سهم ناچیز استان از ماندگاری 20 میلیون مسافر
اسدی
سهم خراسان شمالی از 20 میلیون مسافر عبوری، تنها دو ساعت ماندگاری توسط 2 میلیون مسافری است که نوروز وارد استان میشوند و سهم درآمدی استان از این میزان ماندگاری چیزی نزدیک به هیچ است؛ استانی که موقعیت جغرافیایی و قرار گیری آن بین استان های شمالی و مشهد مقدس می تواند درآمدزا باشد اما تنها معبری برای عبور شده و هیچ گاه به مقصدی برای گردشگران و مسافران تبدیل نشده است. طبیعت خراسان شمالی از طبیعت زیبای شمال چیزی کم ندارد، بجنورد خود به تنهایی نگین سبز خراسان شمالی است با روستاها و گردنه های چشم نواز و خیره کننده. مواهب طبیعی، جنگل، رودخانه، آبشار، پارک های حفاظت شده و حتی کویر ظرفیت های بالقوه ای برای توسعه گردشگری این استان هستند. اهمیت این بخش تا جایی است که رهبر معظم انقلاب اسلامی در سفرشان به خراسان شمالی در سال 91 یکی از ظرفیت های بزرگ این استان را ایجاد اشتغال و توسعه گردشگری بیان کردند. سال 96 به گفته مدیر کل سابق میراث فرهنگی، 535 میلیارد و 412 میلیون ریال در این بخش سرمایه گذاری شد، با همه این ظرفیت ها و اعتباراتی که به استان تزریق شده اما امروزه گردشگری استان حرف چندانی برای گفتن ندارد زیرا از مواهب موجود در استان استفاده ای نشده است. مسئولان مربوطه نیز به این موضوع اشراف دارند و بارها گفته اند که در حوزه گردشگری به خودباوری نرسیده ایم. این بار شما بگویید در مسیر جاده های اصلی و ورودی روستاهای بکر آیا تابلوهای قهوه ای رنگ را دیده اید؟ شما که ساکن همین استان هستید بگویید آیا می دانید این استان بیش از هزار و 200 اثر تاریخی شناسایی شده دارد که 583 مورد از آن ها ثبت ملی شده اند و برخی از آن ها قابلیت بازدید عموم را دارند؟ گره کار گردشگری کجاست؟ البته نباید از قلم انداخت که مدیران درد گردشگری استان را می دانند این را از میان گفته و مصاحبه های شان می توان فهمید. درد و مشکل اساسی این صنعت معرفی نشدن درست مکان های تفریحی و گردشگری به مسافران است اما به درستی نمی دانیم که آیا درمانی وجود دارد یا برای افزایش مدت ماندگاری مسافران در استان تلاشی شده است یا نه؟
گنج های روستایی
روستاها یکی از گنج های استان هستند، طبیعت و فرهنگ آن ها حرف های بسیاری برای گفتن دارد. به گفته بخشدار مرکزی بجنورد، این بخش دارای 82 روستاست که حداقل20 مورد از آن ها دارای قابلیت طبیعی گردشگری هستند. «نودهی» با بیان این که روستاهایی مانند باباامان، باغچق و فیروزه دارای قابلیت های فراوانی هستند، ادامه می دهد: ظرفیت های روستاهای مرکزی بجنورد معرفی نشده اند، در حالی که روستایی مانند فیروزه با داشتن دالان در بهار به ویژه اردیبهشت طبیعت بسیار زیبایی دارد. وی اضافه می کند: وضعیت استان به گونه ای است که ساکنان آن نمی توانند وقتی را به بوم گردی اختصاص دهند و از سوی دیگر این ظرفیتها هیچ گاه از سوی دستگاه های متولی معرفی نشده اند.
وی اعلام می کند: روستاهای دورافتاده ای که در استان های گلستان و مازندران قرار دارند مورد استقبال گردشگران استان مان قرار می گیرند در حالی که کسی برای بازدید از طبیعت بکر روستاهای استان اقدامی نمی کند و این امر رابطه ای مستقیم با معرفی آن ها دارد.
وی با بیان این که میراث فرهنگی متولی معرفی جاذبه های گردشگری استان است، اعلام می کند: تاکنون اطلاعاتی از برنامه های احتمالی درخصوص معرفی روستاها به ما اعلام نشده است.
نوستالژی های استان
یک کارشناس مطلع که تمایلی به ذکر نام خود در این گزارش ندارد، می گوید: ظرفیت های حائز اهمیت و مهم در گردشگری استان که منجر به درآمدزایی می شود، مردم شناسی و فرهنگی است، زیرا قومیت های مختلف استان گنجینه فرهنگ ها و معرفت ها را ایجاد کرده است.
وی با بیان این که اکوتوریسم از دیگر ظرفیت های استان است، اضافه می کند: 48 درصد جمعیت خراسان شمالی روستایی است و این موجب شده استان هنوز نوستالژی های گذشته خود را داشته باشد و این موضوع برای شهرنشین ها بسیار جذاب است.
وی یکی از موفقیت های استان در سال های گذشته را توسعه بوم گردی ذکر و اعلام می کند: ظرفیت اقامتگاه های بوم گردی از هتل های استان بیشتر است و این نشان می دهد ظرفیت طبیعت گردی در استان بالاست.
