«باورم نمی شد که به این زودی از آن شرایط (دیوارهای گِلی و مخروبه) نجات پیدا کنم و بچه هایم امروز زیر سقف های مقاوم و بتنی آسوده بخوابند»؛ این حرف های خانواده ای بود که کلید واحد مقاوم سازی شده خود را تحویل گرفته و ساکن آن شده است. از شما چه پنهان، سوژه گزارش از مناطق سیل زده وقتی شکل گرفت که یکی از مدیران، گزارشی از مناطق سیل زده ارائه داد و اشاره به برخی موارد داشت!
با عکاس روزنامه، مسافر مناطق سیل زده شدم تا گزارشی از اقدامات انجام گرفته را پس از حدود 10 ماه تهیه کنم. قلمم تراوش می کرد بیشتر بنویسد مطالبی را که معمولاً ما سفید می بینیم و مسئولان آن را سیاه، از آن ها ما تعبیر به خبر می کنیم و آن ها سیاه نمایی.
اما این نوبت اقدامات انجام شده و شرایط ایجاد شده در روستاهای سیل زده دیدنی و شنیدنی است. خانه های احداث شده یا در حال احداث، مانند نگین زیبای یک انگشتر در بافت روستا رخ نمایی می کند؛ آن هم نه یکی و دو تا، بلکه به تعداد خسارت دیدگان. شاید برای شما که این مناطق را ندیده اید از این سخن برداشت اغراق داشته باشید ولی برای آن ها که به هر دلیل مسافر یا ساکن آن مناطق شده اند خیلی روشن و بدیهی است. در برخی از نقاط روستا احساس نمی کنی در یک روستای مرزی هستی زیرا ساختمان های در حال احداث آن هم مهندسی، با بافت قبلی روستا همخوانی ندارد، ولی چند متر آن طرف تر دیوارهای گِلی و سنگی تو را دومرتبه به روستاهای دیروز برمی گرداند. اما همت مردم و وام های تعلق گرفته به خسارت دیدگان، منطقه را به کارگاه تبدیل کرده بود و برخی خانوادگی همت می کردند تا سریع تر صاحب واحد مسکونی شوند؛ البته وجود مهندسان بنیاد مسکن که موقتاً در منطقه ساکن شدند نیز قابل توجه بود، به خصوص وقتی آسیب دیدگان می گفتند این ها شب و روز نمی شناسند و هر موقع ولو شب، به سراغ آن ها برویم پاسخ گو هستند. ترغیب شدم که بنویسم خسته نباشید اهالی سخت کوش «کلاته چنار، کال ایمانی، حسن آباد، حاج غلامرضا، خرتوت، چهل گذر، کهنه جلگه، یارچلی، شبلی و پُست دره» و...؛ خسته نباشید سخت کوشان بنیاد مسکن. اما اهالی از برخی بانک ها گلایه دارند و دغدغه کمبود مصالح نیز از مواردی بود که انتظار داشتند معطل آن نمانند اگرچه تا امروز خوب عمل شده است.
محمد آگاهی
با بارش شدید باران و وقوع سیل در روزهای نخست امسال، اهالی روستاهای محروم و کم برخوردار دهستان شیرین سو نمی دانستند باید از بارش الهی خوشحالی کنند یا زانوی غم بغل بگیرند. خانه های قدیمی و کاهگلی اهالی 54 روستای این دهستان دیگر تاب بارش بیشتر باران را نداشت. برخی خانه ها فرو ریختند و در مجموع هزار و 100 منزل مسکونی در این دهستان یا فروریخت یا دیگر قابل سکونت نبود. اهالی یکی از محروم ترین دهستان های استان می دانستند که درآمد کافی برای ساخت منزل جدید ندارند اما وقتی پای مدیران بنیاد مسکن، فرمانده سپاه حضرت جوادالائمه(ع) و مسئولان مختلف استانی و کشوری به روستای آنان باز شد امیدوار شدند خانه های خشتی و گلی آنان برچیده شود.
پس از گذشت حدود 10 ماه برای بررسی چگونگی روند بازسازی منازل روستاییان این منطقه راهی دیار مانه و این دهستان می شویم؛ دهستانی که به دلیل نوع اقلیم اش چندان مناسب کشت و کار نیست و نبود راه مناسب باعث شده است تردد اهالی روستاهای دور این دهستان به مرکز شهرستان و استان با سختی و مشقت همراه باشد. راه هایی که در پی بارش های ابتدای امسال بیش از گذشته از بین رفت و صد حیف که خسارت های وارد شده به این جاده ها در سامانه «سجاد» ثبت نشد تا امروز دست مسئولان استان برای جبران این خسارت ها کوتاه بماند.
