طرح تعادل بخشی آب؛ ۲ نظر متفاوت
شیری
طرح تعادل بخشی منابع آبی به عنوان بخشنامه داخلی وزارت نیرو به استان ها ابلاغ و در حالی در استان اجرا و 25 درصد آب چاه های کشاورزی کسر شد که نه تنها نارضایتی و گلایه کشاورزان را به همراه داشت بلکه به نظر می رسد اجرای این طرح باعث کاهش تولید در استانی که محوریت اقتصاد آن کشاورزی است، شود.
یکی از کشاورزان که در هنگام تمدید پروانه چاه کشاورزی اش متوجه اجرای این طرح شده بود، گفت: اگر قرار است این گونه طرح ها که به طور مستقیم کشاورزی را تحت تأثیر قرار می دهد اجرا شود باید ابتدا کشاورزان را مطلع کنند تا با برنامه ریزی مناسب کشت داشته باشند.
وی افزود: کشاورزان هر سال بر اساس میزان سهمیه آب کشت می کنند اما امسال با کاهش یک باره آن، بسیاری از هزینه هایی که برای کشت، تأمین کود، دریافت وام کشاورزی و خرید ادوات کشاورزی داشتیم، از بین می رود ضمن این که تولید هم کاهش می یابد.
رئیس انجمن نخبگان کشاورزی خراسان شمالی هم با اشاره به بخشنامه داخلی وزارت نیرو برای کاهش آب چاه های کشاورزی گفت: بر اساس این بخشنامه، 25 درصد آب چاه های کشاورزی کسر می شود و از آن جایی که این طرح یک طرفه و بدون اطلاع کشاورزان اجرا می شود، آن ها را با مشکلات زیادی مواجه می کند.
«علی کاظمی» افزود: حقابه کشاورزان تاکنون چندین مرحله کسر شده اما باز هم بر اساس این بخشنامه که بدون کار کارشناسی است برای کاهش 25 درصد منابع آبی چاه های کشاورزی اقدام کرده اند که باعث رکود تولید در بخش کشاورزی می شود.
وی با بیان این که دلیل اصلی کسر حقابه کشاورزان، افت منابع دشت هاست، اضافه کرد: در حالی که دشت شیروان از رودخانه اترک تغذیه می کند آن جا سد زده اند و این مسئله باعث شده منابع این دشت افت کند که متأسفانه می خواهند این کمبود را با کسر حقابه کشاورزان جبران کنند.
وی خاطرنشان کرد: در حالی که خراسان شمالی بیشترین شاغلان را در بخش کشاورزی دارد با این اقدام باعث ایجاد معضل بزرگی در بخش کشاورزی استان می شوند.
وی اظهارکرد: در حالی که هزینه های بخش کشاورزی به شدت افزایش یافته، با کسر سهمیه آب، درآمد بخش کشاورزی را هم کاهش می دهند که عملاً کشاورزی از بین می رود.به گفته وی، در حالی که چاه های غیرمجاز زیادی فعال هستند، اما برای کسر حقابه چاه های کشاورزی که مجاز هستند اقدام کرده اند و با این شرایط کشاورزی از بین می رود.
وی افزود: من بر اساس پروانه، وام و ادوات کشاورزی خریداری کرده ام اما وقتی کشت و تولید کم شود برای بازپرداخت وام با مشکل مواجه می شوم.
رئیس سازمان جهادکشاورزی خراسان شمالی هم در این باره گفت: آب منطقه ای سیاست های انقباضی دارد که در تعامل و هماهنگی با سیاست های بخش کشاورزی نیست و چون در سال جهش تولید هستیم، هر گونه محدودیتی که بخواهند اعمال کنند باید با هماهنگی کامل باشد.
«یوسفی» افزود: این طرح در شورای حفاظت منابع آبی و کارگروه آب کشاورزی مطرح شد که تأیید و تصویب نشد اما طبق بخشنامه ها و مکاتباتی که دارند رأسا اقدام می کنند و این طرح هم براساس بخشنامه داخلی وزارت نیرو اجرا شده است.
وی همچنین افزود: طرح تعادل بخشی منابع آبی دشت های کشور توسط 2 وزیر نیرو و جهادکشاورزی تصویب و با راهکارهایی به استان ها ابلاغ شده است که باید بر اساس همین راهکارها اجرا شود یعنی آب منطقه ای باید در ابتدا چاه های غیرمجاز را در اولویت قرار دهد، سپس چاه های مجازی را که اضافه برداشت دارند و در نهایت اگر نتیجه ای نداشت برای کسر حقابه کشاورزان با هماهنگی اقدام شود، در حالی که آب منطقه ای اولین و راحت ترین کار را برای اجرای این طرح انتخاب کرده است.
