فرسایش بالای خاک، مشکل بزرگ حاشیه سد شیرین دره
تعداد بازدید : 134
چالش های پیش روی پروژه «منارید»
نویسنده : اسدی
افشره
تخریب سرزمین، نبود مدیریت یکپارچه در حوزه آب و خاک، محیط زیست و منابع طبیعی و پایین بودن رفاه اجتماعی از مشکلات حوزه سد شیرین دره است؛ مشکلاتی که منجر به اجرای طرح بین المللی منارید و مشارکت مردم در جلوگیری از تخریب سرزمین شده است.با این حال تنگناهای مالی برای اجرای این طرح وجود دارد.
استفاده از جوامع محلی در حفاظت از منابع طبیعی یکی از راهکارهای استفاده از سرمایه های اجتماعی است از این رو در طرح های حفاظتی منابع ملی و طبیعی استان به بهره گیری از این توانمندی ها توجه شده است. طرح ترسیب کربن و منارید دو پروژه بزرگ بین المللی هستند که جوامع محلی و مردم بومی منطقه در آن مشارکت دارند. با این حال نمی توان گفت که اجرای این طرح ها بدون موانع و مشکلات عملیاتی می شود چرا که جوامع محلی استان هنوز از توانمندی مالی کافی برای مشارکت در طرح ها برخوردار نیستند و از سویی برخی دستگاه ها هم در اجرای طرح ها منظم عمل نمی کنند.
«رضایی» عضو شورای اسلامی ایزمان سفلی با بیان این که اجرای پروژه منارید با اصرار شورای اسلامی در این روستا انجام شده است، می گوید: در ابتدای اجرای طرح نیمی از جمعیت 600 نفری روستا عضو شدند اما در حال حاضر تمام مردم روستا برای حضور در طرح اعلام آمادگی کرده اند.
وی با بیان این که چاه عمیق این روستا که 10 سال سابقه مجوز بهره برداری دارد از مشکلات عمده این روستاست زیرا به دلیل نبود ترانس برق امکان بهره برداری از این چاه وجود ندارد، ادامه می دهد: در نخستین مرحله اجرای طرح قرار است که این چاه به بهره برداری برسد تا مشکل آب روستا حل شود.
وی از مشکلات و موانع پیش روی طرح در روستا هم سخن می گوید و می افزاید: بخشی از اعتبار راه اندازی چاه از سوی پروژه تأمین می شود و بخش دیگر آن باید از سوی جوامع محلی تأمین شود.
وی ادامه می دهد: معیشت اصلی مردم روستا کشاورزی و دام پروری است و خشکسالی های اخیر درآمد آن ها را به حداقل ممکن رسانده بنابراین مردم توانایی مالی برای مشارکت ندارند و این امر ممکن است سد راه اجرای طرح شود.
وی اعلام می کند: مردم انتظار کمک از سوی دستگاه های متولی برای اجرای طرح های مورد نظر در روستا را دارند زیرا بهره برداری از این طرحها مردم را در تأمین آب روستا خودکفا می کند.
وی با بیان این که راه اندازی حمام ضد کنه از درخواست ها و نیازهای اساسی مردم روستاست، ادامه می دهد: هر سال شیوع کنه مشکلات بسیاری را برای دامداران منطقه ایجاد می کند و امکانات کافی برای مبارزه با آن وجود ندارد و در این طرح قرار است این حمام راه اندازی شود که آن هم باید با مشارکت مالی مردم انجام شود.
«علی محمدی» عضو شورای اسلامی ایزمان علیا هم درباره اجرای طرح می گوید: برای اولین بار طرحی با مشارکت مردم این روستا اجرا می شود که در ابتدای اجرای این طرح کلاس های آموزشی برای مردم برگزار و مشکلات روستا و توانایی مردم شناسایی شد.
