بافت فرسوده خطرساز،اعتبارات درحال برگشت!!
اسدی
هسته مرکزی شهر بجنورد هنوز پیر و بیمار است، همچون گذشته نمای خانه های فرسوده چشم انداز بسیاری از کوچه های این منطقه است، اگر چه دولت ها از گذشته تاکنون برنامه هایی برای نوسازی بافت های فرسوده داشته اند اما تصمیم آن ها در یک دهه گذشته نیز نتوانسته لباس نویی بر تن این محله کند. در کنار برخی خانه ها که تخریب شده و دوباره قد کشیده اند این روزها، ویرانه هایی وجود دارند که همچنان بلاتکلیف به عابران نگاه می کنند، ناخواسته میزبان افرادی شده اند که خماری های صبح شان را آن جا می گذرانند و از چشمان مسئولان پنهان مانده اند و دیده نمی شوند. سرنوشت خانه های قدیمی این شهر با این وضعیت مبهم باقی مانده است. در کوچه پس کوچه های خیابان شهید بهشتی شمالی که راه بروی، خانه های عصا به دستی را می بینی که از هر گوشه سرک می کشند، در کوچه های شیب دار این منطقه ده ها گلایه و سوال وجود دارد، اما گویا کسی به فکر چاره نیست چرا که اگر بود به گفته یک مسئول میلیاردها تومان اعتبار اختصاص یافته به استان برای جوان سازی این مناطق در آستانه برگشت قرار نمی گرفت و 5 دستگاه کم کار نیز معرفی نمی شدند و صد البته برای حل مشکلات مردم این منطقه که می گویند «هزینه های ساخت چند برابر شده است و دیگر توان ساخت نداریم» کمکی وجود داشت تا آجر روی آجر بچینند و چهره خانه و منطقه شان را نو کنند.البته خبرهای ناخوش برای این مناطق تنها به احتمال برگشت اعتبارات ختم نمی شود، خبر پرداخت اقساط تسهیلات مسکن به شیوه ای دیگر نیز مزید بر علت شده است تا صاحبان و مالکان خانه های قدیمی نگران تر و گلایه مند تر از گذشته باشند؛ خبری که به گوش برخی اهالی نیز رسیده است. «مردانی» از آن مالکان مطلع است و بی درنگ در پاسخ به این سوالم که چرا با وجود آزاد شدن ساخت و ساز در مناطق فرسوده اقدام به بازسازی نمی کنید سراغ تسهیلات بانکی می رود؛ او می گوید: این تسهیلات به هیچ عنوان برای ساخت و ساز کافی نیست، قیمت ها در سر بالایی است و هر روز قیمت مصالح ساختمانی افزایش پیدا می کند و این در حالی است که تقریباً میزان این تسهیلات ثابت مانده و پاسخگوی ساخت و ساز نیست.
به گفته او، از یک سوی دیگر پرداخت اقساط مشکل دیگر برخی ساکنان این محله است زیرا بخش عمده ای از ساکنان این محله از خانواده های ضعیف هستند و مجبورند در همین خانه های ویران شده ساکن باشند و دم نزنند، زیرا توان استفاده از تسهیلات را ندارند.این مالک که از شیوه جدید پرداخت اقساط مطلع است، سر رسیدی شدن پرداخت اقساط را دلیلی دیگر بر بی رغبتی مردم برای استفاده از این تسهیلات می داند، تسهیلاتی که قرار بود زیر پوست مناطق بازآفرینی شهری تزریق و چهره این مناطق نیز جوان شود.«دهقان پور» اما سخن دیگری دارد، او مالک یکی از خانه های فرسوده هسته مرکزی شهر است؛ 250 مترمربع بنای فرسوده با لباسی پاره و مندرس که هنوز الگویی نیز برای نوسازی ندارد، این مالک می گوید: « 15 سال پیش آن زمان که پولی داشتم می خواستم خانه را بکوبم و بسازم اما آن موقع اعلام کردند، ساخت و ساز در این منطقه ممنوع است، اما دولت نیز اقدامی برای بازسازی نکرد. آن قدر این روند ادامه داشت تا سرمایه ام از بین رفت و زمانی مجوز ساخت و ساز برای این مناطق اعطا شد که دیگر توان ساخت وجود نداشت».
