رشته های تحصیلی در جست و جوی دانشجو
خودنمایی صندلی های خالی در دانشگاه ها
نویسنده : بهروز
در هر دهه ای که از عمر آموزش عالی می گذرد برخی رشته های دانشگاهی از دور خارج می شوند و بعضی از رشته ها نیز بر اساس نیاز جامعه احصا و به رشته های دانشگاهی افزوده می شوند، رشته هایی نیز وجود دارند که نیاز دانشجو و بازار کار را پاسخ نمی دهند یا استقبال دانشجویان از آن ها کم است. در هر حال رفع مشکل اشتغال دانش آموختگان در کشور نیازمند تعامل و هماهنگی بین نظام آموزش عالی و بازار کار است تا دانشگاه ها بر اساس اعلام نیاز دولت و بازار کار اقدام به جذب دانشجو در هر رشته ای کنند.
با این حال و با توجه به این که در سال 1393 طرحی با عنوان حذف رشته های بدون کاربرد و بی ارتباط با بازار کار در دستور کار دولت قرار گرفت، اما تاکنون در استان ما رشته هایی با این شرایط هنوز هم دانشجو می گیرد.
با همکاری نظام آموزش عالی و بازار کار کشور می توان مشکل بیکاری تحصیل کرده ها را رفع کرد چرا که پذیرش دانشجو هنگامی که مطابق با نیاز بازار کار باشد نه تنها مشکل بیکاری را حل می کند بلکه بر توسعه کیفی و پایدار آموزش عالی هم تاثیر مضاعف دارد. یک استاد دانشگاه با بیان این مطلب اظهار می کند: برنامه ریزی نادرست در زمینه هدایت دانشجویان به سمت رشته های مورد نیاز بازار کار و بعد از آن هدایت نکردن آنان به سمت مشاغل متناسب با رشته ها، باعث به وجود آمدن مشکل بزرگی به نام نداشتن تناسب تحصیلات بسیاری از شاغلان با محل و نوع کار آنان شده است.
مرادی ادامه می دهد: نبود هماهنگی بین سیستم آموزش عالی و نیاز بازار کار مشکلات مختلفی را ایجاد کرده است و سال هاست که به چشم می خورد و نمونه آن زمانی بود که برای رفع مشکلات بیکاری موضوع ایجاد دانشگاه کارآفرینی را مطرح کردند و مقرر شد این مسئله توسط وزارت کار دنبال شود. وی می افزاید: اما نظام آموزش عالی به عنوان یکی از دو قطب تعلیم و تربیت در حالی مسئولیت تربیت نیروی انسانی متخصص و کارآمد مورد نیاز جامعه را در سطوح و رشته های مختلف بر عهده دارد که با توجه به تعداد رشته های بدون متقاضی و بازار کار به اهداف خود نرسیده است و هم اکنون 34 درصد از دانش آموختگان ما به دلیل نبود بازار کار برای رشته هایی که در آن ها تحصیل کرده اند بیکارند.
وی می گوید: از سوی دیگر با وجود این که در برخی رشته ها به شدت به دانشجو نیاز داریم دانشجویان به علت این که از وجود چنین رشته هایی اطلاع ندارند در انتخاب واحد خود از این رشته ها استقبال نمی کنند و این رشته ها اگر در دانشگاه های پولی باشند بدون صاحب می مانند و در دانشگاه های دولتی نیز کلاس ها با وجود کمبود دانشجو با حداقل تعداد تشکیل می شوند.
وی بیان می کند: دانشجویی که نمره اش به حد نصاب انتخاب واحد رسیده است، تصویر شفافی از رشته هایی که می خواهد در آن ها شانس خود را آزمایش کند، ندارد و این نقص آموزش و پرورش ماست که دانش آموز را بدون دادن آگاهی های لازم وارد عرصه ای به نام دانشگاه می کند.
