلف و آشنایی با شیوه کاری، جهان بینی و ایدئولوژی کارگردان، تجربه ارزنده و ارزشمندی است. کار کردن با آقای «محمد شاکری» فرصت مقتنمی برای تجربه اندوزی بود. سخت گیری ها، ریزبینی ها و به چالش کشیدن بازیگر از نکات قابل تأمل در شیوه کارگردانی آقای «شاکری» است؛ او بازیگر را ورزیده و آماده مواجه با نقش می کند که موفقیت در این پروسه امکان پذیر نخواهد بود مگر با اعتماد دو طرفه کارگردان و بازیگر به یکدیگر. باید به این نکته اشاره کنم که حضور در نمایش «دندان نیش» به کارگردانی «محمد شاکری» برای من به عنوان بازیگر، تجربه خاطره انگیز و قابل احترامی است. البته پیش تر در نمایش «روزهای بی قوام» تجربه همکاری با او را داشتم و در همان نمایش نیز این نکات بارز و مشهود بود. در نهایت برای او به عنوان کارگردان، پرداخت به جزئیات بسیار اهمیت دارد و این وجه تمایز آقای «شاکری» در شیوه کارگردانی، بسیار برای من با اهمیت و مهم است. می توانم به عنوان بازیگر با همه نگرانی هایی که نسبت به کاراکتر «مائده» و در برخورد با نقش داشتم، ادامه مسیر در روند رسیدن به نقش را با اطمینان خاطر نسبت به شیوه کارگردانی طی کردم.

«نسرین اسلامى» حرف هایش را این گونه به پایان می رساند: جان بخشیدن به شخصیت نمایشی که در این نمایش من ایفای نقش می کنم، فاصله بسیار زیادی با خود حقیقی من دارد که چالش های زیادی برای رسیدن به نقش در این مسیر داشتم. از اعتماد کارگردان برای انتخاب من در ایفای این نقش سپاسگزارم و کار کردن با تک تک عوامل گروه و دوستان خوبم برای من تجربه شیرین، خاطره انگیز و پراهمیتی بود.

 

نسیم شیرازى

از روزنامه نگاران و خبرنگاران شاخص ورزشی نویس است و اولین تجربه نوشتن متن یک اثر نمایشی را با «دندان نیش» پشت سرگذاشت. «نسیم شیرازی» یکی از نویسندگان «دندان نیش» است که دیالوگ های فوق العاده و جذابی را برای این اثر نوشته است. «شیرازی» درباره همکاری با گروه تئاتر «صفر» و نوشتن نمایشنامه «دندان نیش» صحبت هایش را این گونه آغاز می کند: 

اجازه بدهید حرف آخر را اول بگویم که برایم بسیار با اهمیت است، آن هم خوشحالی و افتخارم برای کار همراه گروه درجه یکی که به نظر من یکی از بهترین های کشور هستند. من قدم اول را می توانم بگویم با خوش اقبالی همراه این تیم برداشتم و از این بابت خوشحالم. ممنونم از «محمد شاکری» که دو سال پیش پیشنهاد این طرح و نوشتن همراه خودش را به من داد و من که عاشق نوشتن به خصوص نمایش نامه نویسی بودم بلافاصله استقبال کردم و تمام سعی ام را برای بهترین خودم بودن انجام دادم. او تصریح می کند: البته که نوشتن با «محمد شاکری»، سخت، پر از چالش و همراه با هیجان و اشتیاقی توصیف ناپذیر بود. «دندان نیش» برای من زندگی بود، از لحظه شروعش تا وقتی که آخرین خطش را نوشتم و این روزها که اجراهایش را در پلاتو می بینم دلتنگ تر از همیشه می شوم برای تمام روزهایی که بارها اتود می زدم تا سهمم را از آن چه که لیاقت این نمایش است بتوانم روی کاغذ بیاورم. «نسیم شیرازی» نحوه همکاری با دیگر نویسنده «دندان نیش» را این گونه روایت می کند: مهر سال 1400 بود که بخش های آخر متن را می نوشتیم و تقریباً کار تمام بود که «محمد شاکری» ایده ای جذاب که تماشاچیان آن را  می بینند، ارائه داد و آن ایده به قدری وسوسه انگیز بود که ما از یک جایی به عقب برگشتیم و طرح را بر اساس آن ایده ها پیش بردیم. برای من تمام روزهایی که می نوشتم درست مثل کلاس درس بود که چطور می توان نترسید و با نوشته ای که با جانت عجین شده هم بی رحم بود و با تغییر درست، روح تازه را به جان متن هدیه داد. این نویسنده و روزنامه نگار در پایان صحبت هایش تأکید می کند: امیدوارم تماشاچیان فهیم تئاتر از تماشای دندان نیش لذت ببرند.

