همزمان با هفته جهاد کشاورزی، فرصتی فراهم شد تا با مهندس «سیدعلی شریعت» مدیرعامل کارخانه آرد سفید ارمغان بجنورد درباره آخرین وضعیت کارخانه های آرد گفت و گویی داشته باشیم. مهندس «شریعت» که از مدیران باتجربه و قدیمی صنعت غلات، آرد و نان است و افتخارات مختلفی را نیز کسب کرده، در این گفت و گو با برشمردن سیر فعالیت های این عرصه طی سال های گذشته، دغدغه ها، مشکلات و درخواست های مهم فعالان صنعت آردسازی را بیان کرد و از مدیران استان به خصوص مسئولان جهادکشاورزی خواست تا برای شکوفا کردن کارخانه های آرد، مشکلات موجود را برطرف کنند و این کارخانه ها را مورد حمایت قرار دهند. مشروح این گفت و گو را در ادامه می توانید ملاحظه کنید.
مدیرعامل کارخانه آرد سفید ارمغان بجنورد در ابتدا گفت: فرا رسیدن هفته جهاد کشاورزی و سالروز تشکیل جهاد سازندگی را به جناب آقای مهندس «محمدزاده» رئیس محترم سازمان جهاد کشاورزی و همچنین مدیران و کارکنان پرتلاش سازمان جهاد کشاورزی خراسان شمالی تبریک عرض می نمایم.
مهندس «علی شریعت» افزود: کارخانجات آرد و تمامی صنایع فرآوری محصولات کشاورزی بعد از قانون انتزاع از زیر مجموعه وزارت صنعت، معدن و تجارت، خارج و مجدد به مجموعه جهاد کشاورزی ملحق شدند.
وی اضافه کرد: صنعت آردسازی کشور قبلاً به صورت حق العمل کاری و دریافت کارمزد فعالیت می کردند. اما در زمان فعالیت دولت های نهم و دهم روش دستمزدی به روش خرید گندم و فروش آرد تبدیل شد. در زمان فعالیت حق العمکاری، کارخانجات آرد بر اساس رتبه بندی از نظر نوع و تعدد ماشین آلات و همچنین کیفیت آرد مبلغی را براساس رتبه تعیین شده علاوه بر دستمزد ثابت دریافت می کردند در نتیجه کارخانه ای که کیفیت ماشین آلات و تولید آرد  بهتری داشت قیمت بیشتری را برای تبدیل گندم به آرد دریافت می کرد. بعد از آن که برنامه هدفمندی یارانه ها در دولت دهم مدنظر قرار گرفت به کارخانجات اعلام شد که گندم توسط خود کارخانجات آرد خریداری شود و آرد به فروش برسانند که دوران خوبی بود چون در مصرف گندم صرفه جویی بسیار خوب و قابل ملاحظه ای شد. وی خاطرنشان کرد: گویا قرار بر این است که این اتفاق مجدد تکرار شود که ما از این موضوع استقبال می کنیم به دلیل این که جایگاه اصلی این برکت الهی به جایگاه اول خود بازخواهد گشت و جایگاه  ویژه خود را خواهد یافت. با توجه به مشکلات عدیده، متاسفانه مشخص نیست دلیل قیمت پایین گندم و آرد مورد مصرف خبازی ها  چیست که ان شاءا... به زودی اصلاح خواهد شد. وی گفت: در سال 1390 اولین بار قیمت گندم برای کارخانجات آرد که از سازمان غله خریداری می شد 250 تومان اعلام شد و آرد حاصله بین 295 تا 300 و سبوس کیلویی 192 تومان به فروش می رسید. با توجه و به دلیل وجود تورم موجود کشور سالانه حدود 30 درصد افزایش قیمت در هزینه ها موجب تغییر قیمت در سال بعد(1391) شد و لذا گندم به قیمت 360 تومان خریداری شد و آرد به قیمت 425 و سبوس هم به قیمت 210 به فروش می رسید. مجدداً در سال 92 تورم سالیانه موجب شد گندم توسط کارخانجات آردسازی به قیمت 465 خریداری شود و آرد به قیمت 600 تومان به فروش رسید و نهایتاً در سال 93 در آخرین مرحله قیمت گذاری آرد یارانه ای، کارخانجات آردسازی گندم را به قیمت 665 تومان خریداری  کردند و آرد را به قیمت متوسط 800 تومان به فروش رساندند و تاکنون نیز این روند ادامه دارد.