خوابش را هم نمی دیدم!
روستای کلاته چنار؛ روستایی که کلنگ بازسازی 6 هزار و 500 واحد مسکونی خسارت دیده از سیل و بارش های سیل آسا در فروردین امسال در آن آغاز شد، نخستین روستایی است که به آن سفر می کنیم. با توجه به انعقاد قرارداد بانکی تعداد زیادی از اهالی خسارت دیده در مهر امسال این روستا هم اکنون به یک کارگاه ساختمان سازی تبدیل شده است و در هر کوچه ای که وارد می شویم اهالی را مشغول ساخت و ساز می بینیم. البته در هر کوچه این روستا منازل مقاوم سازی شده که حالا ساکنان با خیال آسوده در آن سکنی گزیده اند، به چشم می خورد.«احیا قلیچی نیا» یکی از این ساکنان است که همراه با همسرش با روی گشاده در خانه جدیدش را به روی ما می گشاید. او می گوید که سال گذشته در همین زمان در خواب هم نمی دید صاحب خانه ای نو و مقاوم و از شر خانه کاهگلی اش خلاص شود. او ادامه می دهد: از مرداد، پیمانکار تحت نظارت بنیاد مسکن کار ساخت منزل جدیدش را شروع کرده و با دریافت 21 میلیون تومان کمک بلاعوض و 75 میلیون تومان تسهیلات کم بهره بلند مدت حالا امروز صاحب این خانه شده است. در روستای کلاته چنار همراه با نوسازی حدود نیمی از منازل روستاییان اجرای طرح هادی برای زیباسازی روستا با همکاری و تعامل مردم آغاز شده است.
کمبود مصالح
وقتی از مردم درخصوص مشکلات شان برای سرعت بخشیدن به ساخت و سازها سوال می کنم، کمبود مصالح را یکی از مشکلات اصلی خود بیان می کنند؛ مشکلی که هم اکنون مشکل مشترک تمام مناطق محروم خسارت دیده از بارش های سیل آساست زیرا اغلب اهالی این روستاها در مهر موفق به دریافت نخستین قسط بانکی خود شده اند و تولید کنندگان مصالح در استان توان پاسخگویی به این حجم از ساخت و سازها را ندارند. به گفته یکی از اهالی با این شرایط گاهی باید یک ماه در نوبت دریافت مصالح بمانند. ساکنان کلاته چنار که این روزها به قول خود بعد از پایان فصل کشاورزی فعالیت ساخت و ساز منازلشان را رونق داده اند از اداره برق بابت جا به جا نشدن تیرهای برقی که وسط کوچه ها سبز شده اند، گلایه دارند.
زدوده شدن محرومیت
کال ایمانی، حسن آباد و حاج غلامرضا، روستاهای بعدی هستند که وارد آن ها می شویم؛ روستاهایی که منازل آنان یک درمیان نونوار شده اند یا در حال ساخت هستند. محرومیت را می شود در چهره تک تک اهالی این روستاها لمس کرد اما چرا این روستاها مانند گذشته محروم نیست؟ بعد از بارش های ابتدای امسال که راهی این روستاها شدم چهره غم زده اهالی را دیدم اما امروز هر چند هنوز اهالی این روستاها با حضور فعالانه دلالان و نبود برنامه ریزی مناسب از سوی متولیان دام و کشاورزی از درآمد پایین رنج می برند اما خوشحال هستند که بالاخره سرپناه مناسبی خواهند داشت.
محرومیت از دریافت تسهیلات ویژه
البته در این میان افراد معدودی هستند که از دریافت تسهیلات ویژه در نظر گرفته شده محروم مانده اند. به هر روستایی که می رویم 5 تا 6 خانوار به دلیل قرار نداشتن محل ساخت منزل جدیدشان در محدوده روستا نتوانسته اند مجوز ساخت بگیرند زیرا جهاد کشاورزی از آنان بابت این که اجازه بدهد محدوده زمین شان به محدوده روستا افزوده شود 5 میلیون تومان پول خواسته است اما چون توان پرداخت آن را نداشته اند از بازسازی منزل شان باز مانده اند. این مشکل در حالی است که به گفته یک فرد مطلع در دیگر استان های سیل زده، جهاد کشاورزی از دریافت این مبلغ از افراد خسارت دیده چشم پوشی کرده است تا بتوانند از کمک های بازسازی منازل خسارت دیده برخوردار شوند.