 

محمد شاکرى

کارگردان نام آشنا و کاربلد نمایش «دندان نیش»، «محمد شاکرى» است که علاوه بر کارگردانی، یکی از 2 نویسنده این نمایش هم هست. او وقتی به فعالیت های هنری اش در مقام نویسنده و کارگردان اشاره می کند می گوید: نمایش های «مولار» و «بازگشت به خانه» در سال های اخیر از جمله اتفاقات خاطره انگیز برای من بودند که نگارش متون به همراه دوست و هم دانشگاهی عزیزم آقای «محسن براتی» اتفاق افتاد و تجربه کارگردانی ارزشمندی برای من شدند. او درباره همکاری و تعامل با دیگر نویسنده «دندان نیش» خاطرنشان می کند: همکاری در نوشتن، تجربه هیجان انگیزی برای من بود. همراه بودن با شخصی هم سو و همفکر در پروسه نگارش می تواند علاوه بر خلق اثر، دنیای وسیع تری را در مسیر نگارش خلق کند. خانم «شیرازی» نویسنده ای بسیار ارزشمند و مطلع و در عین حال جسور است. باید اعتراف کنم اگر انگیزه و تلاش او نمی بود شاید این متن هیچ وقت آماده اجرا نمی شد و در واقع حضور و توانایی خانم «شیرازی»، پیش برنده و انگیزه بخش بود. «شاکری» درباره محتوای نمایش «دندان نیش» و دلیل انتخاب موضوع آسیب های اجتماعی برای آن خاطرنشان می کند: «دندان نیش» به دو ناهنجاری اجتماعی به عنوان آسیب می پردازد؛  موضوع اول، بازار مکاره جادو و طلسم که  محلی برای اخاذی و شیادی از شهروندان است به طوری که حتی در فضای مجازی هم فعالیت های گسترده ای دارند و ما تلاش کردیم در مذمت این کار قدمی برداریم. موضوع دوم هم مواد مخدر است که سقوط ارزش های آدمی را منجر می شود .«محمد شاکری» چه ایده هایی را در تمرینات برای بهتر شدن نقش ها ارائه کرده است؟ او به این پرسش این گونه پاسخ می دهد: حقیقت این جاست که من هیچ ایده و خلاقیتی نداشته و ندارم و هر آن چه در صحنه تماشا می کنید خلاقیت و قدرت بازیگران نمایش است و من قدردان اعتمادشان هستم. چالش ها، سختى ها و مشکلاتى که کارگردان «دندان نیش» در مسیر آماده کردن این نمایش براى اجراى عمومی با آن ها رو به رو بوده است کدام موارد بوده است؟ «شاکری» در این خصوص تصریح می کند: سختی ها در هر دوره زمانی و در هر فرآیند تولیدی کاملاً ملموس هستند؛ گروه کوچک ما نیز از این قاعده مستثنی نبوده و با سختی های زیادی اجرای اثر را محقق کرد. از کرونا و تعطیلی ها که بگذریم که در مقاطعی گریبان عوامل را گرفت به طوری که همه بازیگران نمایش دو نوبت به این ویروس مبتلا شدند، چالش اصلی، هزینه های بالای تولید بود که متأسفانه تامین آن به طور کامل محقق نشد و بار زیادی از ایده ها روی دوشمان ماند.

سخن پایانی کارگردان «دندان نیش»، پایان بخش پرونده گفت و گو با بازیگران، نویسندگان و کارگردان این نمایش هم محسوب می شود؛ آن جا که «محمد شاکری» اظهارمی کند: برای من به عنوان کارگردان، لذت تئاتر کار کردن یعنی رفاقت کردن و در هر نمایشی، دوستانی بخشی از زندگی من می شوند و در خیلی از نمایش ها چند باره این دوستی ها تکرار و عمیق تر می شوند. خلق کردن از پس مشقت، همیشه زیباست و داشتن دوستان ناب در این مسیر، حقیقی ترین اتفاق است. من قدردان دوستانی هستم که در کنارشان مجال خلق کردن فراهم می شود.