سیل آشخانه؛ هشداری که باید جدی گرفته شود
سیل یکی از رویدادهای طبیعی است که گاهی می تواند بیش از هر بلایی یک شهر را نابود و افراد زیادی را بی خانمان و خسارت های جبران ناپذیری را به اقتصاد یک منطقه وارد کند.
در بروز سیلاب ها عوامل جغرافیایی و حوضه های آبریز نقش به سزایی دارند اما برای جلوگیری از وقوع سیل بر عوامل جغرافیایی و رواناب ها و همچنین اثرات جوی نمی توان تاثیر گذاشت و کوه و دره ها را جا به جا کرد و مانع باران و رعد و برق شد.
هر راه حلی را برای جلوگیری از سیل باید روی زمین و در حوضه های آبریز جست و جو کرد. برای تحقق چنین هدفی شناسایی مناطق سیل گیر، برآورد میزان رواناب ها و پهنه بندی این مناطق از نظر خطر سیل گیری ضروری و جزء لاینفک شهرسازی است و براساس این نتایج باید درباره نحوه استفاده از اراضی، ایجاد کاربری های مختلف، احداث شهرک های مسکونی و صنعتی تصمیم گرفت. در هفته گذشته مسکن مهر و شهرک فرهنگیان آشخانه در معرض سیلی شدید قرار گرفت، این سیل خسارت زیادی را وارد کرد، هر چند همواره در این مناطق سیل های کوچکی رخ می دهد که حتی رفت و آمد به بیمارستان را دچار مشکل و خدمات دهی را سخت می کند.
سیل اخیر هشداری برای متولیان راه و شهرسازی است که در نحوه ایجاد شهرک ها و تغییر کاربری اراضی دقت کنند.
چرا شهرک فرهنگیان و مسکن مهر را سیل فرا گرفت و می تواند بسیار ویرانگر باشد؟
شهرک فرهنگیان و مسکن مهر در پایین دست پنج دره، مشهور به بش دره جانمایی شده است. سه دره اصلی با ده ها دره فرعی به مسکن مهر ختم و حجم وسیعی از آب روانه این شهرک می شود.
در تصویر هوایی مربوط به دهه هشتاد می بینیم که هیچ ساخت و سازی در آن صورت نگرفته و زمین ها زراعی است اما به یک باره در عکس هوایی دهه نود می بینیم زمین ها به شهرک های مسکونی تغییر کاربری داده شده است. هر اقدامی در این زمینه باید بر مبنای علمی باشد به ویژه در تغییر کاربری به شهرک های مسکونی اهمیت دوچندان می شود. منطقه باید از نظر گسل های احتمالی، سیل گیر بودن و میزان رواناب هایی که وارد شهرک می شود، بررسی و آنالیز شود.
سوال این جاست آیا این تغییر کاربری بر اساس یک برنامه کارشناسی شده است؟
آیا مناطق سیل گیر و رواناب های آن محاسبه شده است؟ آیا طرحی برای جلوگیری از سیلاب و جمع آوری رواناب ها تهیه و مسیری برای هدایت سیل در نظر گرفته شده است؟
اگر چنین طرحی تهیه شده است چرا باید بخش وسیعی از شهر اسیر سیل و خسارت وسیعی به مردم وارد شود و اگر طرحی تهیه نشده چه کسی باید جوابگوی این کم کاری بزرگ باشد؟
طراحی شبکه معابر و استخوان بندی شهر باید در امتداد شیب و در جهت حرکت آب باشد تا جداول زهکشی بتواند آب ها را هدایت کند.
متاسفانه حتی این نکته کلیدی در این مناطق مدنظر قرار نگرفته و همین موضوع باعث وارد شدن آسیب و خسارت جدی به منازل شهر شده است.
اگر بارش باران چند ساعت دیگر ادامه پیدا می کرد فاجعه عظیمی در انتظار آشخانه و مسیر سیل از خیابان مجاور بیمارستان بود و وارد جاده مشهد- تهران شد و به سمت گرگان ادامه داشت. وقوع سیل به ویژه اگر ادامه دار باشد باعث قطع ارتباط بیش از ۹۰ درصد شهر با بیمارستان می شود که این می تواند در زمان بحران یک فاجعه باشد.
با توجه به مشکلات موجود در جانمایی این شهرک ها و خسارت مالی زیادی که شهر و ساکنان این مناطق متحمل شدند بررسی علل ایجاد سیل و خسارات آن از طرف نهادهای نظارتی و در صورت کوتاهی ادارات مربوطه ورود مدعی العموم برای احقاق حق مردم و جلوگیری از تضییع بیت المال ضروری است.
خوشبختانه با حضور استاندار عمل گرا، بارقه های امید در میان مردم خراسان شمالی ایجاد شده است و وقتی قاطعیت استاندار را در برخورد با مشکلات می بینیم قطعا بی توجهی به اصول علمی در هیچ اداره ای را نخواهد پذیرفت، بنابراین از استاندار محترم درخواست می شود ضمن ورود به این موضوع، تهدیدی را که متوجه شهرک های فرهنگیان و مسکن مهر آشخانه است بررسی و ادارات مربوطه را ملزم به یافتن راه حل مناسب کند.
در این گونه موارد پیشنهاد می شود: ادارات مربوطه نظیر راه و شهرسازی، منابع طبیعی و شهرداری تدابیر لازم را به منظور احداث گابین هایی در مسیر پنج دره بیندیشند تا با برهم زدن «زمان تمرکز» و هدایت رواناب ها در مسیر مناسب، این تهدید جدی و بالقوه را به یک فرصت مناسب برای ذخیره و هدایت آب به سمت زمین های کشاورزی تبدیل کنند.
«حسن برآبادی» یک شهروند