
روایتی از میراثی که به یغما می رود
تعداد بازدید : 213
جای خالی نمایش تاریخ و هویت استان
مرتضوی
نسخههای خطی را می توان به عنوان یکی از کهنترین ابزار انتقال دانش، حکمت و فرهنگ دانست که هویت تاریخی و فرهنگی هر منطقه و به تبع آن یک ملت را رقم می زند؛ آثاری که هویت فرهنگی ریشه دار و افتخارآفرین پیشینیان را به ما یادآوری میکند.
این در حالی است که هنوز در بسیاری از مناطق حفظ و انتقال این دانش به درستی تبیین نشده است و هنوز هستند افرادی که طمع جنبه مادی باعث شده است با فروش برخی آثار، این میراث گران سنگ را به یغما ببرند، در حالی که به نظر می رسد حفظ و نگهداری از این آثار نفیس فرهنگی گامی نخست برای بهره مندی از این ذخایر ارزشمند است.
«قاسم مهرنیا» از علاقه مندان به فعالیت های فرهنگی و هنری است که از مجموعه ای از آثار ارزشمند فرهنگی و تاریخی نگهداری می کند. وی می گوید: ترجیح می دهم آثار را نزد خودم نگه دارم زیرا وقتی آن ها را در اختیار دیگران قرار دادم بازگردانده نشد.
وی که اسناد خطی از درشکه، جهیزیه و ... را هم در اختیار دارد، تاکید می کند: اگر مکانی در استان باشد و این اطمینان را بدهد که آثار اهدایی را در دسترس عموم قرار می دهد، تمایل دارم به منظور بهره مندی دیگر علاقه مندان این آثار را در اختیار آن مرکز قرار دهم. پیش از این آثاری را به میراث فرهنگی استان اهدا کردم که خبری از آن ها نیست و همین امر سبب شده رغبت چندانی به ارائه آثار نداشته باشم. «حکیم شفاهی» هم در زمره افرادی است که از چند مجموعه نفیس که قریب به 200 سال در خاندان او چرخیده نگهداری می کرد و به تازگی به شورای شهر اهدا کرده است. او به ارزش و اهمیت این آثار اشاره می کند و می گوید: در واقع می توان با واگذاری این آثار زمینه بهره مندی افراد در حوزه پژوهش را فراهم و به نوعی از این طریق هویت فرهنگی و تاریخی فراموش شده این شهر را بازنگری کرد.
یک استاد تاریخ با بیان این که نسخههای خطی به عنوان یکی از کهنترین ابزار انتقال دانش، حکمت و فرهنگ و در حکم گنجینه ارزشمندی است که در تحقیقات امروز بسیار مهم است، از این که هنوز آگاهی چندانی برای ارائه نسخ خطی به مراکز مربوطه وجود ندارد، اظهار تاسف می کند و می افزاید: دست نوشته هایی که در خانواده های کهن بجنوردی موجود است به خاطر نداشتن آگاهی و توجه به جنبه مادی، هم چنان توسط آن ها نگهداری می شود و متاسفانه در استان هستند افرادی که اقدام به فروش این آثار می کنند.
«سپهری» اضافه می کند: بهتر است فراخوانی از سوی مراکزی همچون میراث فرهنگی، شهرداری و اداره کل کتابخانه ها به واسطه آسیب هایی که این آثار ارزشمند را تهدید می کند، ارائه شود تا علاوه بر ارزشیابی آثار، افراد برای واگذاری آن ها به این مراکز ترغیب شوند.
وی از نبود مراکزی برای نگهداری از این آثار ارزشمند در استان سخن می گوید و اظهار می کند: در این میان هستند افرادی که از مجموعه آثار نفیس برخوردارند و به واسطه نداشتن آگاهی به فروش آن ها اقدام می کنند. رئیس اداره توسعه کتابخانه های اداره کل کتابخانه های عمومی استان با بیان این که هنوز این نهاد درباره راه اندازی بخش نسخ خطی به نظر واحدی نرسیده است و در حال برنامه ریزی است که آیا از نسخ خطی در کتابخانه های مرکزی استان ها یا به صورت منطقه ای و کشوری در یک مکان واحد نگهداری شود؟ اظهار می کند: منتظر دستورالعمل نهاد کتابخانه ها هستیم.
«پاکزاد» ادامه می دهد: بر اساس بررسی های انجام شده از سوی کارشناسان این نهاد، برخی منابع شامل چاپ سنگی و گراور در مجموعه های کتابخانه های عمومی استان وجود دارد و در صورت مجاب کردن مردم برای تحویل نسخ خطی می توان برای ایجاد چنین بخشی برنامه ریزی کرد.
وی خاطرنشان می کند: آشنایی نداشتن با چنین مراکزی به منظور نگهداری از آثار باعث شده افراد کمتر مراجعه کنند، ضمن این که کتابخانه مرکزی تازه راه افتاده است و پیش از این امکان نگهداری از منابع ارزشمند وجود نداشت.
وی می افزاید: البته باید این مسئله را هم مد نظر داشت که مردم وقتی آثار ارزشمند را تحویل می دهند انتظار دارند در معرض نمایش قرار گیرد.
مسئول موزه های استان نیز با اشاره به وجود 350 نسخه خطی در مجموعه موزه آیینه خانه شامل قرآن خطی، ادعیه، فرامین حکومتی و... می گوید: اکنون با توجه به غیر فعال بودن موزه امکان نمایش آثاری که بخشی از آن خریداری و اهدا شده وجود ندارد.
«طالب زاده» به تفاهم نامه ای که چندی پیش میان اداره کل کتابخانه های عمومی منعقد شد اشاره و اعلام می کند: مقرر شد بخشی از آثار در کتابخانه مرکزی نمایش داده شود که تاکنون وارد فاز اجرایی نشده است.
وی خاطرنشان می کند: با توجه به این که موزه غیر فعال است می توان از این ظرفیت بهره گرفت. وی با اشاره به این که آمادگی برای تحویل اسناد و نسخ خطی وجود دارد، تصریح می کند: نگهداری و خرید و فروش نسخ خطی در داخل کشور بلامانع است.
این در حالی است که چندی پیش «امیرخانی» معاون کتابخانه ملی ایران نسبت به خروج بسیاری از میراث و نسخه های خطی ارزشمند از ایران هشدار داده بود.