مقر اسکان بازسازی
با رسیدن به روستای خرتوت مرکز دهستان شیرین سو، مقر اسکان بازسازی مناطق سیل زده را می بینیم؛ مکانی که مهندسان و ناظران بنیاد مسکن استان 5 روز در هفته به طور شبانه روزی برای نظارت و در دسترس بودن در آن حضور دارند. مهندسان بنیاد مسکن در 2 گروه روزها به طور مداوم در روستاها در حال تردد هستند و شب ها در این مکان اجاره ای ساکن می شوند تا استراحت کنند اما به گفته اهالی در ساعات استراحت نیز با روی گشاده پاسخگوی سوالات مردم هستند.
رنج سوء مدیریت
جلوتر که می رویم به روستاهایی می رسیم که به دلیل وضعیت نامناسب جاده از محرومیت بیشتری رنج می برند.
روستاهایی که با هر بارش باران به دلیل نبود پل روی جاده راه ارتباطی آنان با مرکز شهرستان یا استان مسدود می شود در حالی که بیش از 100 کیلومتر تا مرکز استان فاصله دارند؛ روستاهایی که در پی بارش های ابتدای امسال جاده های آن ها تخریب شد و میلیاردها تومان خسارت دیدند اما به گفته مدیر کل مدیریت بحران استانداری، به دلیل ضعف عملکرد راه و شهرسازی استان، از دریافت خسارت برای بازسازی جاده های شان محروم مانده اند. هر چند ساکنان این روستاها هم اکنون مشغول ساخت و ساز منازل جدیدشان هستند اما جبران نشدن خسارت های وارد شده به راه های آنان به مشکل و سد راه بزرگی تبدیل شده است زیرا کامیون ها و دیگر خودروهای حمل مصالح قادر نیستند مصالح را برای آنان ببرند و به ناچار باید با تحمل هزینه و وقت بسیار مسافتی از راه را با تراکتور یا نیسان مصالح را از کامیون ها تحویل بگیرند.
گلایه های اهالی
15 روستا از 54 روستای دهستان شیرین سو با این مشکل مواجه هستند و اهالی از این بابت گلایه دارند.
به خصوص روستاهای مرزی همچون چهل گذر، کهنه جلگه، یارچلی، شبلی و پُست دره که خودروهای سواری به سختی قادر به تردد هستند اما با این وجود برایم قابل توجه بود که در این شرایط سخت عبور و مرور باز هم برخی اهالی خانه های جدید خود را بنا کرده بودند.
در گفت و گو با اهالی برخی روستاها، آنان هر چند حمل و نقل مصالح را مشکل اصلی خود اعلام می کردند اما از عملکرد برخی بانک ها گلایه داشتند؛ بانک هایی که در آخر و اول ماه به بهانه های مختلف پرداخت تسهیلات را به تعویق می اندازند که باعث می شود هم عملیات ساخت و ساز متوقف و هم رنج اهالی برای تردد به مرکز استان مضاعف شود.
رفته رفته هوا رو به تاریکی می رود و قصد برگشت می کنیم اما در مسیر، ساکنانی را می بینیم که همچنان مشغول کار هستند تا در پایان امسال دغدغه زندگی زیر سقف های لرزان را نداشته باشند و از بارش باران تنها نعمت آن نصیب شان شود.
آمار جدید از بازسازی منازل خسارت دیده
به گفته رئیس بنیاد مسکن مانه و سملقان در این منطقه حدود هزار و 100 واحد مسکونی دچار خسارت شد که هم اکنون مالکان هزار و ۱۰۰ خانوار موفق به انعقاد قرارداد با بانک برای دریافت تسهیلات شده اند.
«حصاری» تعداد منازلی که فونداسیون مرحله نخست ساخت را گذرانده اند، ۹۷۳ فقره اعلام می کند و ادامه می دهد: هم اکنون ۱۴۰ مالک موفق شده اند خانه جدید خود را بسازند، ۵۰۰ واحد در مرحله اجرای سقف هستند و ۷۳۶ واحد ستون های منزل جدید خود را علم کرده اند.
گزارش خبرنگار ما حاکی است، علاوه بر پرداخت 75 میلیون تومان تسهیلات بلاعوض و کم بهره به خسارت دیدگان بابت اجازه منزل و ساخت منزل جدید، بنیاد مسکن سیمان رایگان را به خسارت دیدگان تحویل می دهد.
تاکنون از مجموع 6 هزار و ۴۵۰ واحد مسکونی خسارت دیده از بارش های سیل آسای امسال ۵ هزار و ۶۱۷ واحد در مرحله پیکنی، 4 هزار و ۴۰۲ واحد در مرحله اجرای فونداسیون، 3 هزار و ۵۶۲ واحد در مرحله اسکلت و هزار و ۹۱۴ واحد در مرحله اجرای سقف هستند و ۳۶۴ واحد تکمیل شده اند.