سرزمین ابریشم؛ محروم از بازارچه صنایع دستی
نجاهی
در جرگلان دخترها کنار دار قالی با نقش ها قد می کشند و قبل از این که راهی مدرسه شوند بافندگی را از مادران شان یاد می گیرند و این چرخه ادامه دارد.
خانه هایی که خشت خشت آن ها با دست های پینه بسته پدران بنا و با هنر دستان مادران تزیین می شود خبر از دنیای رنگ ها و نقش ها می دهد.
از این رو توجه به صنایع دستی در راز و جرگلان، تعریف از ظرافت نقوش و گره های هنرآفرین نیست زیرا پشت این صنایع نفیس که گویا از تاریخ جا مانده است، دردها و ناگفته های خالقان این آثار پنهان شده است و فقط با تعریف از هنرشان نمی توان افراد را به تداوم این حرفه که در توسعه مشاغل روستایی هم بی تاثیر نبوده تشویق کرد.
باید گفت این صنایع نفیس که می توان در هر تار و پود آن ها تاریخ را روایت کرد، جایی برای عرضه ندارند؛ آثاری که میراث سرزمین اسب ترکمن و ابریشم هستند.
«صدف ربانی»20 سالی می شود که دستی در صنایع دستی دارد، او می گوید: در سال های گذشته کمتر خانه ای را در بین ترکمن ها می شد پیدا کرد که در آن پشتی یا قالی بافته نشود اما حالا این طور نیست و حتی دختربچه ها کمتر به قالی بافی و یادگیری آن تمایل نشان می دهند که علت آن کم توجهی به نیازهای بافندگان و ایجاد بازارچه از مهم ترین خواسته های آن هاست.
او از بی مهری به بافندگانی که عمر خود را برای تولید صنایع دستی صرف کرده اند اما هنوز از بیمه بهره مند نشده اند، سخن می گوید و اضافه می کند: آن ها حالا توان بافتن ندارند زیرا بافت فرش و پشتی کار طاقت فرسا و بسیار زمانبری است.
او به مسئله فروش دسترنج بانوان توانمند این منطقه هم اشاره می کند و می گوید: اکثر بافندگان به صورت توافقی و با دریافت مواد اولیه(خام) از خریدار، فرش و پشتی می بافند و پس از هفته ها و چه بسا ماه ها بافندگی کارمزد ناچیزی دریافت می کنند.
«راضیه محمدی» یکی دیگر از فعالان این عرصه، صنایع دستی در راز و جرگلان را محدود به فرش و پشتی نمی داند و از این که بسیاری از بانوان ترکمن در زمینه پوشش محلی نیز فعال هستند اما در بحث فروش با مشکل مواجه اند، برای مان می گوید و ادامه می دهد: با آن که این خطه را با فرهنگ غنی، هنرمندان مشهور و صنایع دستی فاخر می شناسند اما هنوز بازارچه ای برای به نمایش گذاشتن آثارشان در راز و جرگلان احداث نشده است.
یکی از ساکنان جرگلان می گوید: با حمایت از بافندگان در کنار رونق اقتصادی به تحکیم مشاغل روستایی با بهره گیری از ظرفیت های بومی کمک می کنیم.
به گفته «مرادی»، با کوتاه شدن دست سودجویان از این حوزه، سامان دهی خرید و فروش و توجه به بیمه قالی بافان می توان بافندگان را ترغیب کرد و با ایجاد یک مکان مناسب در کنار معرفی ظرفیت صنایع دستی قدمی برای تسهیل خرید و فروش برداشت.
سرپرست نمایندگی اداره میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری راز و جرگلان از این که مجوز بی نامی برای ایجاد بازارچه صنایع دستی در این منطقه صادر شده است، خبر می دهد و تصریح می کند: در صورت استقبال و ورود بخش خصوصی، این بازارچه در نزدیکی پیست اسبدوانی یکه صعود راه اندازی می شود.