مرتضوی
همیشه زبان یک عامل اساسی برای حفظ، تقویت و توسعه فرهنگ یک جامعه محسوب شده و همچون رشته ای است که گذشته و حال را به هم پیوند میدهد. از آن جایی که خراسان شمالی، گنجینه فرهنگی غنی به واسطه وجود اقوام مختلف به حساب می آید بنابراین توجه به این تنوع زبانی، فرهنگی و قومی به عنوان یک فرصت اقتصادی، فرهنگی و امتیاز خاص ضروری است. یادمان نرود فراموش شدن هر زبان یا گویشی به معنای از دست رفتن مجموعه ای از آداب و رسوم و مؤلفه های تاریخی، فرهنگی و هویتی است و توجه و پرداختن به آن به عنوان یکی از گنجینه های مهم فرهنگی نباید دستخوش بی مهری و بی توجهی قرار بگیرد، مسئله ای که در طول این سال ها بسیار پر رنگ است و از نگاه کارشناسان بیم آن می رود که زبان مادری به آی سی یو رفته و با فراموش شدن این زبان ها، بخش عظیمی از تاریخ و فرهنگ شفاهی بی نظیر پیشینیان خود را از دست بدهیم.
«حسن اسعدی» از استادان زبان و ادبیات فارسی با توجه به این که خراسان شمالی، گنجینه فرهنگی غنی به واسطه وجود اقوام مختلف به حساب می آید، از این رو باید به این تنوع زبانی، فرهنگی و قومی به عنوان یک فرصت اقتصادی، فرهنگی و امتیاز خاص نگاه کنیم و در حفظ آن بکوشیم، از زبان به عنوان یکی از گنجینه های مهم فرهنگی یاد می کند که ما را با گذشته خود پیوند می زند و با آینده ارتباط برقرار می کند.
وی از این که متاسفانه بیشتر زبان های موجود در استان آن گونه که باید در فضای رسانه ای فرصت فعالیت ندارند، سخن می گوید و می افزاید: در این میان به زبان کرمانجی تا حدودی فرصت داده شده است تا در جهت دوام و بقای خود در فضای رسانه و در قالب چاپ آثار بکوشد. وی البته این نکته را متذکر می شود که بقیه زبان ها چنین توجهی را نیاز دارند و باید آن ها را به عنوان ذخایر ملی و قومی استان حفظ کنیم.
وی از کمتر مورد توجه قرار گرفتن زبان تاتی انتقاد می کند.
وی دلیل ضرورت توجه به زبان تاتی را جایگاه آن در سرمایه های فرهنگی گذشتگان می داند و بیان می کند: به گمانم آثار شاعرانی همچون مولانا، عطار و ناصرخسرو ارتباط چند سویه ای با زبان تاتی دارند و برای دریافت و درک آن نیاز داریم این زبان را حفظ کنیم. این شاعر و پژوهشگر فرهنگ عامه، فراهم کردن زمینه نوشتن لغت نامه های تخصصی یا واژه نامه ها در زبان های محلی را به منظور حفظ آن ها ضروری می داند.
وی با انتقاد از این که مسئولان و دست اندرکاران امور فرهنگی در این زمینه با عدالت رفتار نکردند، تصریح می کند: باید همه زبان های محلی استان را مورد توجه قرار دهند.«اسعدی» نقش پژوهشگران و استادان زبان و ادبیات فارسی را در مورد توجه قرار دادن متولیان به دیگر گونه های زبانی رایج در استان پررنگ می داند و معتقد است: لازمه این امر همت و توجه خاص از سوی مسئولان آن هم از طریق دعوت از بزرگان قوم ها، راه اندازی انجمن ها و برگزاری نشست ها در این خصوص است. وی با اظهار تاسف از این که توجه مسئولان به برخی گونه های زبانی آن گونه که باید پر رنگ نبوده است، اظهار می کند: مسئولان باید سهمی برای زبان های محلی در نظر می گرفتند و این نشان می دهد آن ها در این زمینه عادلانه رفتار یا ضرورت حفظ زبان های دیگر را آن طور که باید احساس نکردند. این استاد زبان و ادبیات فارسی برگزاری شب های اقوام را حرکتی خوشایند و تا حدودی در راستای حفظ این گونه های زبانی و کم رنگ بودن زبان تاتی را نزدیکی آثار موجود در آن به زبان فارسی می داند.
وی راه اندازی پژوهشکده اقوام را برای حفظ زبان مادری ضروری می داند و معتقد است: شناخت چهره های فرهنگی تاثیرگذار و همکاری آن ها با این مرکز و تولید آثار می تواند جان دوباره ای به زبان هایی که در حال از بین رفتن هستند، ببخشد.
یک کارشناس فرهنگی یکی از بهترین راهکارها برای حفظ و تقویت زبان قومیت های استان را راه اندازی پژوهشگاه فرهنگ اقوام در استان می داند تا با انتشار آثار متعدد در زمینه های مختلف در راستای حفظ زبان مادری گام بردارد.وی که حاضر به درج نامش نیست، خاطرنشان می کند: نباید کارکرد اقوام فقط برای مراسم، جشن ها و مناسبت ها باشد بلکه باید عمیق تر و آسیب شناسانه تر به آن نگاه کرد زیرا این زبان ها دارند از بین می روند، در حالی که جزو میراث معنوی هستند.یکی دیگر از پژوهشگران فرهنگ عامه به نقش و اهمیت حفظ زبان قومیت های موجود در استان می پردازد و بر این باور است که در حوزه پژوهش در این زمینه کاری انجام نشده در حالی که به نظر می رسد باید دستگاه های فرهنگی توجه ویژه ای به این مسئله کنند.
وی مدعی می شود که رسانه ها درخصوص زبان های محلی نامهربان هستند و می افزاید: زبان وقتی مورد بی توجهی قرار می گیرد، در جامعه کاربرد خود را از دست می دهد و اگر به همین شکل پیش برویم دیگر زبان های مادری کاربردی نخواهد داشت.وی خاطرنشان می کند: با برگزاری همایش و سمینار و در نظر گرفتن جایگاهی در رسانه ها برای پرداختن به این زبان ها، می توان به حفظ زبان مادری اقوام و انتقال آن به نسل های آینده کمک کرد.