مرتضوی
مرور خاطرات و سخن گفتن از روزهایی که به تاریخ پرافتخار کشور پیوسته است، رسالتی است عظیم که همچنان بر دوش خود احساس می کنند؛ همان هایی که سال ها با خاطرات آن روزها زیسته اند و امروز گنجینه ای عظیم از خاطرات شان دارند و مانده اند تا روایتگر ناگفته ها شوند. همکلام شدن با آن هایی که از ساحل عاشقی جا ماندند، کاری است بس سترگ.
به همین بهانه همراه شدیم با آن هایی که دستی در این گونه ادبی داشته و دارند تا ورق بزنیم بخشی از آن چه را که در این خطه به رشته تحریر درآمده است. هر چند افرادی در استان دست به قلم شدند تا بخشی از تاریخ شفاهی دفاع مقدس را روایت کنند اما شاهد تولید آثاری در این راستا بودیم که جدا از نفس قابل تقدیر کار، کاستی هایی دارد و بخش اعظمی از این وقایع مورد غفلت واقع شده و هنوز ثبت و ضبط نشده است و به نظر می رسد دستگاه های مختلف باید عزم شان را نه تنها برای رفع کاستی ها جزم کنند تا زبانی گویا برای روایت تاریخ داشته باشند، بلکه باید زمینه ساز روایت ناگفته هایی از زبان جاماندگان از ساحل عاشقی باشند.
«نیستانی» در زمره افرادی است که دستی در خاطره نویسی دارد و آثاری را در این زمینه منتشر کرده است. او وضعیت خاطره نویسی و قلم زدن در زمینه تاریخ شفاهی در استان را نسبت به گذشته از این منظر که تعداد بیشتری از افراد وارد این عرصه شده اند، مناسب می داند و می گوید: مشکل موجود، کمبود بودجه در پرداختن به مسائل فرهنگی است و همین امر سبب می شود شاهد ضعف در این عرصه باشیم.
او اگر چه باور دارد که ارزش و جایگاه قلم فراتر از جنبه مادی برای نویسنده ای است که در این عرصه قلم می زند، اظهار می کند: تنها عشق به نویسندگی است که سبب شده فعالان این عرصه بدون توجه به کاستی های موجود، همچنان دست به قلم باشند.
وی اگر چه به لحاظ آموزشی وضعیت را چه در استان و چه در پایتخت تا حدودی مناسب می داند، اما معتقد است: هنوز برخی دستگاه های متولی در این عرصه، نتوانسته اند به خوبی عمل کنند.او می گوید: به نظر می رسد بیشتر از این می توان در این عرصه کار کرد و مسئولان باید بیش از پیش به فکر انتقال فرهنگ به آیندگان باشند تا شاهد آثار کم کیفیت در این حوزه نباشیم.
از نگاه این نویسنده، بسیاری از مسائل مربوط به حوزه دفاع مقدس را نسل جوان امروز درک نکرده است و باید بیشتر در این وادی قلم زد و برای این مسئله نیازمند حمایت دستگاه ها و تخصیص اعتبار هستیم تا این گونه رسالت مان ناتمام باقی نماند.
«تیمور غلامی» هم که تجربه هایش را در زمینه خاطره نویسی در قالب چند مجموعه منتشر کرده است، از این که تاریخ شفاهی در خراسان شمالی سخت پا می گیرد، سخن می گوید و معتقد است: بخش اعظم اهمیت تاریخ شفاهی بر این استوار است که واقعه ای که قرار است نوشته شود تا چه اندازه مبنای روایتی دارد.
وی ضمن تاکید بر این که چه گفتن و چگونه گفتن، در تاریخ شفاهی و روایتگری بخش اعظم یک کار فاخر و اثرگذار را تشکیل می دهد و بقیه آن نیز به تبحر نویسنده برمی گردد، خاطرنشان می کند: یکی از معضلات موجود در این عرصه برخوردار نشدن روایتگران از آموزش است.
وی به برخوردار نبودن تاریخ شفاهی از قوام لازم اشاره می کند و می گوید: باید روایتگری به روایتگران آموزش داده شود و از جذابیت برخوردار باشد.
نویسنده مجموعه «پرستو به روایت بی سیم» گریزی هم به آثار موجود در این عرصه که مورد مطالعه قرار داده است، می زند و می گوید: متاسفانه نویسندگان فقط از زاویه ذهن روایتگر می نویسند و همین امر سبب شده آثار حالت گزارش گونه پیدا کند و نویسندگان هیچ سهمی در این گونه ادبی نداشته باشند.
این نویسنده اضافه می کند: نویسندگان می توانند با یک جمله یا فضاسازی در قالب شروع و پایان خوب ماجرا و پیدا کردن بزنگاه ها به اثر قوام ببخشند.
یکی دیگر از فعالان این عرصه، تاریخ شفاهی را مقوله تازه ای در استان می داند و معتقد است: همین مسئله سبب شده نویسنده شاخصی برای هدایت افراد در این زمینه در استان وجود نداشته باشد و آثاری هم که در این سال ها منتشر شده، چندان دیده نشده است.
این نویسنده جوان ادامه می دهد: این مسائل بیانگر این است که علاقه مندان در این حوزه با فعالیت هایی که انجام می دهند در حال کسب تجربه هستند و این مسیر را افتان و خیزان طی می کنند.
پیش از این رئیس سازمان اسناد و مدارک دفاع مقدس کشور در نشست شورای هماهنگی حفظ آثار و نشر ارزش های دفاع مقدس خراسان شمالی گفته بود: وظیفه ما به عنوان دِینی که به شهدا داریم جمع آوری اسناد موجود در این حوزه برای حفظ، ثبت و ضبط آن هاست.
سردار «غلامرضا علاماتی» با اشاره به این که اگر این مقوله محقق نشود، نسل بعد از ما به این مسئله حساسیت کمتری خواهد داشت، افزوده بود: کمتر از یک درصد خاطرات شفاهی دفاع مقدس در استان ثبت و ضبط شده و این فاجعه است.