به گفته او، هم اکنون ساخت بنایی جدید در این متراژ زمین 700 تا 800 میلیون تومان پول نیاز دارد در حالی که دیگر سرمایه ای نمانده است، تسهیلات مسکن برای این مناطق نیز ذره ای از هزینه ها را پوشش نمی دهد. این گونه است که با وجود این که علاقه مند به بازسازی است دستانش در پوست گردو مانده و نه راه پس دارد و نه راه پیش. البته هستند مالکانی که فکر دیگری دارند و حاصل تفکر آن ها، خانه هایی مخروبه در وسط شهر است. یکی از این مالکان که تمایلی به ذکر نام خود در این گزارش ندارد اعلام می کند که قیمت زمین در این منطقه هر روز در حال افزایش است، خانه قدیمی من هر روز گران بهاتر می شود، برای همین تا زمانی که به سود مورد نظر نرسم و خریدار مناسبی پیدا نشود، این خانه به همین شکل باقی می ماند.اما «فخرانی» سرپرست اداره هماهنگی ستاد بازآفرینی شهری اداره کل راه و شهرسازی خراسان شمالی حرف های دیگری دارد. این مسئول از شیوه نامه ابلاغی پرداخت تسهیلات در محلات و محدوده های ناکارآمد شهری سخن می گوید، تسهیلاتی که به بافت های فرسوده و سکونتگاه های غیررسمی پرداخت می شود. به گفته او، در سال های گذشته این تسهیلات به مبلغ 40 میلیون تومان برای ساخت مسکن با نرخ سود 18 درصد پرداخت می شد و دارای قسط بندی در دوره پرداخت 12 ساله بود که در سال 97، 222 واحد به بانک ها معرفی شدند.بنا بر سخنان «فخرانی» امسال با توجه به بحث های بازآفرینی شهری پایدار شیوه نامه ابلاغی جدیدی به استان اعلام شده است که در این شیوه نامه برای ساخت هر واحد مسکونی در شهر بجنورد 40 میلیون تومان از منابع بازآفرینی پرداخت می شود و در عین حال متقاضی می تواند تا 20 میلیون تومان از منابع داخلی بانک مسکن نیز استفاده کند اما نرخ سود 40 میلیون تومان 9 درصد و نرخ سود 20 میلیون تومان 18 درصد محاسبه می شود.سرپرست اداره بازآفرینی شهری موضوع دیگری را نیز مطرح می کند و آن شیوه بازپرداخت تسهیلات دریافتی است؛ «50 درصد تسهیلات 40 میلیون تومانی سررسیدی است و به محض ساخت بنا مالک باید به شکل یک جا با بانک تسویه کند. با این که نرخ سود این تسهیلات 9 درصد شده است اما سررسیدی شدن بخشی از پرداخت تسهیلات استقبال را برای استفاده از آن کم کرده است».این امر یکی از دلایل عدم استقبال ساکنان بافت فرسوده از این تسهیلات است اما این تنها دلیل نیست. به استناد سخنان این مسئول مطلع، رشد سرسام آوری در حوزه مسکن اتفاق افتاده است بنابراین این 40 میلیون تومان دردی را دوا نمی کند و متاسفانه استقبالی از تسهیلات وجود ندارد و این تسهیلات مسکّنی برای مسکن یا مشوقی برای تولید مسکن در مناطق بازآفرینی شهری نیست.بنا بر اعلام فخرانی امسال هزار و 870 فقره تسهیلات برای مناطق هدف بازآفرینی به استان ابلاغ شده که در فصل اول سال 370 فقره از این سهم به استان تخصیص داده شده است و همین میزان به بانک معرفی شده اند اما تاکنون انعقاد قراردادی انجام نشده است.به گفته این مسئول، شیوه نامه جدید ابلاغی کمتر از یک ماه است که به استان اعلام شده است و این امر رویکرد جدید دولت است و این رویکرد تبعاتی برای استان داشته است، اولین بازخورد منفی آن صفر شدن پرداخت تسهیلات مسکن در مناطق بافت فرسوده شهرها به دلیل عدم استقبال مالکان است، به نحوی که از 370 فقره تسهیلاتی که به استان اختصاص داده شده حتی یک مورد متقاضی هم از این مناطق نداشته است. در واقع متقاضیان این تسهیلات متقاضیان واقعی نیستند و سرمایه دارانی هستند که از فرصت پیش آمده استفاده می کنند. به نحوی که این افراد از تسهیلات یارانه ای برای ساخت مسکن در این مناطق استفاده می کنند و واحدها را به نرخ آزاد به خریداران می فروشند.«فخرانی» در بخش دیگری از سخنان خود تاکید می کند که قشرهای هدف در استان از تسهیلات بهره نمی برند ولی در سکونتگاه های غیررسمی و بافت فرسوده ساکن هستند و سطح درآمدشان قدرت بازپرداخت این تسهیلات را از آن ها گرفته است.به استناد آمار اعلام شده از سوی این مسئول 70 هزار نفر در بجنورد در سکونتگاه های غیر رسمی ساکن هستند.