تسهیلات مسکن کارگشا یا دلخوش کن؟
اسدی
صاحب خانه شدن برای برخی به رویایی دست نیافتنی تبدیل شده است، جدا از این موضوع که تسهیلات پرداختی دیگر کفاف خرید خانه را نمی دهد، بازپرداخت تسهیلات برای مردم سخت شده است. هر چند سیاست های مختلفی درخصوص مسکن انجام شده تا شرایط مردم بهتر شود اما برخی تصمیمات در این بخش بازخوردهای مثبتی در بین مردم نداشته است.
نخستین موضوعی که مردم به آن اشاره می کنند میزان تسهیلات پرداختی است؛ تسهیلاتی که متناسب با تورم نیست و نتوانسته کمک موثری به خرید خانه کند. «صمدی» یک شهروند بجنوردی مدعی است: از تسهیلات صندوق مسکن یکم بانک مسکن برای خرید خانه استفاده و با سپرده گذاری یک ساله در بانک مسکن بجنورد 60 میلیون تومان تسهیلات دریافت کرده است اما متاسفانه تورم و گرانی در این بخش آن قدر سرعت داشته که گوی سبقت را ربوده و از تسهیلات پرداختی پیشی گرفته است.
او می گوید:«60 میلیون تومان وام گرفتم اما در زمان دریافت این تسهیلات ناگهان قیمت خانه در استان به ویژه بجنورد جهش بلندی داشت و موجب شد نتوانم از آن برای رسیدن به هدفم استفاده کنم، بنابراین دوباره خانه ای رهن کردم و اکنون هم اجاره و هم اقساط پرداخت می کنم».
البته خبر خوب در این باره، خبر معاون اقتصادی بانک مرکزی است که خرداد امسال اعلام شد. بنا به گفته این مسئول، شورای پول و اعتبار در اسفند سال گذشته بر اساس گزارش بانک مرکزی، سقف تسهیلات ساخت مسکن با قابلیت فروش اقساطی بلندمدت برای بانک های تجارت و مسکن را حدود 60 درصد افزایش داده است. وی با اعلام سقف تسهیلات در شهرهای مختلف این رقم را برای مراکز استان ها و شهرهای بالای 200 هزار نفر مانند بجنورد مشخص کرده است. سقف تسهیلاتی که در گذشته 50 و 80 میلیون تومان بوده به ترتیب برای تسهیلات انفرادی و زوجین، به 80 و 120 میلیون تومان افزایش یافته است.
در سایر مناطق شهری این ارقام 40 و 60 میلیون تومان بود که به 60 و 100 میلیون تومان برای تسهیلات انفرادی و زوجین افزایش پیدا و این مسئول دلیل این اقدام را تشریح کرده است. به گفته «پیمان قربانی» این اقدام به دنبال تحلیل های صورت گرفته در بانک مرکزی و مسکن بوده زیرا به دنبال مطالعات و بررسی های انجام شده، بیشترین مشکلاتی که اکنون در حوزه مسکن کشور وجود دارد، در بخش عرضه است، به همین دلیل اولویت با ساخت مسکن است تا هم بر بخش عرضه و هم تقاضا اثر داشته باشد و وام ها قابل استطاعت باشند.
به گفته قربانی، در سالهای اخیر به دلیل افزایش قیمت مسکن، تسهیلات بانکی به طور میانگین 35 درصد قیمت خرید مسکن را در کل کشور پوشش میداد و سرمایه ای بودن مسکن از جمله علل گرانی آن است.
این موضوع در خصوص وام های مسکن اولی نیز مصداق دارد، به نحوی که در سال 94 تسهیلات مسکن اولی ها 80 درصد قیمت آن بوده اما اکنون این تسهیلات 53.6 درصد آن را پوشش میدهد. این عامل یکی از دلایلی است که خرید مسکن را برای بسیاری از مردم به رویا تبدیل کرده است.
موضوع دیگری که دریافت تسهیلات مسکن را به چالشی جدی برای اقشار متوسط تبدیل کرده، نرخ سود تسهیلات و بازپرداخت این تسهیلات است، دریافت کنندگان تسهیلات مسکن با توجه به تسهیلات پرداختی یک میلیون و 300 تا یک میلیون و 700 هزار تومان باید به شکل ماهانه اقساط پرداخت کنند، مبلغی که برای قشر متوسط جامعه به ویژه در استان خراسان شمالی که میزان درآمد پایین است، رقم قابل تاملی محسوب می شود.