وی ادامه می دهد: تأمین آب از مهم ترین مشکلات مردم است که امیدواریم با اجرای طرح منارید این مشکل برطرف شود.وی ادامه می دهد: پس از شناسایی و تشکیل گروه های مردمی هر کدام از تیم ها مسئول رسیدگی به یکی از مشکلات روستا می شود و تاکنون مشکلات مورد بررسی قرار گرفته است.
یک کارشناس محیط زیست با بیان این که تخریب سرزمین، جنگلزدایی و کاهش تنوع زیستی نتیجه عدم وجود اقدامات یکپارچه مشارکتی و مدیریت پایدار زمین و جنگل است، می افزاید: مشکلات مطرح شده به دلیل کمرنگی مشارکت های مردمی است، اگر مردم در بطن کارها حضور داشته و خود ناظر باشند قسمت عمده مشکلاتی که تحت نام تخریب سرزمین وجود دارد از بین می رود.
«بهرام زاده» با بیان این که دستیابی به منابع طبیعی و محیط زیستی پایدار تنها از طریق توسعه پایدار و به صورت همه جانبه امکان پذیر است، اظهارمی کند: اولین گام برای رسیدن به توسعه پایدار، بسیج جوامع محلی و جلب مشارکت مردمی در تمام سطوح است و مطمئناً بدون حضور و مشارکت جوامع محلی، اقدامات انجام شده در زمینه حفظ و احیای منابع طبیعی بی اثر و بی نتیجه خواهد بود زیرا حیات و معیشت ذی نفعان اصلی که مردم هستند، وابسته به منابع طبیعی و محیط زیست است.
وی ادامه می دهد: یکی از مهمترین عوامل رشد و توسعه اجتماعی و اقتصادی یک جامعه به ویژه در جوامع روستایی نقش و حضور فعال مردم در کارها و فعالیت های مربوط به روستای خود است، بدون همیاری و مشارکت مردم توسعه مفهومی نخواهد داشت زیرا هر گامی که در راه رشد و توسعه برداشته می شود باید با همراهی مردم انجام گیرد. این کارشناس به موانع مشارکت جوامع محلی هم اشاره و اعلام می کند: نبود اعتماد متقابل بین مردم و مسئولان، توجه نداشتن به نیازهای اقتصادی مردم و منبع تامین آن، پایین بودن آموزش ها و نبود تعریف مشخص از مشارکت در بین مردم از مهم ترین موانع مشارکت جوامع محلی در اجرای فعالیت های توسعه روستایی است. معاون آبخیزداری اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری خراسان شمالی و مسئول اجرای پروژه منارید در استان هم با بیان این که تخریب سرزمین به صورت فرسایش آبی، شورشدن خاک ها، تهی شدن آبخوان ها از آب، کاهش حاصلخیزی و آلودگی خاک ها و در نهایت زوال پوشش گیاهی بروز می کند، می افزاید: تخریب سرزمین، نبود مدیریت یکپارچه در حوزه آب و خاک، محیط زیست و منابع طبیعی و پایین بودن رفاه اجتماعی از مشکلات حوزه سد شیرین دره و از دلایل انتخاب این حوزه برای اجرای طرح منارید در استان است.
وی با این که یکی از مشکلات اساسی حوزه مورد نظر، فرسایش بالای خاک است، ادامه می دهد: رسوبات حاصل از فرسایش خاک وارد سد شیرین دره می شود، در حالی که این سد یکی از مهم ترین سدهای استان به دلیل تامین آب شرب و آبیاری اراضی کشاورزی است.
وی با اشاره به این که مهم ترین منبع تأمین معیشت مردم حوزه سد شیرین دره، محیط زیست، کشاورزی و منابع طبیعی است، اظهارمی کند: عدم بهره برداری مناسب از این منابع، منجر به ناپایداری منابع آب و خاک شده است.
وی اعلام می کند: پروژه منارید با همکاری استانداری، اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری خراسان شمالی به نمایندگی از سازمان جنگل ها، مراتع و آبخیزداری کشور و برنامه عمران سازمان ملل (UNDP) درحال اجراست.
