نازلی حیدرزاده
«باباموسی» درد دارد و سال هاست چشم هایش به دلیل دود ناشی از سوختن زباله ها می سوزند، شانه هایش از انبوه زباله خم شده اند و از آن بالا به رفت و آمد بی رحمانه خودروهای حمل زباله که پیکرش را طی می کنند و برای تخلیه زباله ها از یکدیگر سبقت می گیرند، نگاه می کند. «باباموسی» درد دارد، گوش هایش از وعده مسئولان پر و همچنان منتظر است مکانی که برای دفن زباله های بجنورد مشخص شده است هر چه زودتر به بهره برداری برسد تا بتواند رخت زباله ای که از سال های دور بر تن کرده است عوض کند و لباس طبیعت اش را دوباره بپوشد هر چند می داند زخمی که زباله ها روی تنش ایجاد کرده اند با هیچ لباسی قابل پوشاندن نیست.
آن روزهایی که حرف از احداث کارخانه کمپوست بود بارقه های امید در دلش ایجاد شد و اگرچه این کارخانه در تیر 91 در 15 کیلومتری شمال بجنورد به بهره برداری رسید اما بعد از 7 ماه فعالیت به دلیل برخی مشکلات زیست محیطی تعطیل شد و همچنان شاهد دفن غیراصولی زباله ها در پیکرش است؛ موضوعی که دل فعالان زیست محیطی را نیز به درد آورده است. آن ها معتقدند: فاجعه ای که در باباموسی رخ داده تا سال های زیادی دامنگیر طبیعت مرکز استان است به طوری که نمی توان گفت حتی با تعطیل شدن دفن زباله در این کوه، عوارض ناشی از آن به پایان خواهد رسید.
راه ناهموار گورستان پارک جاوید را که به سمت دفنگاه زباله ها می رود، طی می کنیم، خودرو در دست اندازهای زیادی می افتد و لخ لخ کنان خود را به بالا می کشد. از دوردست دود سیاهی در آسمان بالای سر «باباموسی» دیده می شود. هر چه به محل دفن زباله ها نزدیک تر می شویم، پراکندگی آن ها که اکثراً پلاستیک هستند بیشتر مشاهده می شود؛ موادی که بلای جان انسان شده است.
بوی طلای کثیف مشام را می آزارد و سرد بودن هوا موجب شده سر و کله حشرات موذی پیدا نشود ولی به جای آن ها زاغ ها و کلاغ ها با جثه های بزرگ در این فضا به پرواز درآمده اند و محیط مخوفی را به تصویر کشیده اند. روی کوه های زباله می نشینند، تغذیه می کنند، در آسمان می خندند و دوباره روی پسماندهایی که منتظر دفن هستند، می نشینند.
در پایین دست این مکان، چند زباله گرد در حال سوزاندن زباله ها و البته جمع آوری مواد بازیافتی هستند و چند سگ در بین زباله ها پرسه می زنند.
با دیدن این موارد و نزدیک بودن محل دفن زباله ها به شهر می توانی به مخاطرات زیست محیطی آن و ضرورت تغییر مکان دفن زباله ها پی ببری.
موضوعی که «باغچقی» عضو شورای اسلامی شهر بجنورد به آن اشاره می کند و می گوید: دفن زباله ها در کوه باباموسی علاوه بر این که آسیب زیست محیطی را ایجاد می کند موجب از دست رفتن طلای کثیف می شود در حالی که می توان از پسماند در رونق اقتصادی بهره زیادی برد.
او با بیان این که در دوره گذشته بارها درباره هزینه و سرمایه هایی که از بیت المال و حق مردم برای کارخانه کمپوست صرف شد و پروژه هایی که به نتیجه نرسید، صحبت کردم، ادامه می دهد: این پروژه به دلیل بروز تنش های اجتماعی به بهره برداری نرسید ولی سوال اینجاست چرا با مدیر، کارشناس و مسئولی که کار غیرکارشناسی جانمایی کارخانه کمپوست را انجام دادند، برخورد نشد؟
به گفته او، همین عوامل باعث شد همچنان اندر خم یک کوچه بمانیم و زباله ها در باباموسی دفن شوند و شاهد عوارض زیست محیطی در منطقه ای که به نوعی نقطه مرتفع شهر و مکان تفریحی محسوب می شود، باشیم.
