اسدی
پای مدیریت پسماند در استان می لنگد. به طور میانگین در مرکز استان روزی 130 تن زباله تولید می شود، تهدیدی برای سلامت شهروندان که امروزه به عنوان فرصتی شهری شناخته می شود و از آن جهت کارشناسان بر آن نام «طلای کثیف» گذاشته اند؛ طلای کثیفی که قربانی عیار بی مدیریتی شده است. امروزه زباله ها بخش مهمی از ارتفاعات باباموسی را در برگرفته اند و با وجود هشدار برخی مسئولان شهری و کرسی نشینان شورای اسلامی شهر همچنان بدون توجه مانده اند و هر روز به بدترین شکل ممکن از کوه باباموسی بالا می روند. بیراه نیست اگر بگوییم استان به کارخانه تولید زباله تبدیل شده و با تولید روزانه بیش از 500 تن زباله، میانگین جهانی تولید زباله را شکسته است و هم اینک دو برابر میانگین جهانی زباله تولید می کند و از سوی دیگر این میزان زباله، موجب شده سرانه تولید زباله از میانگین کشوری نیز بیشتر شود. اما مدیران شهری تدبیری برای آن نیندیشیده اند یا راهی را که رفته اند به بن بست خورده است. حتماً با بن بست کارخانه کمپوست استان آشنا هستید، همان که قفل کمبود اعتبار درهای آن را بسته است و امیدی به بازگشایی آن نیست و هم اینک بزرگ ترین کارخانه بازیافت شرق کشور در کمایی طولانی مدت فرو رفته است.
گوشواره های چرکین شهر
گلایه ها از وضعیت مدیریت پسماندهای شهری استان و مرکز استان بسیار است، شهروندان سخنی دارند و کارشناسان و مسئولان سخن دیگری. «فرهادی» به وضعیت جمع آوری زباله در شهر بجنورد اشاره می کند. به گفته این شهروند اگر چه گفته می شود وضعیت جمع آوری زباله نسبت به گذشته بهتر شده است اما حاشیه های شهر از نگاه مدیران شهری پنهان مانده و عینک غبار گرفته برخی مسئولان موجب شده است زمین های اطراف شهر، آن اراضی که در مجاورت گوشواره های نازیبای شهر قرار دارند به محل دپوی زباله ساکنان محله و به خانه ای امن برای حشرات و حیوانات موذی تبدیل شوند. درددل این شهروند درددل بسیاری از ساکنانی است که سال هاست ساکن حاشیه های ناامن شهر هستند، درد آسیب های اجتماعی آن ها را رنجانده و نبود بهداشت عمومی و بی توجهی به خواسته آن ها رنجی مضاعف را بر آن ها تحمیل کرده است، برای این که با درددل های این شهروند آشنا شوید به انتهای خیابان های شهر بروید، درست آن جایی که ناگهان خانه ها قواره های شهری را از دست می دهند و لباس شهر چرکین می شود، آن جایی که هنوز هنگام دویدن کودکان در کوچه ها خاک بلند می شود و روح شهر به خوبی در محله ها حلول نکرده است.
تفکیک از مبدأ کجاست؟
این بخشی از دردنامه نبود مدیریت پسماند در شهر است. درد کارشناسان اما چیز دیگری است، برخی از آن ها بخشی از چاره کار را در اجرای طرح تفکیک از مبدأ می دانند، جداسازی زباله های ارزشمند خشک و آلی از یکدیگر و ریختن طلای کثیف در سرند ارزش گذاری. برای آگاهی از چگونگی اجرای طرح تفکیک زباله ها از مبدأ در استان سراغ یکی از کارکنان سابق سازمان مدیریت پسماند بجنورد رفته ایم؛ کسی که در اوج اجرای این طرح با سازمان مورد نظر همکاری می کرده است. او که تمایلی به ذکر نام خود در این گزارش ندارد در ابتدای سخنانش از اعتبار، وقت و انرژی که هدر رفت گلایه می کند. به استناد اطلاعات او، در سال 87 سازمان مدیریت پسماند شهرداری بجنورد راه اندازی شد، همان زمانی که این سازمان اقدام به جذب نیروهای آموزشی کرد تا تفکیک از مبدأ را به شهروندان آموزش دهند، طرحی که در ابتدا با قدرت و همکاری یکی دیگر از استان های موفق کشور اجرایی شد. ناگهان در سال 89 به دلیل مسائل مالی ایجاد شده و عدم حمایت برخی شهرداری های استان این طرح تعطیل و راه رفته از سوی واحد آموزش به کلی خراب شد. حاصل آن چه اتفاق افتاد عدم بازیافت زباله در مبدأ از سوی ساکنان شهر است، وظیفه ای که اینک بدون رعایت بهداشت توسط زباله گردهای شهر انجام و موجب شیوع بیماری نیز می شود.