وی با بیان این که این طرح در 160 هزار هکتار از مساحت سد شیرین دره اجرا می شود، ادامه می دهد: این طرح در 61 آبادی و سکونتگاه عملیاتی شده است و در سال 94، 20 هزار نفر از این طرح بهره مند شدند.وی با اشاره به فعالیت های بیولوژیکی طرح، ادامه می دهد: اجرای 170 هکتار کپه کاری باریجه در سامان عرفی روستای «تفتازان»، اجرای 100 هکتار کپه کاری باریجه در سامان عرفی روستای «ارناوه»، اجرای 100 هکتار کپه کاری گیاهان مرتعی در سامان عرفی روستای ارناوه، مدیریت مشارکتی مرتع و مرمت آبشخور و اجرای 370 هکتار قرق مشارکتی از فعالیت های بیولوژیکی اجرا شده در این طرح است.
این مقام مسئول ادامه می دهد: تقویت روحیه مشارکت و کارگروهی در بین جوامع روستایی، سازمان دهی و انسجام گروهی در بین جوامع محلی، تشکیل صندوق های خرد اعتباری و جذب منابع مالی جوامع محلی و تقویت اعتماد افراد به نهاد های دولتی، جذب حمایت و توجه مسئولان استانی در خصوص محرومیت زدایی از منطقه، جلب توجه جوامع محلی در خصوص حفظ و نگهداری از منابع طبیعی، جلب توجه اذهان جوامع محلی به فرهنگ ها و ارزش ها و مشاغل سنتی فراموش شده و تقویت روحیه کارآفرینی در بین جوامع محلی از دستاوردهای مهم این پروژه است.
وی با بیان این که امسال تعداد روستاهای پایلوت از 5 به 11 روستا افزایش یافته است اعلام می کند: اعتبارات استانی در برنامه پنجم توسعه برای سال های 94 و 95 به میزان 605 میلیون تومان تامین و برای برنامه دوره پنج ساله ششم 5.5 میلیارد تومان مصوب شده و اعتبارات برای امسال 750 میلیون تومان است.
وی ادامه می دهد: اعتبارات UNDPبرای سال 2015، 50 هزار دلار و اعتبارات استانی این سال 500 میلیون ریال و پیشرفت سال مورد نظر صد در صد بود.
وی با اشاره به اعتبارات سال 2016 خاطرنشان می کند: اعتبارات UNDP برای سال مورد نظر 100 هزار دلار و اعتبارات استانی 5 هزار و 500 میلیون ریال و پیشرفت طرح در این سال کامل بود برای سال 2017 هم 75 هزار دلار اعتبارات بین المللی در نظر گرفته شد و 7 هزار و 500 میلیون ریال اعتبارات استانی مصوب شد که در مرحله مبادله موافقت نامه است.
وی اقدامات انجام شده در قالب پروژه منارید را شامل فعالیت های بیولوژیکی(مشارکتی)، فعالیت های مدیریت منابع آب، برگزاری کارگاه های آموزشی و ترویجی، فعالیت های انسجام سازمانی پروژه، مستندسازی پروژه از جمله تورهای آموزشی و مطالعاتی، استفاده از سوخت های جایگزین و انرژی های نو، راه اندازی معیشت های جایگزین در روستاهای پایلوت، توسعه کشت محصولات با نیاز و تشکیل ساختار نیروی انسانی و اداری ذکر می کند.
دکتر«فرامرز» ادامه می دهد: موانع اعتباری از عمده مشکلات اجرای این طرح است و یکی دیگر از مشکلات اجرای طرح منظم نبودن سازمان هایی است که در حوزه توسعه روستایی فعالیت می کنند.وی با اشاره به ضعف مالی جوامع محلی ادامه می دهد: در اجرای این طرح تلاش می شود از ظرفیت نیروی انسانی بیشتر استفاده شود.