این کارشناس با بیان این که مسیر اقتصاد استان از گردشگری عبور می کند، می افزاید: 43 هزار هکتار از جنگل گلستان و جنگل های بلوط درکش از ظرفیت های گردشگری طبیعی استان است.
این کارشناس مطلع، ضعف گردشگری استان را نبود برنامه ریزی دقیق می داند و می گوید: در هر جامعه ای تمدن و فرهنگ به عنوان دو کفه ترازو مطرح می شوند، این در حالی است که ما آموزش های لازم را فرا نگرفته ایم.
وی با بیان این که مشکل اصلی استان و مدیران این است که برخی افراد فقط قصد ارائه آمار را دارند، اضافه می کند: این موضوع از نظر آماری شاید در کوتاه مدت نتیجه مثبت داشته باشد اما در میان مدت و بلند مدت زیان ده است. برخی مدیرانی که می روند برای اتفاقی که پس از آن ها می افتد اهمیتی قائل نیستند در حالی که باید برنامه های بلند مدت داشته باشند تا دیگر مدیران آن ها را ادامه دهند و این موجب شده مردم متضرر شوند.
وی در پاسخ به این سوال که مرجع رسیدگی به آموزش و فرهنگ در خصوص گردشگری کیست؟ می گوید: به جز دستگاه متولی، استانداری و سازمان مدیریت و برنامه ریزی در این قضیه مسئول هستند و این دستگاه ها باید حمایت های لازم را انجام دهند.
وی در بخش دیگری از سخنان خود به نرخ گذاری های اشتباه در بخش هتل داری اشاره و اعلام می کند: نرخ های دستوری موجب کاهش کیفیت شده است در حالی که باید نرخ ها در این بخش شناور باشد تا رقابت ایجاد شود.
وی از تصدی گری دولت در بخش گردشگری نیز انتقاد می کند و می گوید: باید برای پیشرفت، کار را به مردم و بخش خصوصی سپرد اما در این بخش هنوز دولت به این باور نرسیده است.
خوب عمل نکرده ایم
در این بین، مدیر کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری خراسان شمالی می گوید: در معرفی درست مکانهای تفریحی و گردشگری خوب عمل نکرده ایم. «یزدان پناه» می افزاید: با ظرفیت هایی که استان دارد نتوانستیم به معرفی آن کمک کنیم و مسافران توقف یک یا دو روزه نداشته اند و ماندگاری مسافر در استان تنها دو ساعت است.
وی با بیان این که سال آینده 40 تا 50 درصد به ظرفیت هتل های استان اضافه می شود، ادامه می دهد: اگر چه ظرفیت کنونی هتل ها بد نیست اما کمکی به جذب مسافر نکرده است.
وی وضعیت اعتباری بخش گردشگری را نامناسب می داند و ادامه می دهد: امسال تنها 240 میلیون تومان به این بخش اختصاص پیدا کرده است که متناسب با نیاز استان نیست.
وی در بخشی از سخنان خود به ظرفیت های گردشگری استان اشاره می کند و می افزاید: خراسان شمالی در تنوع اقلیم حرف زیادی برای گفتن دارد، از سوی دیگر استان دارای 301 کیلومتر مرز مشترک است که این مورد علاقه گردشگران است. تنوع اقوام از بزرگ ترین جاذبه های گردشگری استان و این ظرفیتی را برای استان ایجاد کرده است.
وی گردشگری عشایر را از ظرفیت های بزرگ استان ذکر و اعلام می کند: حدود 10 استان دارای این ظرفیت هستند و در استان عشایر به مدت 7 ماه در 5 شهرستان ساکن هستند که سبک زندگی و فرهنگ آن ها برای گردشگران جذاب است.
وی ارگ ملی بلقیس را از جاذبه های مهم تاریخی استان ذکر می کند که متاسفانه دیر به ثبت رسید و دیرتر تبدیل به پایگاه شد و از سوی دیگر اعتبارات کمی دارد. وی در ادامه یادآور می شود: این در حالی است که رهبر معظم انقلاب در سفرشان به استان، از ارزش این بنای تاریخی سخن گفتند. «یزدان پناه» اضافه می کند: تلاش کردیم این مکان را برای جذب گردشگر معرفی کنیم و معرفی برخی مکان های تاریخی دیگر مانند تپه ریگی از برنامه های این سازمان است.
وی در بخش دوم سخنان خود به برنامه ریزی های انجام شده اشاره و اعلام می کند: امسال متفاوت تر عمل و در اقدامی بازارچه های صنایع دستی را هدفمند کرده ایم و در ورودی های استان ایستگاه استقبال از مسافران را قرار داده ایم.
و به راه اندازی خیابان غذا در خیابان «مقداد» مقابل آیینه خانه مفخم و برگزاری مراسم فرهنگی و هنری در نوروز سال 98، اشاره می کند و ادامه می دهد: برنامه ای برای جذب گردشگران عراقی در استان وجود دارد و به منظور معرفی استان در حال پیگیری برای استفاده از ظرفیت های فضای مجازی هستیم. وی البته به سنگ اندازی برخی دستگاه ها در اجرای برنامه های میراث فرهنگی نیز اشاره می کند.