اکرم اسعدی
نوسانات ارزی که دامن اقتصاد کشور را گرفته است از ابتدای سال 97 ابعاد بزرگتری پیدا کرد و با توجه به این که از راههای خروج سرمایه از کشور، کماظهاری و بازنگرداندن ارز حاصل از صادرات کالا به کشور است، یکی از قطعات پازل دولت برای کنترل بازار ارز، احیای پیمانسپاری ارزی بود.
تعهد انتقال ارز حاصل از صدور کالا و خدمات به کشور مبدأ صادرات «پیمانسپاری ارزی» است.
این تعهد طبق سندی رسمی موسوم به «پیماننامه ارزی» صورت میگیرد و طبق آن صادرکننده میپذیرد که ارز بهدستآمده از فروش کالا و خدمات صادر شده به خارج را طی مدت معینی به کشور انتقال دهد و آن را بر اساس مقررات ارزی کشور و نرخ تعیینشده از سوی بانک مرکزی به یکی از بانکهای مجاز بفروشد و «واریزنامه پیمان ارزی» دریافت کند. به زبان خیلی ساده، اگر دولت صادرکنندگان را وادار کند ارز حاصل از صادرات شان را به کشور بازگردانند و آن را به بانکهای مشخصی که از سوی بانک مرکزی تعیین میشود بفروشند، «پیمانسپاری ارزی» اجرایی می شود.
موضوع «پیمانسپاری ارزی» اگرچه تدبیر دولت برای کنترل خروج سرمایه از کشور بود اما بسیاری از صادرکنندگان خرد و حقیقی را با مشکل مواجه کرد به طوریکه به گفته مدیرکل گمرک خراسان شمالی، این موضوع موجب شد صادرکنندگان حقوقی، طی 10 ماه امسال حتی یک دلار هم صادرات انجام ندهند.
از طرفی، صادرکنندگان برای این که تولیداتشان اصطلاحاً روی دستشان نماند یا واحد تولیدی را تعطیل یا اقدام به فروش غیرقانونی تولیدات شان کردهاند.
یکی از صادرکنندگان می گوید: با این شیوه پیمان سپاری ارزی نرخ حاصل از فروش برای تولیدکنندگان در گمرک افزایش مییابد و صادرکنندگان با وجود خرید دلار به نرخ آزاد، باید ارز را به نرخی که دولت تعیین کرده است، به کشور بازگردانند، این موضوع برای صادرکنندگان صرفه اقتصادی ندارد و موجب شده واحد ما امسال هیچ صادراتی نداشته باشد.
صادرکننده دیگری اظهارمیکند: برای این که بتوانم حقوق کارکنانم را پرداخت کنم و با وضعیت موجود، توان تعهد به پیمان سپاری ارزی را ندارم، از کارت بازرگانی ام استفاده نمیکنم و تولیدات واحد خود را به ریال به تجار بزرگ دیگر استانها میفروشم تا آنها با استفاده از کارت بازرگانی خود، برای صادرات آنها اقدام کنند.
یکی دیگر از صادرکنندگان استان، پیمانسپاری ارزی و ارزشگذاری در گمرک را از مشکلات صادرکنندگان می داند و بیان میکند: با وجود این که پیگیریهای بسیاری برای رفع این مشکل انجام شده ولی تاکنون نتیجه نداشته و موجب شده صادرکنندگان از کارتهای بازرگانی دیگران برای صادرات تولیداتشان استفاده کنند.
همه اینها در حالی است که رئیس کنفدراسیون صادرات ایران، معتقد است: پیمانسپاری ارزی نتیجه مدنظر دولت را به همراه نداشته است.
«محمد لاهوتی» یکم ماه جاری گفته بود: بانک مرکزی در دستورالعملهای ارزی خود، پنج شیوه را برای بازگرداندن ارز در نظر گرفته و تنها یکی از آنها که سامانه نیماست، اجرایی شده و این سامانه مشکلات خاص خود را داشته است.
رئیس اتاق بازرگانی، صنعت، معدن و کشاورزی خراسان شمالی هم با بیان این که پیمانسپاری ارزی تقریباً تمام صادرکنندگان استان را دچار مشکل کرده است، می افزاید: برای رفع این مشکل، پیگیریهای بسیار زیادی از طرق مختلف از جمله اتاق ایران و شورای گفتوگوی دولت با بخش خصوصی انجام شده ولی تاکنون به نتیجه نرسیده است.«محمد صمدی» ادامه میدهد: موضوع پیمانسپاری ارزی موجب شده صادرکنندگان هیچ صادراتی از استان نداشته باشند که این وضعیت، آسیبهای خاص خود را به همراه دارد.وی استفاده از کارت بازرگانی دیگران برای انجام صادرات را خلاف قانون می داند.