صفر؛ سهم استان از صندوق ضمانت سرمایه گذاری صنایع کوچک
اسدی
چندی پیش در خبری از یک مسئول از وضعیت نامناسب نقدینگی صنایع کوچک در استان سخن گفتیم؛ موضوعی که گفت و گو با صنعت گران نیز بر آن صحه می گذاشت. این صنایع نیاز مبرمی به تسهیلات حمایتی بانکی دارند؛ تسهیلاتی که در بسیاری از مواقع دریافت آن مانند گذشتن از هفت خان رستم است. بخش مهمی از مشکل صنایع عدم توانایی در تامین تضامین و وثایق بانکی است، مشکلی که از دیرباز در این بخش از اقتصاد وجود داشته و دولت نیز در سال های گذشته تدابیری برای آن اندیشیده است، صندوق ضمانت سرمایه گذاری صنایع کوچک یکی از این تدابیر است که در سال 83 اجرایی شد اما بنا بر آمار رسمی اعلام شده از سوی وزارت صمت و صندوق ضمانت سرمایه گذاری صنایع کوچک، سهم خراسان شمالی در سال گذشته از این صندوق صفر بوده است، بنا بر این آمار و گزارش عملکرد سال 97 این صندوق، سهم خراسان شمالی در سال 96 صدور 4 ضمانت نامه به ارزش 25 میلیارد ریال بوده اما در سال 97 با صد درصد کاهش به صفر رسیده است. این گزارش جست و جوی علت عدم استفاده صنایع کوچک استان از این صندوق است.
پیشینه صندوق ضمانت سرمایه گذاری صنایع کوچک
قانون تاسیس صندوق ضمانت سرمایه گذاری صنایع کوچک زیر نظر وزارت صنایع و معادن وقت در 24 آذر سال 1383 به تصویب مجلس شورای اسلامی رسید. اساسنامه صندوق در سال 1384 توسط هیئت دولت مصوب شد و صندوق پس از شروع به کار در سال 1385، اولین ضمانت نامه خود را در سال 1386 صادر کرد، موضوع فعالیت صندوق کمک به توسعه صنایع کوچک از طریق تضمین حداکثر70 درصد (در مناطق کمتر توسعه یافته تا 85 درصد) اصل و سود تسهیلات اعطایی بانک ها و موسسات مالی و اعتباری به صنایع و استفاده از وجوه اداره شده و سایر منابع مالی در چارچوب سیاست های صنعتی و برنامه های توسعه کشور است. هدف این صندوق احداث، توسعه، بهسازی و نوسازی، سرمایه در گردش، توسعه پیمانکاری های فرعی، تحقیق و توسعه، خرید فناوری و دانش فنی و تجهیزات آزمایشگاهی و توسعه منابع انسانی و همچنین انجام سایر امور در راستای تحقق هدف صندوق است.صدور ضمانت نامه اعتباری برای تسهیل در تأمین منابع مالی از طریق توثیق تسهیلات صنایع کوچک یکی دیگر از اهداف صندوق ضمانت سرمایه گذاری است. این ضمانت نامه ها تا سقف مشخص شده، اصل و سود تسهیلات اعطایی بانک ها و موسسات مالی و اعتباری به صنایع کوچک را تضمین می کند. این در حالی است که پس از انجام بررسی های کارشناسی و اعتبار سنجی، مبتنی بر اولویت های تصویب شده صندوق، با گرفتن وثایق لازم و دریافت کارمزد، ضمانت نامه اعتباری برای متقاضی صادر می شود.
وظایف صندوق نیز فراهم آوردن موجبات توسعه سرمایه گذاری بخش غیردولتی در صنایع کوچک، کوتاه کردن زمان اجرای طرح های اشتغال زایی و دارای توجیه اقتصادی، با اولویت مناطق کمتر توسعه یافته و تضمین و تسهیل در توثیق تسهیلات اعطایی بانک ها و موسسات مالی و اعتباری به صنایع کوچک است.
نقدی بر عملکرد صندوق ضمانت
مدیرعامل یکی از واحدهای موفق تولیدی در استان، نقدی بر عملکرد صندوق ضمانت سرمایه گذاری صنایع کوچک دارد. به گفته «شمسیان»، کنار آمدن با بانک ها بسی راحت تر از کنار آمدن با این صندوق است زیرا وثایقی که صندوق مطالبه می کند هم دست کمی از وثایق بانکی ندارد.
این تولید کننده صنعتی در استان اضافه می کند: صندوق ضمانت دیگر کمک حال صنایع کوچک نیست و از طرف دیگر برخی بانک ها نیز این صندوق را به عنوان ضامن قبول نمی کنند و این موضوع به رویکرد صندوق ضمانت سرمایه گذاری باز می گردد.