یک استاد دانشگاه دیگر هم می گوید: جذب دانش آموختگان دانشگاه ها و مراکز آموزش عالی کشور در بازار کار منوط به داشتن توانایی ها و ویژگی هایی است که بخشی از آن ها باید در طول دوران تحصیل در دانشگاه کسب شود اما نبود تناسب بین فرایندها و مواد آموزشی رشته های تحصیلی موجود در دانشگاه ها با مهارت ها و توانایی های مورد نیاز بازار کار، مهمترین عامل موفق نبودن دانش آموختگان در کاریابی و اشتغال است.
وی می گوید: پافشاری برخی مسئولان در ایجاد رشته هایی که فقط به درد گنجانده شدن در کارنامه های کاری آن ها می خورد بدون توجه به این که این رشته ها عمر خود را کرده اند یکی دلایلی است که هنوز هم در برخی دانشگاه های استان شاهد رشته هایی هستیم که بدون جذب دانشجو هر سال در دفترچه انتخاب رشته به چشم می خورند اما در حقیقت به کاهش سرانه دانشجویی و بودجه منجر می شوند و لازم است احصا و حذف شوند و رشته های بهتری جایگزین آن ها شوند. وی خاطرنشان می کند: از سویی افزایش رشته های دانشگاهی در استان نیز دستخوش تغییراتی شده است که یکی از آن ها گذر از سند راهبردی دانشگاه ها و رسیدن به دانشگاه مادر در هر استان است تا پس از بررسی های لازم به شورای توسعه رشته های دانشگاهی برود و پس از تایید ایجاد شود؛ در واقع پروسه زمان بری که دانشگاه ها را از تب و تاب افزایش رشته می اندازد و این دانشگاه ها عطای افزایش را به لقایش می بخشند و از خیر حذف رشته های بدون متقاضی و بدون کاربرد و بازار کار هم می گذرند.
وی اظهار می کند: با برطرف کردن این مشکلات می توان امیدوار بود که رشته های بهتری جایگزین شود که البته نیازمند بازنگری اساسی در فرایند چگونگی نگرش به آموزش عالی در کشور هستیم که می توان با تغییر رویکرد در دانشگاه ها و مراکز آموزش عالی تحولی در زمینه تناسب رشته های موجود در دانشگاه ها و دانش آموختگان رشته های دانشگاهی با بازار کار ایجاد کرد.
رئیس دانشگاه فنی انقلاب بجنورد در این مورد می گوید: این اتفاق افتاده است و به عنوان مثال رشته فرش در این دانشگاه متقاضی نداشت برای همین حذف شد.
دکتر همت افزا می افزاید: بیشتر دانشگاه ها این کار را انجام می دهند زیرا گرفتن دانشجو در رشته هایی که بازار کار و متقاضی ندارند دانشگاه ها را متضرر می کند.
وی با بیان این که در حال نیاز سنجی برای گرفتن رشته های جدید هستیم اظهار می کند: باید ببینیم که چه رشته هایی برای مر دم و منطقه مفید و مورد نیاز است تا ایجاد شود و برای این کار لازم است تا با آموزش و پرورش هم رایزنی داشته باشیم.
معاون فرهنگی و دانشجویی دانشگاه علوم پزشکی هم در این مورد بیان می کند: ظرفیت برخی رشته های ما در مجموعه بهداشت به حد نصاب نرسید اما تعطیل هم نشد و با وجود تکمیل نشدن ظرفیت به کار خود ادامه می دهد.فریمان ابراهیم زاده ادامه داد: در رشته های مجموعه بهداشت بازار کار کم است و پیگیر ایجاد و جایگزین کردن رشته هایی که حالت بین رشته ای دارند هستیم و امیدواریم عملی شود. وی با بیان این که راه اندازی رشته ها در وزارت بهداشت با حساسیت دنبال می شود ادامه می دهد: مهیا شدن شرایط ایجاد این رشته به سهولت امکان پذیر نیست.