چادر مشکلات بر سر چادرشب بافان
نویسنده : مرتضوی
تنها بافت تاریخی و سنتی روئین نیست که ساعت ها تو را به تماشا وا می دارد، بلکه بافته دستان هنرمند زنان این خطه که سال هاست هنرمندانه نقش می زنند تو را به دنیای پر رنگ و لعاب دهکده نساجی سنتی فرا می خواند؛ دنیایی که زنان آن میراث دار هنری 150 ساله اند و سال هاست با همه کمبودها و کاستی ها دل در گرو تار و پودی بسته اند که ممر درآمدشان محسوب می شود. 200 بافنده در دل دهکده ای توریستی که چند سالی است عنوان نخستین دهکده نساجی سنتی کشور را یدک می کشد، به فعالیت مشغولند و تولیدات سالانه شان به 150 هزار مترمربع می رسد. هر چند وجود خانه تخصصی نساجی سنتی تا حدودی رونقی به فعالیت هایشان داده اما این بار نوبت مسئولان است تا همپای ظرفیت ها و استعدادهایی که در دل دهکده نساجی سنتی روئین خودنمایی می کنند گام بردارند تا شاهد شکوفایی بیش از پیش این هنر، صنعت در خارج از استان و مرزهای ایران باشیم.
یکی از فعالان نساجی سنتی که نقش به سزایی در اشتغال زایی و کارآفرینی برای بیش از 70 بانوی بافنده داشته بر این باور است که عرضه و فروش آثار در سطح شهرستانی و استانی کفاف فعالیت جدی در این زمینه را نمی دهد و باید بیش از پیش به دنبال بازار عرضه در مقصدهای فرا استانی و ملی باشیم.
این صنعت گر با گلایه مندی از پیچ و خمهای دریافت تسهیلات حمایتی برای توسعه صنایع دستی و حمایت صنعت گران به ویژه از سوی بانک های عامل، خاطر نشان می کند: مشکل دیگری که صنعت گران این رشته با آن دست و پنجه نرم می کنند، بیمه است که در این زمینه با تنگناهای جدی رو به رو هستند و این مسئله موجب بی انگیزگی شماری از فعالان پیش کسوت شده است.
«عشرت کاوه» از دیگر صنعت گرانی که حالا در حکم استاد این رشته، در کنار بافندگی به امر آموزش نیز مشغول است به قدمت 150 ساله این هنر اشاره می کند و از این که مردم منطقه خود سال ها دستی در تولید نخ پنبه و ابریشم و تبدیل آن به پارچه داشتند و لباس های تن و چادرهای سرشان از پارچه های دست باف خودشان بود، سخن می گوید.
او از این که در هر خانه این روستای 3 هزار نفره می توان نشانه های چادر شب بافی را دید، برایمان می گوید و اضافه می کند: هر چند در دوره ای این هنر به مرور زمان تضعیف شد و بافندگان که این هنر را فرا گرفته بودند در فروش به مشکل برخوردند، اما سعی شد با ایجاد فروشگاه پل ارتباطی میان تولید کنندگان و مصرف کنندگان ایجاد شود.
البته این فعال صنایع دستی حمایت مسئولان و متولیان از این هنر، صنعت را خوب ارزیابی می کند و معتقد است: فعالیت و همراهی میراث فرهنگی نیز سبب شد با تغییر و تنوع در کاربری این رشته، تولیدات به مصرف برسد و بافندگان بیشتری جذب شوند به گونه ای که در تعداد فعالان این عرصه تغییراتی ایجاد شد. «کاوه» با ابراز خرسندی از این که طی 3 تا 4 سال گذشته رشته ای که رو به فراموشی بود، رونق گرفته است، به گونه ای که علاقه مندان بسیاری جذب فراگیری این هنر، صنعت شده اند و علاوه بر جوانان روستا، علاقه مندان دیگر استان ها نیز این هنر را آموزش می بینند، می گوید: در واقع استقبال مردم نیز برای بهره مندی از این محصول گسترش پیدا کرده است تا جایی که همه به دست بافته ها با کاربریهای متنوع آن روی آورده اند.
او که دستی نیز در تولید الیاف طبیعی شامل نخ پنبه و ابریشم دارد، از این که ابریشم به واسطه گران بودن رونق ندارد ابراز ناخرسندی می کند و ادامه می دهد: تعداد افرادی که در این منطقه از الیاف طبیعی بهره می گیرند زیاد نیست و این به واسطه رنگ و لعابی است که در تولیدات با بهره گیری از مواد پلاستیکی و با استفاده از دستگاه های برقی در بازار وجود دارد که برای برون رفت از این مسئله نیازمند حمایت متولیان هستیم.