وی البته بانک ها را روی دیگر این سکه می داند و می افزاید: تفاهم نامه های این صندوق با بانک ها نیز کوتاه مدت است و برخی بانک ها پایان سال گذشته اعلام کردند که دیگر ضمانت صندوق را نمی پذیرند، این در حالی است که تعدادی از واحدها زمان طولانی را در فرایند اداری بانک و صندوق سپری کرده اند و در زمان بهره برداری به آن ها اعلام شده که دیگر استفاده از صندوق امکان پذیر نیست.
وی از سویی دیگر به بخشنامه های بانکی اشاره می کند که به راحتی می توانند قوانین را نادیده بگیرند.
مشکل، صنایع هستند
شرکت های شهرک های صنعتی در استان ها نماینده صندوق ضمانت سرمایه گذاری صنایع کوچک هستند، بنابراین مدیرعامل شرکت شهرک های صنعتی خراسان شمالی به عنوان متولی اصلی این صندوق در استان، عدم بهره مندی استان از این صندوق را بر عهده واحدهای صنعتی می داند و می گوید: صندوق ضمانت سرمایه گذاری صنایع کوچک در سطح کشور عملکرد پایینی داشته است، در سال 96 توانستیم از این صندوق استفاده کنیم اما واحدهای مورد نظر نتوانستند اقساط خود را پرداخت کنند یا برای پرداخت اقساط اقدام نکردند.
«سیاوش وحدت» اظهارمی کند: این موضوع مشکلاتی را برای صندوق ایجاد کرد بنابراین با وجود این که از استان واحدهایی معرفی می شوند اما صندوق باید آن ها را مورد پذیرش قرار دهد؛ البته باید به این مطلب هم اشاره کرد که واحدهای صنعتی تضامین مورد نظر صندوق را تهیه نمی کنند.
وی با بیان این که بیشتر واحدهای تولیدی و صنایع کوچک دارای مشکل نقدینگی هستند، اعلام می کند: مشکل نقدینگی و بدهی واحدها به بانک های استان، یکی دیگر از عواملی است که در سال 97 صنایع کوچک استان نتوانستند از این صندوق استفاده کنند.
وی البته پرداخت تسهیلات روستایی را یکی دیگر از عوامل بهره مند نشدن صنایع از صندوق ضمانت سرمایه گذاری صنایع کوچک می داند و خاطرنشان می کند: این تسهیلات ارزان تر از تسهیلات بانکی است از این رو صنایع مستقر در نواحی صنعتی روستایی، تمایل بیشتری برای استفاده از تسهیلات روستایی ارزان دارند. این مسئول در بخش دیگری از سخنان خود خاطرنشان می کند: سال گذشته چند واحد به صندوق معرفی شدند و آن ها در حال انجام مراحل کار هستند اما طی امسال هنوز هیچ واحدی به صندوق معرفی نشده است.
لازم است به این نکته نیز اشاره کنیم که عملکرد کلی صندوق ضمانت سرمایه گذاری صنایع کوچک در سال گذشته منفی بوده است، موضوعی که دیدگاه های مختلفی درخصوص آن وجود دارد و راهکاری که زمانی برای تسهیل در پرداخت تسهیلات در نظر گرفته شده خود به یک چالش تبدیل شده است.
گفت و گو
از دست رفتن وظیفه ذاتی صندوق ضمانت سرمایهگذاری
اسدی- صندوق ضمانت سرمایه گذاری صنایع کوچک، وظیفه ذاتی و حمایتی خود را از دست داده است. معاون صنایع کوچک شرکت شهرک های صنعتی خراسان شمالی با اعلام این مطلب در گفت و گو با خبرنگار ما افزود: دولت بودجه ای را تحت عنوان بودجه سرمایه ای در اختیار صندوق ضمانت سرمایه گذاری صنایع کوچک قرار داده بود اما این سرمایه به واسطه شرایط نامناسب اقتصادی و پرداخت حجم عظیمی از ضمانت نامه های خسارتی و بدهی صنایع کوچک به بانک ها کم شده است.
«حسین پور» با بیان این که صندوق به دلایل مطرح شده برای اطمینان از برگشت پول ضمانت هایی که صادر می کند، شرایط صدور ضمانت نامه ها را سخت تر کرده است، ادامه داد: این شرایط موجب شده است، صندوق از وظایف ذاتی خود که حمایت از صنایع است دور شود، به عنوان مثال داشتن 40 درصد وثیقه ملکی و چندین ضامن از شرایط صدور ضمانت نامه از سوی این صندوق است که مانعی برای صدور ضمانت نامه برای صنایع شده است.
وی افزود: اگرچه صندوق وظیفه حمایتی داشته اما اکنون شرایط تغییر کرده است بنابراین پیشنهادهایی را مطرح کرده ایم تا این صندوق افزایش سرمایه داشته باشد و این موضوع در قانون نیز آمده است اما افزایش سرمایه، مستلزم حمایت سازمان برنامه و اعمال قانون است.