گروه ادب و هنر
رمضان در زمره موضوعاتی است که در گذشته در شعر شاعران نمود داشته است اما از نگاه کارشناسان زبان و ادبیات فارسی و شاعران امروز، رمضان تبلور چندانی در سروده های شاعران معاصر امروزی ندارد و مورد غفلت قرار گرفته است.
«حسن اسعدی» از استادان زبان و ادبیات فارسی بر این باور است که ماه رمضان از ابتدای شعر فارسی تا امروز در نظر شاعران نمودی ثابت دارد و از این که آن ها رمضان را ماه تقرب و نزدیکی به خدا، تزکیه نفس، عبادت و تجلی جلوه های مختلف بندگی و حضور بنده در پیشگاه خدا می دانند، سخن می گوید.
وی به این مقوله که شاعران از نظر کلامی و بافت معنایی سخن با رمضان بازی های هنرمندانه و شاعرانه بسیاری داشتند و این موضوع از ابتدا مد نظر شاعران بوده است، اشاره می کند.
البته او از این که برداشت شاعران در این زمینه از دو دیدگاه خالی نیست و گاهی شاعران با مشرب ذوقی و عرفانی از رمضان سخن می گفتند و آن را مظهر چله نشینی و خلوت گزینی با معشوق به صورت خاص می دیدند و گاهی نگاه برخاسته از فقه، شرع و زهد داشتند، برای مان صحبت می کند.
این شاعر با بیان این که شاعران به تناسب حال عرفانی و شاعرانه شان از قالب های مختلف بهره می گرفتند، تصریح می کند: دوری از گناه، تقرب به خدا و معشوق و رنج و ریاضت برای ایجاد تقرب از معانی مختلفی است که شاعران با بهره گیری از واژه روزه آن ها را به کار می بردند.
از نگاه او مضمون رمضان امروز بیشتر در اشعار شاعرانی که رنگ دینی و مذهبی دارد پر رنگ تر است، به ویژه در شعر شاعرانی همچون علی موسوی گرمارودی، طاهر صفارزاده، علی معلم و قیصر امین پور و تاکید می کند: در واقع مفهوم رمضان به اشکال مختلف پر رنگ تر و برجسته تر در آن ها نسبت به دیگران دیده می شود.
«اسعدی» اگر چه شعر خراسان شمالی را تابع کلیت شعر کشور می داند که همانند آن از فراز و فرودهایی برخوردار است، می گوید: با این که شاعران استان در پرداختن به موضوع رمضان و مفاهیم دینی و مذهبی خوب کار کردند اما این بدان معنا نیست که اشعار آن ها قابل نقد نباشد بلکه جای کار دارد و شاعران جوان ما باید در این مسیر ذوق آزمایی و هنر پردازی کنند.
این استاد زبان و ادبیات فارسی با بیان این که نگاه سطحی در شعر برخی شاعران کشور در مقوله رمضان وجود دارد، می افزاید: در حقیقت شاهد هستیم که عمق معنایی و فضیلت هنری در بیان بسیاری از شاعران جوان ما در حال کم شدن است و ادبیات به سمت قشری گری می رود، در حالی که شعر هنری ذوقی و فطری است.
وی این اتفاق را ناشی از زندگی اجتماعی انسان عصر حاضر می داند.
وی بر این باور است که شاعران در گذشته در بعد دینی قوی تر بودند و به نظر می رسد امروزه مفاهیم اجتماعی در بیان شاعران ما نمود بیشتری دارد.
یک کارشناس ارشد زبان و ادبیات فارسی نیز با بیان این که رمضان در متون گذشته پر رنگ بود و شعرای کهن معمولا خودشان را موظف میدانستند که با شروع ماه رمضان به اشعار مربوط به آن بپردازند، می افزاید: این در حالی است که رمضان در شعر معاصر جایگاه کم رنگتری نسبت به شعر شاعران قدیمی دارد.
وی با توجه به ظرفیت های موجود برای پرداختن به این موضوع، نگاه طنازانه را مورد توجه قرار می دهد و معتقد است: شاعران می توانند با بهره گیری از این محور، سروده های زیبایی را ارائه دهند و به نظر می رسد این کم رنگی می تواند با تغییر نگاه شاعران معاصر جان بگیرد.
«اباصلت رضوانی» که خود از فعالان عرصه شعر آیینی استان است، از این که رمضان در متون ادبی و عرفانی انعکاس خوبی داشته و الهام بخش شاعران زبان فارسی به ویژه در شعر عرفانی بوده است، سخن می گوید و پرداختن به مقوله رمضان، عید فطر و حال و هوای این ماه را به وفور در چارچوب آموزه های دینی در اشعار حافظ، سعدی و مولانا می داند که منبع الهام شاعرانه شده است.
او نگاهی هم به جریان شعر معاصر امروز دارد و به پر رنگ نبودن مقوله رمضان در شعر شاعران معاصر اشاره می کند و می گوید: شاید در حوزه شعر آیینی به صورت مختصر به این مضامین پرداخته شده باشد اما به طور کل به ندرت می توان دید ماه رمضان الهام بخش شعرای عصر حاضر باشد.
وی ضمن رد نبود مضمون های جدید با محوریت رمضان، بر این باور است که اگر شاعر به دنبال مضمون باشد، بدان دست پیدا می کند و این گونه نیست که در یک موضوع برای مضمون سازی های جدید ظرفیت وجود نداشته باشد، آن هم ماه رمضان که می تواند منبع و منشأ مضامین و الهام های بسیاری قرار بگیرد.
وی دلیل این امر را با توجه به نوع نگرش و جهان بینی شعرای معاصر، توجه بیشتر شاعران به جهان پیرامون می داند که سبب شده برخی از ظرفیت های خوب همچون ماه رمضان مورد غفلت قرار بگیرد.
وی تاکید می کند: ماه رمضان می تواند منبع مضمون سازی و الهام شاعران باشد.
وی ادامه می دهد: اگرچه در سال های اخیر شاعرانی بودند که به طور اخص سروده هایی برای ماه رمضان داشتند اما باید گفت رمضان می تواند منبعی از الهام باشد و به نظر می رسد در هر دو ساحت در شعر شاعران خراسان شمالی غفلت و به طور اخص کم به مقوله رمضان پرداخته شده است.