حرکت آهسته طرح تفکیک زباله از مبدأ
علوی
تفکیک زباله از مبدأ؛ جدا کردن زباله های خشک از تر و شیشه ای و کاغذی از همدیگر، طرحی بود که سال ها پیش از سوی شهرداری بجنورد و سازمان مدیریت پسماند مطرح شد اما همچنان با وجود گذشت یک دهه دوران ابتدایی خود را می گذراند و رونقی ندارد. برخی شهروندان بجنوردی از طرح تفکیک زباله از مبدأ فقط این را می دانند و به خاطر دارند از سال ها پیش یک عدد کیسه نارنجی رنگ به برخی خانه ها اهدا می شود تا شهروندان زباله های خشک، شیشه ای و کاغذی خود را درون همان کیسه بیندازند که در روزهای مخصوص توسط خودروهای پسماند جمع آوری می شود.
این در حالی است که فقط شهروندانی که صبح ها در منزل هستند می توانند زباله های تفکیک شده خود را بیرون از منزل بگذارند زیرا این خودروها فقط یک بار در هفته و آن هم اغلب صبح ها به مناطق مختلف مراجعه می کنند.
از آن گذشته برای جداسازی زباله ها فقط یک کیسه آن هم به برخی شهروندان داده شده در حالی که در شهرهای دیگر مانند تهران، برای هر یک از زباله های کاغذی، خشک و شیشه ای یک رنگ کیسه داده می شود و از آن گذشته در برخی مناطق به فواصل مختلف سطل های زباله به همان رنگ ها تعبیه شده تا شهروندانی که نتوانسته اند زباله های شان را به موقع به خودروهای جمع آوری برسانند درون آن ها بریزند.
یکی از شهروندان با انتقاد از اجرای ناقص این طرح اظهارمی کند: به نظر می رسد شهرداری فقط خواسته اعلام کند چنین طرحی را در بجنورد اجرا کرده در حالی که این طرح هنوز همان قدم های اول را طی این چند سال با مشکل بر می دارد و هیچ گونه فرهنگ سازی کاربردی یا اقدامی برای تفکیک زباله از مبدأ انجام نشده است.
«مظاهر» ادامه می دهد: برای نهادینه شدن یک فرهنگ باید اطلاع رسانی گسترده انجام داد و این فرهنگ سازی را باید از مهدهای کودک و مدارس آغاز کرد اما به نظر می رسد در بجنورد این اتفاق تاکنون نیفتاده است. وی بیان می کند: چندی پیش در تهران بودم که متوجه شدم شهردار یکی از مناطق، یکی از معابر را در ساعاتی از روز می بندد و در اختیار خانوادهها قرار میدهد تا مردم به ویژه مادران همراه با فرزندان شان به آن جا بروند و ضمن آشنایی همسایه ها با هم، مادرها با فرزندان شان در خیابان حضور پیدا میکنند و بازیهای سنتی و محلی را انجام میدهند تا به این شیوه در آن ها احساس علقه ای به محله و خیابان ایجاد شود و در پاکیزه نگه داشتن آن ها بکوشند.
به گفته وی، این امر سبب آشنایی خانوادهها با یکدیگر و ایجاد تعلق خاطر در آن ها به محله و باعث می شود کودکان نسبت به این قضیه حساس شوند. این شهروند ادامه می دهد: علاوه بر آن می توان با توزیع کیسه های رنگی همراه با هدایایی مانند مداد رنگی بین کودکان در مهدها و مدارس از آن ها خواست خودشان زباله های تولیدی منزل یا مهد و مدرسه را در این کیسه ها جمع آوری کنند و در زمان تحویل، هدیه بگیرند. یکی دیگر از شهروندان هم با بیان این که خودش به طور خودجوش زباله های تولیدی را تفکیک می کند، می افزاید: بارها در زمان های وعده داده شده منتظر ماندم این زباله ها را تحویل بگیرند اما خبری نشد و سطل های جمع آوری آن ها را در خیابان ندیدم و از این رو آن ها را به یکی از زباله گردهای نوجوان که خرج خانواده اش را از این مسیر تامین می کند، می دهم.
رونق کار زباله گردها
سال 87 با راه اندازی سازمان مدیریت پسماند برنامه ای برای نهادینه شدن فرهنگ تفکیک زباله از مبدأ آغاز و در همان سال بخش هایی از کارخانه کمپوست بجنورد راه اندازی شد تا گرهی از مشکلات زباله ای بجنورد باز شود اما این امر درگیر و دار مسائلی مانند جانمایی اشتباه این کارخانه افتاد و مسکوت ماند و اکنون حتی همان تفکیک زباله از مبدأ نیز رنگ باخته است و به جای سامان دهی آن، زحمت جمع آوری و تفکیک زباله ها به دوش زباله گردها افتاده است و به راستی کارشان را هم خوب بلدند و هم خوب انجام می دهند! این در حالی است که چندی پیش معاون نظارت و پایش اداره کل حفاظت محیط زیست استان بیان کرده بود: تفکیک زباله از مبدأ در استان انجام نمی شود و آن چه به عنوان تفکیک زباله از مبدأ شکل گرفته غیر اصولی است و توسط زباله گردها انجام می شود. در صورتی که باید برای تفکیک زباله از مبدأ سطل های مجزا برای زباله های آلی، خشک بازیافتی و دفنی در نظر گرفته و تفکیک درست و بهداشتی انجام شود.
مشارکت خوب شهروندان
مدیرعامل سازمان مدیریت پسماند شهرداری بجنورد، عقیده دیگری در این خصوص دارد و عملکرد شهروندان را در تفکیک زباله ها مطلوب توصیف می کند. وی می افزاید: 3 هزار شهروند داریم که کد دارند و طبق آن زباله های شان صبح ها از ساعت 8 ونیم تا 13 جمع آوری می شود و بسیاری از شهروندان که کد ندارند با سازمان تماس می گیرند تا نسبت به جمع آوری زباله های شان در ساعت هایی که در منزل هستند، اقدام شود. «عظیمی» ادامه می دهد: اکنون 2 کانکس برای زباله های تفکیکی یکی در پارکینگ میدان شهید و دیگری در شهرک گلستان مستقر است که به زودی کانکس سوم در محدوده میدان دفاع مقدس نصب خواهد شد و به شهروندانی که زباله های تفکیکی را تحویل دهند، مواد شوینده داده خواهد شد. وی درباره فرهنگ سازی این مقوله نیز بیان می کند: طبق تفاهم نامه با آموزش و پرورش، امسال مقرر شده است به 4 هزار دانش آموز، آموزش های مورد نیاز ارائه شود که تاکنون به 20 مدرسه و حدود 3 هزار و 500 دانش آموز آموزش مستقیم ارائه شده است. وی می افزاید: همچنین به دانش آموزان اعلام شده است تا 8 بهمن با استفاده از ضایعات، کاردستی بسازند و آن را به اداره آموزش و پرورش تحویل دهند که جوایزی به آن ها اهدا خواهد شد.
وی خاطرنشان می کند: به شهروندانی که زباله های شان را تفکیک کنند و تحویل دهند کارت شارژ موبایل، کیسه های پلاستیکی زباله، نمک و دستمال کاغذی داده می شود و در این راستا در جشنی که 25 بهمن برگزار خواهد شد از شهروندانی که بیشترین مشارکت را داشتند قدردانی و جوایزی به آن ها اهدا خواهد شد.