جای خالی مشارکت در طرح های اقتصادی استان
تعداد بازدید : 175
مشارکت اقتصادی در بن بست بی توجهی
نویسنده : اسدی
طبق گفته کارشناسان، مشارکت در طرح های اقتصادی در خراسان شمالی بسیار پایین است. با این که گفته می شود بنگاه های اقتصادی مشارکتی در ایجاد اشتغال پایدار مؤثر هستند اما همچنان خراسان شمالی یکی از استان هایی است که طرح های مشارکتی در آن به ندرت انجام می شود.
دلایل زیادی در خصوص عدم موفقیت طرح های مشارکتی در استان مطرح می شود که یکی از این موارد ناتوانی در تامین سود تمام اعضا، مدیریت ضعیف و عدم حمایت مالی مناسب، عدم ریسک پذیری مدیران و از همه مهم تر بی توجهی دستگاه متولی است.
در بخش تعاونی ها باید گفت هر چند عدم استقبال مردم از تعاونی ها و طرح های اقتصادی گروهی دلیل پا نگرفتن این گونه کسب و کارهاست اما آن چه منجر به این عدم تمایل شده است به سابقه تعاونی ها در استان بازمی گردد که چشم انداز این بنگاه های اقتصادی را نیز مبهم کرده است. آماری نیز در خصوص وضعیت نامناسب مشارکت روستاییان در طرح های مشارکتی وجود دارد. به استناد این آمار، تنها 10 درصد روستاییان در این طرح ها مشارکت می کنند که این رقم با توجه به ضرورت ایجاد این کسب و کارها بسیار ناچیز است.
البته باید به این نکته نیز اشاره کرد که بخش تعاون در برنامه ششم توسعه بسیار کم مورد توجه قرار گرفته است و در حالی که در برنامه های قبلی از جمله برنامه پنجم حمایت قانونی زیادی از بخش تعاون صورت گرفته بود اما در برنامه ششم توسعه بسیار کم به مسئله تعاون پرداخته شده است. شاید این موضوع به خاطر عدم دستیابی بخش تعاون به اهداف تعریف شده در برنامه پنجم توسعه باشد که باعث شد امتیازات این برنامه در برنامه ششم تکرار نشود، همین موضوع و سابقه شکست طرح های مشارکتی و کم توجهی دستگاه متولی موجب ضعف این گونه طرح ها در استان شده است به نحوی که حتی با ارائه تسهیلات ارزان قیمت از سوی برخی بانک ها باز هم استقبال کمی از آن ها می شود.
در خصوص ورود بخش خصوصی به مشارکت در پروژه های دولتی قابل واگذاری نیز استان هنوز حرفی برای گفتن ندارد زیرا گفته می شود همچنان مشکلات مدیریتی پروژه ها و عدم تفویض اختیارات و ابلاغ دستورات منجر به عدم پیشرفت در اجرای طرح های مشارکتی در این بخش شده است.
«امانی» مدیرعامل یکی از تعاونی ها در استان با بیان این که تسهیلات ویژه ای برای گسترش تعاونی ها اختصاص نیافته است، می افزاید: نبود تخصص در مدیریت تعاونی های فراگیر و وجود مشکل در هیئت های مدیره از مشکلات عمده تعاونی ها در استان است که منجر به کاهش اعتماد عمومی به تعاونی ها شده است.
وی در بخشی از سخنان خود با بیان این که نگاه مردم به تعاونی ها همانند گذشته است، اظهارمی کند: مردم انتظار دارند هر جا نام تعاونی و طرح مشارکتی وجود دارد قیمت ها پایین باشد و باید از یارانه بخش دولتی بهره مند شوند و این نیز از مشکلات دیگر راه اندازی این گونه کسب و کارها به ویژه در روستاهاست.
در همین باره بخشدار مرکزی بجنورد با بیان این که در یک برهه زمانی هدررفت سرمایه ها منجر به افت سرمایه های اجتماعی شد، می افزاید: روستاییانی که در تعاونی ها و طرح های اقتصادی مشارکت کرده بودند و از سهام داران شرکت ها بودند با ورشکستگی تعاونی ها و جمع شدن آن ها دارایی خود را از دست دادند و این امر منجر به بی اعتمادی روستاییان شده است.«نودهی» ادامه می دهد: اگر از منظرآسیب شناسی به این شرکت ها نگاه کنیم باید بگوییم که هم اکنون شرکت ها و اتحادیه های تعاونی با مشکلات و چالش های عدیدهای همچون عدم مشارکت اعضا، پایینبودن سطح کارایی مدیران، فقدان نظارت اعضا و بازرسان، پایین بودن سطح بهرهوری، کیفیت نامناسب محصولات و ارائه خدمات دست به گریبان هستند.
