پژوهش هایی فقط برای قفسه کتابخانه ها
نویسنده : اسدی
تولید اطلاعات و دانش جدید در واقع حاصل فعالیت های پژوهشی است، به نوعی می توان گفت پژوهش، یافتن بهترین راهکار ممکن برای حل مشکلات موجود است. اهمیت پژوهش روشن است اما باید دید چطور می شود از آن بهره برد و چطور می توان بهترین اطلاعات را از پژوهش ها استخراج کرد؟ واقعیت این است که حوزه پژوهش در استان با مشکلات متعددی مواجه است.
اعتبارات کم
اعتباراتی که برای پژوهش در نظر گرفته می شود بسیار ناچیز است، اگر هم اعتباری برای این بخش مصوب می شود به دلایلی برای آن هزینه نمی شود. این در حالی است که یک درصد از اعتبارات تخصیص یافته هزینه ای بر اساس ماده 56 این قانون به امور پژوهشی و توسعه فناوری اختصاص یافته است و تمام دستگاه ها مکلف اند علاوه بر اعتبارات پژوهشی که ذیل دستگاه در قوانین بودجه سالانه منظور شده است، یک درصد از اعتبارات تخصیص یافته هزینه ای را برای امور پژوهشی و توسعه فناوری هزینه کنند. دستگاه ها ضمن رعایت چارچوب نقشه جامع علمی کشور و اولویت های تحقیقاتی دستگاه ذی ربط که به تصویب شورای عالی علوم، تحقیقات و فناوری میرسد مکلف اند نحوه هزینه کرد این ماده را هر شش ماه یک بار به شورای عالی علوم، تحقیقات و فناوری و مرکز آمار ایران گزارش دهند، با این حال گفته می شود تمام این اعتبارات در این بخش هزینه نمی شود.
کمبود اعتبارات در این حوزه و نگرانی های موجود موجب افزایش 15 درصدی اعتبارات پژوهشی دستگاه های استان شد با این حال به نظر نمی رسد دستگاه ها موفق به جذب آن شده باشند زیرا همیشه فرایندهای پژوهشی همچون معرفی طرح، داوری و فراخوان حضور، طولانی می شود و به نوعی دریافت اعتبارات معطل انجام این امور می ماند. از سوی دیگر انجام کارهای پژوهشی توسط دستگاه های استان بیشتر تکلیف اداری و به هزینه کردن اعتبارات این بخش خلاصه شده است.
به عنوان مثال باید به وضعیت هزینه کرد اعتبار پژوهشی استان در سال 92 اشاره کرد. در سال مالی مذکور برای انجام کارهای پژوهشی از محل اعتبارات تخصیصی به استان خراسان شمالی 30 میلیارد ریال جذب شد که بخشی از آن به خاطر دیر اعلام شدن تخصیص اعتبارات و نبود فرصت برای انجام کارهای پژوهشی در اختیار آموزش و پرورش استان قرار گرفت.
یکی از دانشجویان استان با بیان این که انجام پژوهش هزینه بر و زمان بر است، می افزاید: مدتی است که علاقه مند به ارائه پژوهش و شرکت در طرح های پژوهشی هستم اما متاسفانه نبود نقدینگی لازم و مسائلی که در این بخش وجود دارد مانع این کار می شود.
وی که تمایلی به ذکر نام خود در این گزارش ندارد، ادامه می دهد: متاسفانه بیشتر پژوهش هایی که در استان انجام می شود به قفسه کتابخانه ها سوق پیدا می کند و سالیان سال بدون استفاده باقی می ماند.
وی اظهارمی کند: گفته می شود دستگاه ها بودجه پژوهشی دارند، به نظرم به جای انجام کارهای پژوهشی مختلف توسط دستگاه ها باید بودجه ها ادغام و به دانشگاه ها واگذار شود تا تحقیقات کاربردی توسط دانشگاه و دانشگاهیان انجام شود.
پژوهش های کاغذی
یکی از مهم ترین مشکلات حوزه پژوهش در استان ماندن پژوهش ها روی کاغذ و عملیاتی نشدن آن هاست، به نحوی که بر اساس آمار موجود تا سال های گذشته بیش از 90 درصد از کارهای پژوهشی انجام شده به صورت تکلیفی بوده و در کتابخانه ها بایگانی شده است این یعنی از کارهای پژوهشی به درستی در استان استفاده نمی شود و باید این مسیر اصلاح شود. نگرانی ها در این باره تا جایی است که یکی از استانداران پیشین استان از پژوهش های انجام شده در استان با عنوان پژوهش های کاغذی، صوری و تکلیفی یاد کرده بود.