او با تاکید بر این که چاره ای نیست و کانون های دفن زباله در این مکان توسعه می یابد، خاطرنشان می کند: دستگاه های زیادی در کارخانه کمپوست از بین رفت که علاوه بر هزینه هایی که برای خرید آن ها صرف شد باید هزینه مطالعه را اضافه کرد و تمام این ضررها مربوط به اشتباهات مدیریتی است که در آن زمان صورت گرفت.
از نظر او اگرچه تفکیک زباله از مبدأ تا حدودی انجام شده است اما باز هم زباله گردها جور تفکیک زباله ها را می کشند و می توانند بخشی از طلای کثیف را به چرخه اقتصادی بازگردانند.
در عین حال، رئیس سازمان مدیریت پسماند بجنورد، از کاهش 3 تنی جمع آوری زباله در سال 97 نسبت به سال 96 خبر می دهد و با بیان این که سال گذشته روزانه 134 تن و در سال 96، 137 تن زباله جمع آوری می شد، بخشی از علت آن را مربوط به معیشت مردم و بخش دیگر را مربوط به عملکرد تفکیک زباله ها از مبدأ می داند.
«عظیمی» با اشاره به وجود یک کانکس هوشمند بازیافت در پارک ناوک، یک کانکس بازیافت در شهرک گلستان و یک کانکس در پارکینگ روبه روی مسجد انقلاب می گوید: 13 خودروی جمع آوری پسماند در 3 شیفت به شکل روزانه و در ساعات مشخص فعالیت می کنند.
به گفته او، کوه باباموسی مکان مناسبی برای دفن زباله ها نیست، خودروهای حمل زباله به دلیل بیرون زدگی سنگ ها و نامناسب بودن این مسیر در زمان بارندگی نمی توانند به راحتی تردد کنند ضمن این که خاک برای پوشاندن زباله ها وجود ندارد و باید با انفجار یا چکش بیل مکانیکی این امکان را ایجاد کرد که بسیار هزینه بر است.
او با بیان این که اگر سایت مدیریت پسماند که در کیلومتر 38 جاده بجنورد- گیفان قرار دارد، راه بیفتد سایت باباموسی تعطیل می شود، از هزینه 1.5 میلیارد تومانی برای سایت یاد شده خبر می دهد و می گوید: اگر خیلی ایده آل در نظر بگیریم تکمیل این مکان 5تا 6 میلیارد تومان اعتبار نیاز دارد اما با 3 میلیارد تومان می شود امکانات آن را ایجاد کرد.
او با اشاره به پیشرفت 35درصدی این سایت اضافه می کند: با توجه به این که سلول های مورد نیاز در این مکان آماده شده است اکنون می توان زباله ها را در این مکان دفن کرد اما انتقال سایت و آسفالت هنوز باقی مانده است و امیدواریم پس از پایان فصل سرد و تامین اعتبار بتوانیم از این سایت بهره برداری کنیم.
به گفته «خاکشور» معاون خدمات شهری شهرداری بجنورد، خودروهای جمع آوری زباله از ساعت 9 تا 4، 5 صبح فعالیت می کنند و جمع آوری زباله ها در حاشیه شهر صبح ها انجام می شود ضمن این که گاری هایی طی شبانه روز برای جمع آوری زباله ها اقدام می کنند.
او با اشاره به این که زباله ها در ایستگاه میانی جمع آوری و به دلیل نامناسب بودن مسیر باباموسی توسط خودروهای دیگر بارگیری و به سایت باباموسی منتقل می شود، می افزاید: برای به بهره برداری رسیدن سایت در محور بجنورد- گیفان پیگیر هستیم تا زیرساخت های آن هر چه زودتر آماده شود.
در همین خصوص، «رجب زاده» معاون امور عمرانی استاندار خراسان شمالی از پیگیری تامین اعتبار برای احداث این سایت خبر می دهد.
حالا «باباموسی» به تامین اعتبار چشم امید بسته است و آن را مرهم کوچکی برای زخم های بزرگش می داند تا بیش از این در گزند دفن زباله ها، رفت و آمد خودروهای حمل زباله و زیر و رو کردن آن ها از سوی زباله گردها قرار نگیرد. «باباموسی» درد دارد او نه نان می دهد و نه آب، او طلای کثیفی دارد که می تواند هم آب داشته باشد و هم نان ولی باید چشم هایی باشند تا دودی را که از سر «باباموسی» بلند می شود، ببینند.