«رسولی نیا» بافنده دیگری است که متناسب با نیاز بازار دست به تولید می زند و به واسطه استقبال نکردن از چادرشب، کم تر به تولید چادر شب می پردازد. او می گوید: متاسفانه بازار کشش چندانی ندارد و تنها فروش ما در نمایشگاه های صنایع دستی است.
وی که 35 سال است در این رشته فعالیت می کند و به صورت خانوادگی در این عرصه حضور دارند، تصریح می کند: برای فروش تولیداتم دست به کار شده ام و حضور در استان های مختلف به فروش محصولاتم رونق داده است.
در همین باره، معاون صنایع دستی اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری خراسان شمالی با بیان این که یکی از مباحثی که در روستای روئین مدنظر داشتیم، خارج کردن صنایع دستی این منطقه از رکود و منسوخ شدن بود، اظهار می کند: با توجه به این که در سال های گذشته این رشته شرایط حادی از لحاظ تولید و تعداد فعالان در آن داشت، اولین اقدامات این اداره کل احیا و ارائه آموزش های صنایع دستی و حمایت از حوزه بازرگانی و تجاری سازی محصولات به واسطه حضور در نمایشگاه های متعدد و معرفی در نمایشگاه های خارج از کشور بود که خوشبختانه در کوتاه مدت جواب داد.«عابدی» اضافه می کند: بیمه و تسهیلاتی که پرداخت شد زمینه ای برای رشد نساجی سنتی و جان گرفتن این صنعت شد به گونه ای که در سال 90 ، روئین دهکده نساجی سنتی کشور نام گرفت و برگزاری همایش ملی با محوریت نساجی سنتی در 2 سال متوالی سبب شد از رشد خوبی در تولیدات برخوردار شویم.
وی اظهار می کند: بسته بندی، برند سازی محصولات و آموزش های کیفی و آوردن دستگاه های جدید برای مانور بیشتر در این عرصه از دیگر اقداماتی بود که در این راستا انجام شد.
«عابدی» اضافه می کند: ایجاد و راهاندازی خانه تخصصی نساجی سنتی با بهره گیری از ظرفیت حمام قدیمی در روئین هر چند با ایده آل ها فاصله دارد ولی سبب شد این روستا امسال به عنوان روستای توسعه دهنده صنایع دستی کاندیدای روستای جهانی اعلام شود و هر چند نتوانست با روستای کلپورگان رقابت کند اما محصول چادرشب بافی روئین توانست نشان جغرافیایی و تعدادی از آثار این منطقه مهر اصالت مرغوبیت ملی دریافت کند.
وی به دفاع از پرونده این روستا به عنوان روستای ملی چادرشب بافی تا پایان امسال اشاره و اظهار می کند: از ظرفیت گردشگری این روستا نیز استفاده شده است تا بتواند به این صنعت کمک کند.معاون صنایع دستی اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان خاطرنشان می کند: برای تکمیل حلقه علاوه بر توسعه رشته های دیگر نساجی سنتی مثل ابریشم بافی و کارت بافی، ایجاد بازارچه محلی و دائمی برای محصولات روستایی را مدنظر داریم که در صورت تحقق آن ها بخش زیادی از ایده آل هایمان به نتیجه می رسد.
وی تعداد بافندگان را 200 نفر با تولید سالانه 150 هزار مترمربع منسوجات سنتی بیان می کند و می گوید: تغییر نکردن تولیدات از سال گذشته تاکنون به خاطر فصلی بودن این شغل است و زمانی افزایش تولیدات خواهیم داشت که توسعه گام به گام پیش برود و میزان تقاضا افزایش یابد، با این اوصاف هدف گذاری ما برای دو برابر شدن تولیدات در سال 1400 است.
«عابدی» با بیان این که اصالت و مواد اولیه مرغوب یکی از گزینه های مهم در تولید است و دلیل این که مواد پلاستیکی و مصنوعی در تولیدات به کار می رود، در دسترس بودن این مواد است، اضافه می کند: هر چند در نگاه اول نمی توانستیم ممنوعیتی برای بهره گیری از مواد اولیه نامرغوب داشته باشیم اما مشوق هایی داریم و با در اختیار قرار دادن تسهیلات ارزان قیمت در آینده ای نزدیک، مواد اولیه مرغوب جایگزین مواد پلاستیکی و مصنوعی می شود.