وی با بیان این که مدیران تعاونی ها عموماً فاقد دانش و مهارت های مدیریتی نو هستند، اضافه می کند: اعضا در خصوص نقش و جایگاه خود آگاهی لازم را ندارند، مجامع عمومی بسیار بی رونق برگزار می شوند، قیمت تمام شده محصولات تعاونی بیشتر از بخش خصوصی است و کارکنان فاقد مهارت های لازم برای بهره مندی از روش های نوین تولید و تعاونی ها در فروش محصولات تولیدی با مشکلات فراوانی مواجه هستند، این ها واقعیت هایی است که در درون تعاونی ها قابل مشاهده است و آمار تعاونی های راکد و غیر فعال نیز گویای این مطلب است.
«نودهی» با بیان این که از بین رفتن سرمایه های اقتصادی و اجتماعی موجب بی اعتمادی روستاییان به این طرح ها شده است، ادامه می دهد: متولی اصلی راه اندازی این طرح ها به ویژه تعاونی ها، اداره تعاون، کار و رفاه اجتماعی است و اگر به طور جدی و با برنامه به این موضوع پرداخته شود کم کم اعتماد به طرح های مشارکتی برگردانده می شود.
وی با اشاره به دو روستای «گریوان» و «ارکان» که مردم آن ها در طرح های اقتصادی گروهی مشارکت کرده اند، اظهارمی کند: اهالی روستای گریوان با استفاده از تسهیلات تعاونی طرح اقتصادی مشارکتی را راه اندازی کرده اند که موفق نیز بوده است و این نمونه ای از موفقیت در این طرح هاست به شرطی که به آنها توجه شود.
وی ادامه می دهد: در خصوص ارائه آموزش از سوی دستگاه متولی و این که آیا تاکنون دوره ای برای روستاهای بخش مرکزی بجنورد برگزار شده است اطلاعاتی وجود ندارد.در همین باره سرپرست استانداری خراسان شمالی با بیان این که مشارکت اقتصادی از دو جهت قابل پیگیری است، می افزاید: از یک سو باید مشارکت بخش خصوصی را پیگیری کنیم و پروژه هایی که دولت می تواند به بخش خصوصی واگذار کند باید با مشارکت بخش خصوصی مدیریت و به آن بخش واگذار و به بخش خصوصی ضمن ارائه تسهیلات با کاهش قیمت های واگذاری کمک شود.
«پورعیسی» با بیان این که این امر در استان به خوبی انجام نمی شود، ادامه می دهد: قوانین و مقررات سختی وجود دارد؛ به عنوان مثال با وجود این که قرار بود کاربری پروژه واگذار شده از سوی بخش خصوصی مشخص شود اما این امر انجام نشده است.
از سوی دیگر مدیران نیز خطرپذیری لازم را برای اجرای این برنامه ندارند و با وجود این که قرار بود سازمان برنامه و بودجه به این موضوع ورود کند اما هنوز به جمع بندی خاصی در این باره دست نیافته ایم.
وی در بخش دیگری از سخنان خود با بیان این که مشارکت بخش خصوصی با نهادهای غیردولتی مانند شهرداری ها، اوقاف و بانک ها از دیگر طرح های مشارکتی برای راه اندازی کسب و کارهاست، اضافه می کند: باید سیاست گذاری هایی انجام شود تا به طور مثال شرکت شهرک ها در استان زمین را به شکل رایگان یا با حداقل قیمت به سرمایه گذاران کسب و کارهای مشارکتی واگذار کند اما به دلیل اعمال سیاست ها از بالا و عدم ریسک پذیری مدیران هنوز اقدام خاصی در این باره انجام نشده است.وی با بیان این که تفویض اختیارات در استان وجود ندارد، ادامه می دهد: یکی از درخواست های ما تفویض اختیار بیشتر در مسائل مدیریتی برای اجرای این گونه طرح هاست زیرا یکی از اولویت های ما مشارکت و توجه بخش خصوصی به مسائل اقتصادی است.این مسئول خاطرنشان می کند: در برنامه ششم توسعه بنا شده است مسائل اقتصادی و مالی با 25 درصد تملک دارایی ها، 25 درصد بانک ها، 25 درصد منابع خارجی و 25 درصد مشارکت ها رفع شود.