یادداشت روز
تعداد بازدید : 432
رمضان؛ غنیمت یا غرامت؟!
نویسنده : آیت ا... ابوالقاسم یعقوبی
فطرت و طبیعت بشر همواره در برابر هم صفآرایى مىکنند؛ فطرت او را به سوى آسمان و ملکوت مىکشاند و طبیعت انس با ملک و زمین دارد. «هدى» ریشه در فطرت انسان دارد و «هوى» ریشه در طبیعت او، از این رو تقابل هدى و هوى پدیدهاى مستمر و جدى در زندگى انسان به شمار مىرود.
اسلام براى حاکمیت خط نور و هدایت در زندگى انسان و نیز محکومیت جریان جهل و هواپرستى در وجود بشر، راهکارهایى ارائه داده است که هر کدام در جایگاه خود از کارایى ویژهاى برخوردار است.
«رمضان» از جمله آموزشگاههایى است که درس هدایت در آن پررنگ، پرشور و پرحضور است. در این کلاس یک ماهه متنى تدریس مىشود که جامعترین کتاب عالم هستى است، این کتاب که نامش «قرآن» است زبان فطرت آدمى است. سخن اساسى که در این آموزشگاه و از این کتاب مىتوان آموخت این است که:
«فَاَقِمْ وَجْهَکَ لِلدِّینِ حَنیفاً فِطْرَتَ اللّهِ الَّتى فَطَرَ النّاسَ عَلَیْها لا تَبْدیلَ لِخَلْقِ اللّهِ ذلِکَ الدِّینُ الْقَیِّمُ...
پى روى خود را متوجه آیین خالص پروردگار کن، این فطرتى است که خداوند انسانها را بر آن آفریده، دگرگونى در آفرینش الهى نیست. این است آیین استوار»؛ (روم، آیه 30)
ماه رمضان زمینههاى شکوفایى فطرت آدمى را فراهم مىسازد در این ماه بر اثر کم خوردن و منظم خوردن انسان فرشتهخوى مىشود و به فرشتگان شباهت پیدا مىکند و به گفته سعدى:
«اندرون از طعام خالى دار، تا در او نور و معرفت بینى».
در این ماه فرصت خودسازى و رصد کردن خویش و تقویت تقوا فراهم است، نسیم ویژه الهى وزیدن مىگیرد و خوشا به حال کسانى که خودشان را در معرض این نسیم قرار مىدهند.
ایمان درجاتى دارد و ممکن است در طول سال افت و خیزهایى داشته باشد. باترى ایمان ممکن است بر اثر برخى از گناهان ضعیف و کم انرژى شود. ماه رمضان فرصت شارژ کردن باترى ایمان است «لَعَلَّکُمْ تَتَّقُون» . (بقره، آیه 183)
از این رو این ماه را هم باید ماه آموزش نامید و هم ماه پرورش ، پالایش، پویش و پویایى در مسیر تکاملى فطرت. کسانى که در این دوره یک ماهه آموزشى حضور به موقع و منظم داشته باشند مجاهدان راستین هستند که در صحنه پیکار هوى و هدى به فلاح و فوز دست یافته اند و مىتوانند در روز عید فطر با کمال جرئت این آیات الهى را زمزمه کنند: «قَدْ اَفْلَحَ مَنْ زَکّاها» (الشمس، آیه 9) و «قَدْ اَفْلَحَ مَنْ تَزَکّى»(الاعلى، آیه 14).
براى این دسته از مسلمانان ماه مبارک رمضان «غنیمت» است اما کسانى که غنچه فطرت خویش را شکوفا نساختند مصداق آیه شریفه «وَ قَدْ خابَ مَنْ دَسّاها» (الشمس، آیه 10) مىشوند و این ماه براى آنان «غرامت» به شمار می رود در روایات اسلامى آمده است که ماه رمضان براى افراد یکسان نیست. «لِلْمُؤْمِنِ غُنْمٌ وَ لِلْمُنَافِقِ غُرْمٌ» (رمضان) براى انسان با ایمان سرمایه و غنیمت است و براى انسان منافق جریمه و غرامت» (مستدرک الوسائل، ج 7، ص 437 چاپ آل البیت).
انسان خداباور معادشناس در فصل روزه و رمضان انبساط روح پیدا مىکند، سبکبار و سبکبال مىشود، جنبه تجرد او گسترش مىیابد و در نتیجه احساس پیوند با ملکوتیان در او پدیدار مىشود و به همین دلیل نتیجه روزه او هم «جُنّه» است و هم «جَنّه» یعنى روزه او سپرى در برابر آتش جهنم است؛ «الصَّوْمُ جُنَّةٌ مِنَ النَّارِ» (میزانالحکمه، ج 7، ص 3208) و سرمایه ورود به بهشت و جنت الهى است. این چنین سربازى که ابزار کارزار فراهم ساخته و از پیکار با اهریمن نفس و دیو هوى غالب و پیروز بیرون آمده و «جهاد اکبر» را به خوبى سپرى کرده است، قابلیت و شایستگى آن را دارد که در «جهاد اصغر» نیز ثبت نام کند و با مستکبران و متجاوزان هماوردى نماید.
از این رو در فرهنگ شیعه هر کس در جبهه رمضان به خوبى حضور یابد و از آزمایش رمضان سرفراز بیرون آید، شایستگى حضور در جبهه عاشورا و محرم را پیدا مىکند و شاید رمز تأخیر ماه محرم از رمضان این باشد: تا به سلامت از ماه رمضان بیرون نروى لیاقت حضور در عاشورا را پیدا نمىکنى. پس فرصت غنیمت بدان و قدر این ماه و شبهاى قدرش را بدان تا قدر و قیمت ات بالا رود و عاشورایى شوى؛ انشاءا... .