وی اضافه کرد: کشاورزانی که برای تمدید پروانه مراجعه می کنند سهمیه آب آن ها را همان جا کسر می کنند که این مسئله باعث گلایه شدید کشاورزان شده است.
وی خاطرنشان کرد: اگرچه با اجرای این سیاست ها موافق هستیم اما باید با رعایت اولویت ها باشد.
وی همچنین نصب کنتورهای حجمی را ضروری دانست و گفت: اکنون کنتور آب چاه های کشاورزی برقی است و بر اساس میزان مصرف برق برخورد می کنند که در این روش خطا زیاد است.
وی ادامه داد: در طرح تعادل بخشی آمده است که آب منطقه ای مکلف است آب را به شکل حجمی در اختیار سازمان جهادکشاورزی بگذارد تا کشاورزان با مدیریت کشت و میزان آب فعالیت داشته باشند که هنوز این قسمت از طرح تعادل بخشی اجرا نشده است.
وی خاطرنشان کرد: در سال هایی که بارندگی کم است کشاورزان در پاییز حقابه خود را استفاده می کنند و در فصل بهار که اوج نیاز آبی است، یک باره کنتور آب کشاورزان را قطع می کنند.
وی تصریح کرد: به کشاورزان در این بخش حق می دهم چون به اساس کار توجهی نشده است.
وی اضافه کرد: اکنون همه استان ها این بخشنامه را اجرا می کنند اما شدت آن فرق دارد و ممکن است مقامات نظارتی استان تا تعیین تکلیف شدن، اجرای طرح را منع کرده باشند.«یوسفی» اضافه کرد: اگر این طرح همچنان اجرا شود و 25 درصد دبی منابع آبی را کاهش دهند، به همان نسبت سطح کشت کم می شود و آن هایی هم که کشت کرده اند با تنش آبی مواجه می شوند و در نتیجه ظرفیت تولید کاهش می یابد.
معاون حفاظت و بهره برداری شرکت آب منطقه ای خراسان شمالی هم با بیان این که بیش از ۹۰ درصد مساحت استان در ناحیه خشک و نیمه خشک قرار دارد، افزود: خراسان شمالی 11 دشت دارد که از این تعداد 4 دشت جاجرم، اسفراین، صفی آباد و شیروان- فاروج با توجه به برداشت های بی رویه، ممنوعه بحرانی و 4 دشت بجنورد، سملقان، شوقان و رباط قره بیل هم به لحاظ برداشت از منابع آب زیرزمینی ممنوعه هستند.
«وحید واسطه» با اشاره به میزان آب تجدید شونده استان، میزان برداشت از منابع آب زیرزمینی را حدود ۴۶ درصد ذکر و خاطرنشان کرد: تعداد چاه های مجازکشاورزی 2 هزار و 76 حلقه بود که حدود ۹۰ درصد کل مصارف را شامل می شود.
وی اظهار کرد: بر اساس مصوبات شورای عالی آب در سال ۹۳، متأسفانه حدود ۱۱۲ درصد بیشتر از منابع آب تجدیدپذیر مصرف می شود.
به گفته وی، این شرکت همزمان با اجرای بخشنامه تعدیل پروانه های مجاز، اجرای پروژه انسداد چاه های غیرمجاز و جلوگیری از اضافه برداشت چاه های مجاز را نیز در دستور کار خود قرار داده است.
وی افزود: از آن جایی که حتی با جلوگیری از برداشت های غیرمجاز امکان تعادل بخشی دشت ها امکان پذیر نیست، تعدیل پروانه ها برابر ابلاغیه وزارت نیرو امری اجتناب ناپذیر است.
وی ادامه داد: باتوجه به این مشکلات و همچنین بحران منابع آب زیرزمینی و لزوم اقدام جدی و حیاتی برای پیشگیری از وقوع فاجعه، طرح احیا و تعادل بخشی منابع آب توسط شورای عالی آب کشور و وزارت نیرو مصوب شده است.
وی تصریح کرد: اجرای همزمان آیین نامه مصرف بهینه آب کشاورزی و تعدیل پروانه بهره برداری نیز از مجموعه اقدامات در راستای طرح احیا و تعادل بخشی منابع آب زیرزمینی است.
وی اضافه کرد: با توجه به تصویب سند سازگاری با کم آبی استان در سال 99، پروژه تعدیل پروانه ها یکی از پروژه های سند مذکور بوده که به تصویب کارگروه استانی سازگاری با کم آبی با حضور دستگاه های مختلف از جمله جهاد کشاورزی رسیده است.