مهندس «شریعت» تصریح کرد: در طول 4 سال متوالی از 1390 تا 1393 افزایش قیمت گندم و آرد و سبوس را به دلیل افزایش تورم شاهد بودیم، ولی از سال 1393 که آخرین بار قیمت متوسط آرد 800 تومان و گندم به  قیمت 665 تومان تعیین شده بود متأسفانه دیگر تغییری اتفاق نیفتاد تا این که موضوع فروش گندم سایر مصارف در سال 1395 مطرح شد که به عنوان گندم آزاد توسط بازرگانی دولتی به کارخانجات آرد از قرار هر کیلویی 900 تومان واگذار شده که هم برای صادرات و هم برای مصارف غیر نان یا سایر مصارف مثل نانوایی های آزادپز استفاده و آرد تولیدی حاصل از گندم 900 تومانی حدوداً کیلویی 1200 فروخته می شد. پس از دو سال این قیمت نیز تثبیت شد و نام آن از گندم آزاد به گندم یارانه نوع 2 تغییر کرد که تاکنون این قیمت ها نیز بدون تغییر باقی مانده و هزینه های تولید و سربار همه ساله با مسیر صعودی با شیب تند همراه بوده است.
مدیرعامل کارخانه آرد سفید ارمغان بجنورد ادامه داد: متأسفانه به دلایل مطروحه از سال 1395 دیگر در قیمت آرد نوع 2 که برای مصارف غیر نان و سایر مصارف بود نیز تغییر حاصل نشد و به همان قیمت به دست مصرف کنند می رسید و لذا گندم آزاد 9000 ریالی و آرد آزاد 12000 ریالی نیز به جرگه آردهای یارانه ای قیمت ثابت تبدیل شد.
وی گفت: طبق قوانین کشور که اگر کالایی به هر دلیل مثل بحث اجتماعی یا اقتصادی بود افزایش  قیمت نداشته باشد و قیمت آن تثبیت شود، دولت محترم برای حفظ تولید و کمک هزینه تولید محصول، یارانه در اختیار واحدهای تولیدی قرار می دهد، لذا از سال1395 بنا به پیگیری های صورت گرفته دولت محترم به تعیین مبلغ و پرداخت یارانه تولید اقدام کرد، از آن جایی که پرداخت یارانه با تاخیر صورت می گرفت و حدود یک سال تا یک سال و نیم و به صورت اقساط در اختیار کارخانجات قرار می گرفت با توجه به تورمی که وجود داشت عملاً ارزش ریالی مبلغ پرداختی بسیار کاهش می یافت و کم اثر می شد.
مهندس «شریعت» اضافه کرد: پیگیری های مکرری که توسط همکاران بنده در تهران انجام شد این نتیجه را در برداشت که قرار شد ابزاری در اختیار کارخانجات آرد قرار داده شود تا جهت مقابله با افزایش تورم و مسیر صعودی قیمت ها از آن استفاده کنند. پس قرار بر این شد فروش سبوسی را که از تولید آردهای یارانه ای حاصل می شود و نزدیک به 15 درصد از محصولات است در اختیار کارخانجات آرد قرار بگیرد و با توجه به میزان تورم، هزینه های کارخانجات آرد را پوشش دهد. البته قابل ذکر است در سال 93 که آخرین بار نرخ گذاری آرد یارانه ای صورت گرفت یک سال و نیم بعد در سال 1395 دولت 50 درصد از سبوس حاصله را در اختیار کارخانجات قرار داد که در کمال تعجب و با وجود افزایش هزینه ها در سال 1398، 50 درصد سبوس یارانه ای را که تحویل کارخانجات می شد حذف کردند. به هر حال پس از پیگیری هایی که انجام شد در سال 1398 در ستاد تنظیم بازار کشور این موضوع (آزاد سازی سبوس)  به عنوان پیشنهاد مورد بررسی قرار گرفت و جهت بررسی بیشتر به سازمان حمایت از مصرف کنندگان و تولید کنندگان ارجاع داده شد و پس از کار کارشناسی که توسط سازمان حمایت صورت گرفت این موضوع مورد توجه بیشتر قرار گرفت و در راستای حمایت از تولید کنندگان آرد و شیر و نهایتاً شکوفایی اقتصادی در کارخانجات آرد و دامداری های صنعتی که مصرف کننده سبوس بوده و شیر تولید می کردند بدین شرح مصوب شد: ابتدا قیمت شیر افزایش یابد و هر کیلوگرم شیر از حدود کیلویی 4200 تومان با 50 درصد افزایش به 6400 تومان افزایش یابد و پس از ابلاغ افزایش نرخ شیر، سبوس به نرخ شناور و بر اساس مکانیزم عرضه و تقاضا توسط کارخانجات فروش و توزیع شود.