باباموسی، محل دفن زباله نیست
البته رئیس سازمان مدیریت پسماند بجنورد در خصوص تفکیک از مبدأ نظر دیگری دارد. او می گوید که تفکیک زباله ها از مبدأ در بجنورد انجام می شود و هم اکنون دو نیرو تفکیک از مبدأ را به شهروندان آموزش می دهند. اگر چه گفته می شود آموزش ها دوباره در شهر بجنورد آغاز شده است اما هنوز بیشتر ساکنان این شهر زباله های خود را به شکل درهم دور می ریزند. «عظیمی» خبر دیگری را نیز اعلام می کند؛ خبری درباره کاهش زباله تولیدی شهروندان بجنوردی که موجب شده تولید زباله از 137 تن در روز به 134 تن برسد.
بنا بر آمار ارائه شده از سوی این مسئول در سه ماه اول امسال به طور میانگین تولید زباله در شهر بجنورد 12 درصد کاهش داشته است، میانگین یک ساله تولید زباله در سال گذشته نیز 4 درصد کاهش داشته که یک درصد آن به سیستم آموزش مربوط و 3 درصد آن به دلیل وضعیت اقتصادی و گرانی هاست.وی گزارش مفصلی از چگونگی مدیریت پسماندهای شهر بجنورد ارائه و در خلال گزارشش به این موضوع اشاره می کند که باباموسی به هیچ عنوان محل مناسبی برای دفن زباله های این شهر نیست، بنابراین مکان دیگری به عنوان دفنگاه زباله در بجنورد جانمایی شده است که همان کمپوست کنونی است. بنا به گفته این مسئول به اشتباه به این مکان کمپوست گفته می شود زیرا قرار است تنها در این مکان زباله های شهری بجنورد دفن شوند و ممکن است در کنار آن کود آلی کمپوست نیز تولید شود.وی راه اندازی سلول دفن زباله در این مکان را منوط به تامین اعتبارهای لازم می داند اما تا آن زمان همچنان باباموسی زیر کوهی از زباله دفن می شود و آب از آب هم تکان نمی خورد.بنا به گفته «عظیمی» طرح تفکیک از مبدأ در بخشی از شهر بجنورد اجرا می شود و این سازمان برنامه ای برای آموزش شهروندان دارد؛ برنامه ای که در سال های گذشته اجرا شده اما سال گذشته هدف گذاری انجام شده محقق نشده و اگر چه امسال آموزش 6 هزار خانوار در شهر بجنورد هدف گذاری شده است اما برای جبران کم کاری های سال گذشته این عدد باید به 12 هزار خانوار برسد.
تعطیلی سایت پردازش
سایت پردازش زباله های شهری بجنورد به عنوان تنها سایت پردازش این شهر مدت هاست تعطیل است و این امر موجب شده زباله ها هرگز تفکیک نشوند؛ موضوعی که این مسئول نیز به آن اشاره می کند و می گوید: زباله های آلی و غیرآلی بجنورد از هم تفکیک نمی شوند و یک جا در باباموسی دفن می شوند.
زباله های عفونی این شهر نیز بنا به گفته او توسط بیمارستان ها و مطبها بی خطر و دوباره به سیل زباله های تولیدی شهر اضافه می شوند و باز مسیر باباموسی را در پیش می گیرند. حدود 2 تن زباله عفونی در بیمارستان ها، مطب ها و دیگر مراکز درمانی و بهداشتی شهر بجنورد تولید می شود اما آینده آن ها و آلودگی مجددشان سوالی است که همچنان برخی افکار عمومی را درگیر کرده است. زباله های عفونی خانگی اما سرنوشت خطرناکی دارند و بدون بی خطرسازی در میان زباله ها رها می شوند و هیچ کس نمی داند که کجا و چگونه آلودگی خود را به شهروندان منتقل می کنند.بخش دیگری از زباله های بیمارستانی نیز جفت ها و جنین های مرده زایشگاه ها هستند که به گفته «عظیمی» مسئولیت آن ها با خود بیمارستان ها و خارج از وظیفه این سازمان است اما این زباله ها نیاز به الزامات مسائل شرعی دارند با این حال چند بار در زباله های شهری این گونه پسماندها نیز دیده شده اند.مدیریت شهر بجنورد در آینده به دست هر کسی بیفتد باید توجه جدی تری به سلامت عمومی و بهداشت شهر داشته باشد و یک بار برای همیشه زباله های تولیدی این شهر به خوبی مدیریت و مسائل مطرح شده حل و فصل شود.