در همین باره رئیس جهاد دانشگاهی خراسان شمالی با بیان این که سطح پژوهش در استان پایین است، ادامه می دهد: مراکز پژوهشی در استان توسعه پیدا نکرده اند بنابراین سطح آموزش در استان قابل قبول نیست.
دکتر «شاهین فر» با بیان این که پژوهش در استان در حد الفبای کار است، اظهار می کند: اگر ما بخواهیم بر این مبنا کار را پیش ببریم شاید 20 سال دیگر به جایی برسیم که الان استان هایی مانند خراسان رضوی رسیده اند. این موضوع مطلوب استان نیست بنابراین باید میان بر بزنیم و استان ما از خروجی پژوهش هایی که در دیگر استان ها اجرایی شده و کاربردی است استفاده کند تا مسیر 15 تا 20 ساله را به یک سال کاهش دهیم.
وی با بیان این که بعد دیگر پژوهش نوع نگاه مدیران به این حوزه است، اظهار می کند: پروژه هایی در استان وجود دارد که پس از چند سال و کار درست و با وجود این که در کارگروه پژوهش و اقتصاد مقاومتی مصوب شده به سازمان برنامه و بودجه ابلاغ شده و بودجه آن ها تخصیص پیدا کرده است و فقط به دلیل تغییر مدیریتی کنار گذاشته شده و این گونه ده ها میلیون تومان ضرر و زیان به استان وارد می شود.
این مسئول در بخش دیگری از سخنان خود می گوید: مسائل حوزه پژوهش در حالی است که مدیران باید به یک نگاه واحد در آن برسند و به دنبال راهکارهایی باشند وگرنه هر سال باید از عقب ماندگی در این حوزه گلایه کنیم.
وی به کمبود بودجه های پژوهشی هم اشاره و اعلام می کند: بودجه های پژوهشی از غصه های دیرینه است، استان از نظر بودجه ای عقب است و چالش های زیادی در سازمان ها وجود دارد از این رو بیشتر سازمان ها ترجیح می دهند مسائل شان را حل کنند تا وارد مقوله پژوهش شوند.
«شاهین فر» با اشاره به بودجه مصوب شده دستگاه ها در حوزه پژوهش ادامه می دهد: این بودجه بسیار اندک است اما مدیران می توانند مبالغ بیشتری را به این امر اختصاص دهند و از منابع دیگری هم استفاده کنند زیرا با تکیه به حداقل ها چیزی نصیب استان نمی شود.وی اظهارمی کند: نگاه مدیریتی باید بر اساس پژوهش باشد تا مسائل این حوزه پیش برود البته نکته مهم دیگر انجام پژوهش های کاربردی است. در سال های گذشته شاهد بودیم که پژوهش هایی انجام شده اما به جای عملیاتی شدن دچار خاک گرفتگی در قفسه ها شده است.
این مسئول اضافه می کند: اگر پژوهش ها به سمت کاربردی برود و به انجام این گونه پژوهش ها اعتقاد داشته باشیم، خاک گرفتگی طرح ها در قفسه ها تمام می شود.
وی با بیان این که جهاد دانشگاهی پژوهش کاربردی پیوند گردو را انجام داده است، خاطرنشان می کند: مقاومت هایی در داخل استان برای اجرای این پژوهش صورت گرفت که اگر این اتفاق نمی افتاد طرح عملیاتی می شد.
وی با بیان این که استادان زیادی ده ها سال روی این پژوهش کار کردند، ادامه می دهد: خروجی این طرح کاملاً کاربردی بود و منجر به قطب تولید گردوی پیوندی در استان می شد اما متاسفانه به دلیل نگاه یک مدیر، پروژه با شکست مواجه شد. این در حالی است که اجرای این پروژه علاوه بر این که نیاز استان را تامین می کرد منجر به صادرات این محصول می شد و درآمدزایی بالایی داشت.
وی ادامه می دهد: کلینیک درمان ناباروری از دیگر پژوهش هاست. یک سال از امضای تفاهم نامه راه اندازی این کلینیک توسط استاندار پیشین می گذرد و رئیس جهاد دانشگاهی امتیازات آن را دریافت کرده و امکانات آن فراهم شده است.
وی با بیان این که هزار و 500 مترمربع فضا برای این کلینیک آماده شده است، اضافه می کند: بخش اعظم تجهیزات آماده شده اما در طول یک سال گذشته با وجود این که تاکید ویژه نسبت به این پروژه وجود داشته تاکنون از طرف استان یک ریال به این طرح پژوهشی تخصیص داده نشده است.
وی ادامه می دهد: مسائل مطرح شده باید مدیریت شود تا در حوزه پژوهش کاری از پیش برده شود.