علوی
پیاده در سوز و سرمای یکی از همین شب ها در حال قدم زدن در خیابان هستند. خانمی که مسن تر است، می گوید: «هیچ فردی با نیت غذا خوردن به خانه دیگری نمی رود، قصد و غرض فقط دیدن است و دیدار تازه کردن اما شما جوان ترها سخت می گیرید.» خانمی که او را همراهی می کند پاسخ می دهد: «مادر نمی شود که از مهمان پذیرایی نکرد، حداقل باید میوه درست و حسابی برایش بیاوریم یا نه؟»
شهروندی که بسیار اهل دید و بازدید است، از کم شدن دورهمی های امروزی گلایه می کند و می گوید: با ورود شبکه های اجتماعی متاسفانه در هر مهمانی می بینیم زن و مرد، کوچک و بزرگ همه سرشان در گوشی های تلفن شان است و کمتر با همدیگر صحبت می کنند، اکنون تعداد مهمانی ها و دورهمی ها کاهش یافته است و هر روز بیشتر از قبل از هم دور می شویم. «مهدوی» ادامه می دهد: اکنون رفت و آمدهای افراد بسیار محدود یا با تعیین وقت قبلی شده است در حالی که تا همین چند سال گذشته در شهرستان هایی مانند بجنورد مثل زمان قدیم مردم سر زده به خانه هم می رفتند و میزبان هر چه در خانه داشت، با همان از مهمان پذیرایی می کرد و هیچ کدام دچار معذوریت نمی شدند اما حالا وقتی افراد با گرفتن وقت قبلی به خانه همدیگر می روند، این تصور برای میزبان پیش می آید که باید حتما سنگ تمام بگذارد و بسیار خودش را به زحمت می اندازد و این گونه، رفت و آمدها کم شده است. شهروندی دیگر بیان می کند: رفت و آمدها به دلیل پر مشغله بودن و گرفتاری بسیاری از خانواده ها کم شده است و از سوی دیگر امروزه دور از ادب می دانند که به خانه فردی بدون قرار قبلی بروند زیرا بسیاری این تصور را دارند که میزبان به دردسر می افتد و برنامه های آن روز و نظم زندگی اش به هم می ریزد. مرد میانسالی از کم شدن رفت و آمدهای خانوادگی و انجام صله رحم به بهانه کار و گرفتاری انتقاد می کند و می گوید: امروزه بسیاری از افراد بهانه می آورند که به دلیل کار و گرفتاری فرصت خبر گرفتن و رفتن به خانه فامیل را ندارند و برخی از آن ها عقیده دارند که در این اوضاع و احوال نمی توانند کار و کاسبی خود را زود تعطیل کنند تا به اقوام شان سر بزنند در حالی که انسان با همین رفت و آمدها، درددل و صحبت کردن با اقوام و نزدیکان خود می تواند روحش را تازه کند.
مادر پیر و کهنسالی هم بیان می کند: فقط آخر هفته انتظار دارم فرزندانم به رسم قدیم همه دور هم در خانه ام جمع شوند. «توسلی» بیان می کند: با این که فرزندانم سعی می کنند این سنت را زنده نگه دارند اما همیشه تعدادی از نوه هایم یا گاهی برخی فرزندانم فرصت نمی کنند به خانه ام بیایند. وی ادامه می دهد: امروزه نمی دانم مردم چه کار می کنند که هر قدر می دوند باز وقت کم می آورند و حتی فرصت نمی کنند به خانه نزدیکان خود بروند.
وی اظهارمی کند: همیشه خانه ام پر از مهمان بود ولی اکنون که مهمان دیر به دیر می آید دلم تنگ می شود و نمی توانم طاقت بیاورم. شهروندی دیگر هم با بیان این که اکنون به نظر می رسد بسیاری از افراد فامیل برای نسل های جدید غریبه شده اند، اعلام می کند: ارتباطات خانوادگی و فامیلی و سنت صله رحم امری مهم است و باید آن را انجام دهیم اما درگیری روزمره خانواده ها و پر مشغله بودن شان باعث شده حوصله رفت و آمد را نداشته باشند و از طرف دیگر از خرج و مخارج رفت و آمدها نگران هستند. یک دکترای جامعه شناس فرهنگی صله رحم را باعث ایجاد مهر و محبت در بین افراد می داند و می گوید: صله رحم در بین افراد جامعه باعث افزایش تعامل و ارتباط های اجتماعی می شود و افراد از طریق افزایش تعامل های کلامی در جریان معضلات قرار می گیرند، به یاری هم می شتابند، به یکدیگر به لحاظ مادی، معنوی و عاطفی کمک می کنند و در غم و شادی هم شریک می شوند که این عوامل می تواند بار عاطفی مثبتی برای افراد و پس از آن برای جامعه داشته باشد.
«عاقل» ادامه می دهد: در احادیث نیز بر انجام صله رحم بسیار سفارش شده است که هم باعث افزایش طول عمر و هم رزق و روزی می شود.
عوامل کاهش صله رحم
وی با بیان این که امروزه ارتباط های خانوادگی به دلیل مشکلات اقتصادی کم رنگ شده است، اظهارمی کند: متاسفانه امروزه رفت و آمد و صله رحم چه در خانواده هایی که از توان مالی برخوردارند و چه آن هایی که به لحاظ اقتصادی ضعیف تر هستند، بسیار کم رنگ شده و در مواردی از بین رفته است. وی تجمل گرایی را یکی از موانع صله رحم ذکر می کند و می افزاید: اکنون برخی افراد به دلیل تجملات ترجیح می دهند به خانه هم رفت و آمد نداشته باشند زیرا یک بار به خانه هم می روند و با دیدن وسایل و امکانات زندگی یکدیگر می خواهند چشم و هم چشمی کنند و این رویه زیاد نمی تواند پایدار بماند و در نهایت تصمیم می گیرند روابط خود را قطع کنند. به گفته وی، بیشتر چنین رفت و آمدهایی به دلیل نشان دادن لایه های رویی زندگی است و به جای آن که افراد از رفت و آمد و مصاحبت با هم لذت ببرند و برای آن ها تاثیر مثبت در پی داشته باشد باعث انرژی های منفی می شود. وی فخرفروشی را عامل دیگری برای کاهش رفت و آمدهای کنونی اعلام می کند و می گوید: فخر فروشی باعث بروز اثرات منفی در روابط انسان ها می شود که پیامد آن قطع ارتباط است. این جامعه شناس بیان می کند: در زمان گذشته مردم به آسانی با هم رفت و آمد می کردند به ویژه در شب های طولانی پاییز و زمستان تا نیمه شب دور هم می نشستند، از تجربه های شان می گفتند، دانسته های علمی و فرهنگی خود را منتقل می کردند و اشعار و دیوان شاعران بزرگی مانند فردوسی و حافظ را می خواندند تا سنت های قدیمی شان نسل به نسل و سینه به سینه حفظ شود اما اکنون تجمل گرایی ها از یک سو و مشکلات اقتصادی از سوی دیگر مانع رفت و آمدها شده است.
وی می افزاید: امروزه مردم از همدیگر دور شده اند، تجربه گیس سپیدان را از دست می دهند، از حال هم بی خبرند و در نهایت فقط در مجالس شادی یا غم هم شرکت می کنند و سال تا سال یکدیگر را نمی بینند.