«بجنوردی» شهروندی است که به گفته خود از تسهیلات بانک مسکن استفاده کرده است. او معتقد است: پرداخت اقساط این تسهیلات سخت است زیرا بیشتر مردم درآمد زیر 2 میلیون تومان دارند و نمی توانند اقساط شان را پرداخت کنند.
او می گوید: به سختی و با صرفه جویی اقساط را پرداخت می کنم و دوستانی دارم که می خواهند خانه بخرند اما به دلیل ناتوانی در پرداخت اقساط نمی توانند از تسهیلات بانک استفاده کنند.
البته برخی سیاست های دولت به سمت حمایت از خانواده های پر درآمد گرایش دارد، به استناد خبر منتشر شده از سوی وزارت راه و شهرسازی کشور، شرط دریافت تسهیلات مسکن بیشتر، توان پرداخت اقساط است. در متن این خبر آمده «وزارت راه و شهرسازی تلاش کرده تسهیلات بانکی در حوزه ساخت مسکن قابل انتقال به خریدار باشد و هفته جاری مصوبه تکمیلی خواهیم داشت که اگر زوجی تا 5 میلیون تومان توانایی بازپرداخت وام مسکن را در ماه داشته باشند، بتوانند در قالب توافق سه جانبه بین بانک، سازنده و خریدار بیشتر از ۱۶۰ میلیون تومان تسهیلات مسکن از بانک دریافت کنند.»
انتشار این خبر در سایت رسمی نشان از نادیده گرفتن اقشار متوسط و ضعیف در سیاست های این وزارت خانه است. البته باید پرسید جایگاه نیازمندان واقعی در دریافت تسهیلات مسکن کجاست و برای تسهیل خرید مسکن از سوی بخش بزرگ تری از جامعه چه تصمیم هایی گرفته شده است؟
مسئول اعتبارات بانک مسکن خراسان شمالی کسی است که سخنان شهروندان را تکمیل می کند، «حقانی» گزارشی از انواع تسهیلات مسکن این بانک ارائه می کند. بر اساس این گزارش تسهیلات مسکن در قالب دو طرح به متقاضیان پرداخت می شود؛ تسهیلات اوراق گواهی حق تقدم و صندوق پس انداز مسکن یکم. در خصوص تسهیلات مسکن اوراق حق تقدم باید گفت: این تسهیلات برای بجنورد 50 میلیون و برای دیگر شهرستان ها 40 میلیون تومان و با نرخ سود 17.5 درصد است و متقاضیان برای دریافت این تسهیلات پس از افتتاح حساب ممتاز باید برای خرید اوراق اقدام کنند؛ اوراقی که هر برگ 500 هزار تومانی آن به طور متوسط 50 هزار تومان خرید و فروش می شود.
تسهیلات صندوق پس انداز مسکن یکم به گفته این مسئول در بانک مسکن نیازمند داشتن شرایط خاص و ویژه از سوی متقاضیان است، بدین شکل که متقاضیان زن و شوهر باید فاقد حساب تسهیلات در سنوات گذشته در بانک مسکن باشند و راه و شهرسازی دریافت نکردن وام یارانه ای از سوی متقاضیان را باید تایید کند.
نرخ سود این تسهیلات 8 درصد و برای بافت های فرسوده 6 درصد و مبلغ این وام برای بجنورد 60 میلیون تومان و دیگر شهرها 40 میلیون تومان است.
«حقانی» درخصوص خبر افزایش تسهیلات مسکن یکم می گوید: هنوز مصوبه ای به بانک ها اعلام نشده است اما از تاریخ ابلاغ مصوبه، قراردادهای منعقد شده از آن تاریخ به بعد مشمول این افزایش می شوند.
وی در پاسخ به سوال خبرنگار ما در خصوص این که تسهیلات کنونی مسکن چند درصد از قیمت آن را در استان پوشش می دهد، اعلام می کند: با شرایط کنونی افزایش قیمت این ارقام تنها 20 تا 30 درصد قیمت مسکن را پوشش می دهد در حالی که در سال های گذشته این تسهیلات بیش از 50 درصد قیمت مسکن را پوشش می داد. به استناد سخنان او این امر موجب کاهش تقاضای تسهیلات نشده است.
بنا به گفته این مسئول اکنون خانواده های متوسط به بالا می توانند برای خرید مسکن از تسهیلات مسکن استفاده کنند، «حقانی» البته از گفتن این نکته غافل نماند که طرح های بسیاری برای مسکن دار شدن همه اقشار وجود دارد اما هنوز به بانک ها ابلاغ نشده است؛ تسهیلات رونق تولید بانک مسکن یکی از طرح هایی است که وی به آن اشاره می کند.