مدیرعامل کارخانه آرد سفید ارمغان بجنورد اظهارکرد: به محض این که قیمت شیر افزایش یافت مطالبی از سوی وزارت محترم جهادکشاورزی مبنی بر پدیده خشکسالی که قبلاً نیز شاهد آن بودیم مطرح و متعاقباً عدم افزایش قیمت سبوس خواسته شد. در آن زمان و با توجه به وضعیت بد اقتصادی واحدهای آردسازی، دبیر محترم کانون انجمن های صنفی صنایع آرد ایران برای جلوگیری از تعطیلی واحدهای آردسازی، با توجه به شرایط حادی که به دلیل تثبیت قیمت آرد از سال 1393 رخ می داد، به مکاتبه با معاون محترم رئیس جمهور و رئیس محترم سازمان برنامه و بودجه اقدام کرد و درخواست اعلام نظر شد که در پاسخ به این مکاتبه، آقای «میرکاظمی» رئیس محترم سازمان برنامه و بودجه و معاون رئیس جمهور، این موارد را خطاب به مقام عالی وزارت جهاد کشاورزی اعلام کرد که ستاد تنظیم بازار اگر سبوس را به این عنوان در اختیار کارخانجات قرار داده به دلیل حمایت از کارخانجات آرد و جلوگیری از تعطیلی این واحدها بوده است. همچنین هیئت وزیران در سال 1399 مصوب کرده است که هر عملی که موجب تحمیل بار مالی به دولت شود آن عمل ممنوع است. از سوی دیگر، قیمت شیر به این دلیل افزایش یافت که قیمت سبوس شناور یا آزاد شود فلذا دیگر یارانه ای به کارخانجات آرد در بودجه 1400 در نظر گرفته نشده است و با توجه به مطالب مطروحه و همچنین مصوبه هیئت وزیران در سال 1400 برای کارخانجات آرد، یارانه تولید در بودجه دولت در سال 1400 در نظر گرفته نشده است!
از آن جایی که اوضاع کارخانجات آرد به شدت بحرانی شده بود لذا بنا به مصوبه هیئت وزیران دولت قبلی و نامه وزیر محترم جهاد کشاورزی دستور داده شد تا یارانه تولید سال 1399 در نیمه دوم سال 1400 به صورت فشرده طی 4 تا 5 ماه به کارخانجات آرد پرداخت شود و تا پایان سال 1400 کارخانجات آرد کشور با استفاده از این طلب خود بخشی از هزینه ها تولید و سربار را پوشش دهند و سال را به پایان برسانند که این کار انجام و سال 1400 به پایان رسید.
با شروع سال 1401 کمک هزینه تولید آرد یارانه ای قطع شده و فعلاً وجود ندارد و سبوس و آرد یارانه ای همچنان به نرخ دستوری و ثابت گذشته به فروش می رسد؛ همچنین در سال جدید نرخ دستمزد، 57 و کرایه حمل بار 35 درصد دیگر افزایش داشته است لذا بدون تردید و سال سختی را پیش رو خواهیم داشت، به گونه ای که بدون تغییر قیمت سبوس یا بدون دریافت یارانه کمک هزینه تولید، امکان ادامه کار وجود نخواهد داشت.
وی خاطرنشان کرد: در شرایط کنونی در صنعت تولید آرد و نان، هزینه های تولید بسیار مهم است. اکنون هزینه تولید آرد از هزینه خرید گندم یارانه ای بسیار بیشتر است. برای تبدیل گندمی که خریداری می شود صرف نظر از کرایه حمل گندم، هر کیلویی 1000 تومان هزینه تولید وجود دارد. در آنالیز قیمت آرد در سال 1393 برای هزینه بسته بندی و آرد هر یک کیلو حداکثر 15 تومان هزینه کیسه دیده شده ولی هم اکنون برای کارخانه دار کیسه و سرکیسه دوزی  هر کیلویی 140 تومان هزینه در بردارد. ضمن این که در سال 1393 که هزینه غنی سازی آرد آهن و اسید فولیک هر یک کیلو پر میکس 2800 تومان بود، هم اکنون امسال هر کیلو پرمیکس 48 هزار تومان خریداری می شود و علاوه بر آن 9 درصد ارزش افزوده و همچنین هزینه کرایه حمل و حواله بانکی نیز به آن اضافه می شود. با چنین شرایطی هم اکنون کارخانجات آرد استان خراسان شمالی در سال 1401 به طور متوسط ماهانه حدود 800 میلیون تومان زیان را تجربه می کنند این در حالی است که تورم موجود هر ماهه مبلغ زیان را افزایش می دهد.
مهندس «شریعت» افزود: با توجه به عرایضم در ابتدای گفت و گو در خصوص تغییر صورت گرفته قیمت گندم و آرد در چهار سال ابتدای طرح (1390-1393) و تثبیت قیمت گندم و آرد یارانه ای از 1393 تاکنون، با عنایت به افزایش هزینه های گوناگون و عدم پرداخت یارانه تولید، به نظر اذهان دولتی، آیا امکان ادامه فعالیت تولید آرد خبازی یارانه ای ممکن است؟
مدیرعامل کارخانه آرد سفید ارمغان بجنورد ضمن تبریک  مجدد هفته جهاد کشاورزی از مسئولان محترم سازمان جهاد کشاورزی خراسان شمالی درخواست کرد در صورت امکان، از حمایت های استانی دریغ نکنند لذا انجام پیشنهادهایی به این شرح مورد استدعای این صنعت استان است:
1-در استان خراسان شمالی حدود 80 درصد خبازی ها مشغول تولید نان بربری هستند که بر اساس قانون استاندارد ملی ایران، آرد مصرفی آن ها از نوع بربری است. متاسفانه از سال 1399 برخلاف قانون استاندارد، آرد مصرفی این نانوایی ها غیر استاندارد و از نوع لواش و تافتون فروخته و عرضه می شود به این ترتیب ماهانه تولید حدود 250 تن سبوس استان کاهش یافته است و این امر موجب طولانی شدن صفوف نانوایی و خالی شدن سبد علوفه دامداران استان و کاهش شدید درآمد کارخانجات آرد و کاهش کیفیت نان استان شده است و تقاضای اصلاح آرد مصرفی بربری پزان را داریم.
2-از سال 1399 اداره کل غله استان خراسان شمالی صادرات آرد یارانه ای نوع 2 کارخانجات آرد استان به سایر استان های کشور را بسته است و چنین عملی نه تنها صرفه اقتصادی برای کشور نداشته بلکه اقتصاد دامداران و کارخانجات آرد استان و منابع طبیعی و مراتع را با مخاطره جدی مواجه کرده است. هم اکنون کاهش تولید سبوس  در این زمینه حداقل ماهانه 500 تن بوده است و در این راستا تنها زیان آن را استان خراسان شمالی تجربه کرده و سود حاصل از آن را استان های تامین کننده آرد خبازی های خریدار خواهند برد. لذا از سازمان جهاد کشاورزی و مسئولان استان تقاضای بازگشایی سامانه فروش آرد یارانه ای نوع 2 را داریم. در حال حاضر روزانه مقادیر بسیار قابل توجه آرد نوع 2 از استان گلستان به سایر استان های کشور و از جمله استان های خراسان صادر می شود و افسوس که استان خراسان شمالی از این موهبت محروم شده است.
مهندس «شریعت» گفت: در استان ما حدود 4 برابر نیاز استان، کارخانه آرد وجود دارد که مسئولان محترم دولتی باید با شکوفا کردن و راه اندازی صنایع آردبر، باعث رشد هر چه بیشتر این حوزه شوند.
وی ادامه داد: صاحبان قدیمی کارخانجات آرد طبق مرام نامه ای که دارند، تحت هر شرایطی آرد مورد مصرف شهروندان عزیز کشور را تولید می کنند و تا آخرین لحظه زندگی از کار و تلاش دست بر نمی دارند، چون اولویت اول آسیاب زادگان تولید آرد با عطر خوش حفظ اشتغال است. تولید در چنین شرایطی به این دلیل است که آرد و نان جزو ارزاق اصلی مردم است و در زمینه اشتغال نیز به این جهت که افرادی که در این مجموعه مشغول به فعالیت هستند معیشت خود را تأمین کنند. همان طور که در طول 8 سال دفاع مقدس، لحظه ای درنگ نکردیم و با وجود کمبود کارخانه و مشکلات عدیده، لحظه ای کمبود آرد را تجربه نکردیم در این لحظات مهم نیز تا جایی که امکان تولید وجود داشته باشد کوتاهی نخواهیم کرد.در پایان به عرض می رسانم چنانچه پیشنهادهای طرح شده؛ توسط مسئولان محترم استانی محقق شود کارخانجات آرد استان خراسان شمالی از نظر موقعیت اقتصادی مانند سایر استان ها خواهند شد. لذا تقاضا می شود در جهت رفع مشکلات اساسی کارخانجات آرد کشور نیز، مسئولان استان خراسان شمالی تمهیدات لازم را مبذول فرمایند تا هر چه سریعتر بحث آزادسازی گندم، آرد و سبوس محقق شود. به امید حق.